'Avrupa'da görüyor, bizde yok diye üzülüyordum...' Bunu yaptık!

Yüksek Seçim Kurulu (YSK) Başkanı Sadi Güven, hayali, mükerrer, ölü seçmen iddialarına açıklık getirirken, doğum-ölüm kayıtlarını ve adres tescilini İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’nün tuttuğuna işaret etti. Güven, “Bir Türkiye Cumhuriyeti vatandaşının, sisteme iki kere kayıt olması söz konusu olamaz. Mükerrer seçmen olmadığı gibi sahte seçmen de yok, hayali seçmen de yok” dedi. Bilgisiz ve belgesiz şekilde gündeme getirilen iddiaların YSK’ya güveni zedelediğine dikkati çeken Güven, “Seçim sonuçlarını kimse bizim üzerimizden aklamasın. Dünyada en iyi, en temiz seçimi yapan ülkelerden biriyiz” diye konuştu. Güven, YSK’nın elektronik seçime hazır olduğunu ancak kamuoyunun buna hazır olduğunu düşünmediğini de ifade etti.

‘Kaydı biz tutmuyoruz’

Mart seçimlerine yönelik yoğun mesaisini sürdüren Güven, makamında kabul ettiği Milliyet ekibinin sorularını yanıtladı. Güven, 24 Haziran seçimlerinin üzerinden henüz 6 ay geçmişken, seçmen kütüklerinin güvenilirliği konusunda yoğun bir tartışma yaşandığına dikkat çekilerek, “Partiler birbirini suçluyor, bütün tartışmalar YSK üzerinden yapılıyor. Buna ne diyorsunuz” sorusuna şu yanıtı verdi:

“Doğum-ölüm kaydını biz tutmuyoruz. Nüfus Vatandaşlık Genel Müdürlüğü yapıyor. Seçmen kütükleri adrese dayalı nüfus kayıtlarına göre düzenleniyor. Harabe ev, samanlık, oraya buraya kişilerin adres ilişiğini kim kuruyor? YSK kurmuyor. Seçim dönemlerinden önce biz seçimin başlangıç tarihi olan 1 Ocak’a kadar nüfusun tuttuğu tüm kayıtları dakika dakika alıyoruz. 1 Ocak’ta veri almayı durduruyoruz. Bu süreçte yani iki seçim dönemi arasında seçime katılma hakkına sahip partilere seçmen kütüklerini veriyoruz. Seçim sürecinde ne yapıyoruz? Aldığımız kayıtlardan oy kullanamayan erleri, cezaevinde bulunan kasıtlı suçtan hükümlüleri, kısıtlıları temizliyoruz. Partilerle paylaşıyoruz. Sonra itirazlar başlıyor. Bu arada vatandaş da kendi apartmanında yaşayanları, seçmenleri görebiliyor. Yani biz, vatandaşın asıl olan gerçek adresinde oy kullanması için, başka adreslere kayma varsa itiraz edilebilsin diye bu imkanları tanıyoruz.”

‘Ölüm kaydı düşülmemiş’

“2018 milletvekili seçiminde hâkimlerimizin dondurduğu seçmen sayısı 736 iken bu seçim döneminde dondurulan seçmen sayısı 56 bin 495. 1 Ocak’tan önce adresini değiştirip, o adreste oturmadığı tespit edilenler bunlar. Bunlar artık hem gittiği yerde hem eski yerinde oy kullanamayacak. Hâkimler, askı sürecinde yani 4-17 Ocak arasında adresini aldıranlarla ilgili inceleme yaptılar. Sonuçta nakil yapılan adreste oturmadığı belirlenen seçmenlerin adres taşıma talepleri reddediliyor. Burada YSK’ya atfedilecek bir şey var mı? YSK’nın ne ilgisi var? Vatandaş suistimal ediyor ben de bunun tedbirini aldım. Tüm partilere kayıtları verdim, listeleri astım, apartmanı gösterdim itiraz edin dedim.”

Güven, ölü ve 100 yaş üstü seçmenler tartışmasına ilişkin olarak da, “Bunlar kimi kimsesi kalmamış insanlar, ölüm kaydı düşülmemiş. Tespit edilince düşülüyor. 57 milyon seçmenin içinde oluyor bunlar. Seçimden 1 hafta önce de ölü seçmenleri, kısıtlı hale gelenleri yeniden seçmen listesinden düşeceğiz. Her gün ölümler oluyor. Bugün ‘yok’ diyorum, ama yarın çıkabilir” ifadelerini kullandı.

‘Dünyada en temiz seçim’

Kurulun siyasi parti temsilcilerinin bulunduğu toplantılarda kararlarını aldığını, hata yapılabileceğini, ancak asla bir kastın söz konusu olmadığını kaydeden Güven, “Dünyada en iyi en temiz seçimi yapan ülkelerden biriyiz. Bir kaç saat içinde sonuçları açıklıyoruz. Bayram, cuma mesajı gibi bana PDF olarak gelen sandık sonuçlarını anında partilere gönderiyoruz. Ben bunları alt alta koyup açıklama yapıyorum. Bugüne kadar da ‘sonuçlar değiştirildi’ diye bir tane itiraz gelmedi” dedi.

