Gençlerde uyuşturucu kullanımı

Her anne ve baba çocuğunu mutlu, sağlıklı ve üretken bir birey olarak görmeyi çok ister. Ancakne yazık ki günümüzde gençlerin bedensel ve ruhsal sağlığına ciddi bir tehdit oluşturan uyuşturucu her yerde kol gezmektedir.

Ebeveynler de çocuklarının uyuşturucu kullanıp kullanmadığını çok merak etmekte; nasıl bir önlem alacaklarını çoğu kez bilememekte ve bu konuda çocukla iletişim kazaları yaşayarak zor duruma düşmektedirler.

Anne ve babaların doğru iletişim tekniklerini kullanarak çocuklarını uyuşturucudan uzak tutmaları mümkündür. Dikkat edilebilecek bazı noktalar şöyledir:

1- Çocuğunuzu anlamaya çalışın:Gençler arasında uyuşturucu kullanımı, çocuk ve ebeveyn arasında iletişim problemleri olduğunda daha sık görülmektedir. Sağlıklı iletişim, sorunların çözümündeki en temel yapı taşlarından birisidir. Çocuğu dinlemek, anlamak ve ihtiyaçlarına cevap vermek sorunların erken dönemde fark edilmesine, problemlerin çözülmesine ve çocuğun hayatında neler olup bittiğine dair haberdar olunmasına yardımcı olur.

Gençlerle konuşurken dikkat edebileceğimiz bazı noktalar vardır. Çocuklar ve gençler duygularının anlaşılmasını isterler. Anne ve babası tarafından sürekli azarlanan bir genç her şeyi gizleyip saklama ve yalan söyleme yoluna gidebilir. Örneğin kendileri için önemli olan bir durumu anlatırken olaya odaklanıp onları suçlamak yerine, duygularına odaklanmak önemlidir. “Kendini böyle bir duruma sokmayı nasıl başardın?” demek yerine “Zor bir durumda kalmışsın, herhalde o anda kendini çok kötü hissettin” demeyi deneyin.

Anlaşıldığını hisseden genç, kendini size daha çok açacaktır ve yalan söyleme ihtiyacı hissetmeyecektir. Aynı zamanda, çocuğun sorun çözme becerisini geliştirmesine yardımcı olun. Örneğin “Böyle aptalca davranırsan elbette başına bunlar gelir” şeklinde bir suçlama yapmak yerine, “O anda bu duruma düşmemek için sence ne yapabilirdin?” şeklinde bir soru sorarak gencin/çocuğun alternatif üretmesine yardımcı olun.

2