‘Sandıklar herkese açık’

“Seçimle ilgili bilgisi olmayanların konuşmasın” diyen Güven, şöyle devam etti: “Sandıklar herkese açık. Somut, sandık bazlı bir itiraz yapsınlar cevaplayayım. Ama yok algı oluşturuyorlar, sonra ‘YSK’ya güven yok’ deniyor. Her seferinde açıklama mı yapalım? Bir parti grubunda, ‘şu kadar mükerrer seçmen var’ dendiği dışarıya yansıdı. Araştırmayı yaptırdıkları ODTÜ’den bir profesör. Listeyi tek tek inceledik hepsi ayrı kişiler. ‘Bizim raporlar böyle ama YSK’dan sonuçlar geldi böyle’ diye açıklama yapmalarını istedik, yapmadılar. Yazık bu devlet herkese lazım. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşının, sisteme iki kere kayıt olması söz konusu değil. Mükerrer seçmen olmadığı gibi sahte seçmen de yok, hayali seçmen de yok. Seçmen nerede kayıtlı olursa olsun ancak bir kez kaydolabiliyor.”

‘TC vatandaşı olmayan kimse oy kullanamaz’

YSK Başkanı Güven, seçmen kütükleriyle ilgili tartışmalara ilişkin dün itibarıyla Türkiye’deki mevcut seçmen sayısının 57 milyon 93 bin 985 olduğunu bildirdi. Güven, ölü seçmen iddialarına yanıt verirken de, Nüfus Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’nden 1 Ocak’tan önce aldıkları nüfus kayıtlarında 100 yaş üzerinde 6 bin kişinin olduğunu görünce, durumu incelettirdiklerini ve ölü olanların kayıttan düşürüldüğünü söyledi.

Listeler askıya çıktıktan sonra haklarında ihbar gelen 165 kişiyi de incelettirdiklerini kaydeden Güven, bunlardan sağ olduğu belirlenen 7’sinin dışındakilerin kayıttan düşüldüğünü bildirdi. Güven, seçimden bir hafta öncesine kadar vefat eden seçmenlerin de listeden düşürülüceğini vurguladı. Suriye vatandaşlarının seçimde oy kullanacağı iddalarına karşı da Güven, “Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmayan bir kişinin oy kullanması mümkün değil” dedi.

‘Üzülüyordum, seçmenin ayağına sandığı götürdük’

Görev süresinin uzatılmasıyla ilgili “benim talebim olmadı” diyen YSK Başkanı Güven, YSK başkanı olarak yapmak isteyip de yapamadığı bir projesi olup olmadığı yönündeki soruya da şu yanıtı verdi:

“Mükemmeliğin sınırı yok yapamadığımız şeyler var tabii. Ama geldiğim günden bu yana şeffaflığa önem verdim. Taramaları getirdik ki dünyada örneği yok. Sonuçları herkesin incelemesine açtık. Engellilere oy kullanmayı getirdik, teşkilat yasamızı çıkarttık. Teşkilatı yeniledik. Utandığım şeylerden birisiydi seçmenin ayağına sandığı götürememek. Avrupa’da görüyor bizde yok diye üzülüyordum. Bunu yaptık. İlk uygulamada iyi geri dönüşler aldık. En önemli şey yurt dışında seçimleri yaptık.”

YSK Başkanı Güven, Milliyet ekibine seçimlerle ilgili açıklamalar yaptı.

‘Ben, siyasi değil hâkimim’

Her türlü eleştiriye açık olduklarını, ancak küfür ve hakareti kabul edemeyeceklerini vurgulayan YSK Başkanı Sadi Güven, “YSK’nın yüzü ben olduğum için bana küfrediyorlar. Eşime, kızıma ediyorlar. Onlarla ilgili ceza-tazminat davaları açtım. Onuruma dokunan kişiye tavizim olmaz. Ben siyasi değilim, hâkimim. Yanlış yapabiliriz, partilerin de bizim de gözümüzden kaçan şeyler oluyor. Ama önemli olan kasıtlı bir şey yapılmaması. Öyle büyük bir hata da yapmadık. Seçim sonuçlarını kimse bizim üzerimizden aklamasın” dedi.

Güven, yurt dışında oy kullanımı ve elektronik oy sistemine geçilmesiyle ilgili olarak da “Tüm dünyada tertemiz, tek itirazsız seçim yaptık. Yurt dışındaki seçmenimizin oy kullanma oranı yüzde 44 ile Avrupa’nın kendi ülkelerinde oy kullanma oranının üstüne çıktı. Elektronik seçim deniyorsa ben onu da yaparım. Buna sistemimiz uygun. Ama partilere tutanağı gösterdiğim halde, ıslak imzalı belge verdiğim halde bana hâlâ ‘hırsız’ diyor. Islak imzayı görmeden nasıl inandıracağım. Biz buna hazırız ama kamuoyu hazır değil” diye konuştu.

‘Çoğu muhtar seçimiyle ilgili’

YSK Başkanı Güven, “Geçtiğimiz günlerde İçişleri Bakanı, ‘26 ilde ekim ayında başlayan hareketlilik var, çoğu Doğu Güneydoğu’da 37 bin 716 aykırı adres değişikliği var’ dedi. Bunlar sizin tespit ettiğiniz 56 bin kişinin içinde mi” sorusunu da şöyle yanıtladı:

“Bunların çoğu muhtar seçimiyle ilgili hareketlilik. Haklarındaki düzelme olunca herkesin istediği bir şey oldu muhtarlık. Ama bunların hepsi sahte taşınma değil. İnsanların bir asıl bir diğer adresi var. Ankara’da ve bir başka yerde eviniz var. Oraya taşınmanıza kimse bir şey diyemez. Bu yasaldır. Köylere taşınmanın büyük bölümü bu şekilde. Bunlar mahalli seçimlerde olabilen, yasal imkanı olan şeyler. Yasal olmayan kısım belli yerlere 40-50 kişi nakli, metruk binlarda adres göstermek. Bu tip suistimallerin önüne geçmek için var gücümüzle çalışıyoruz.”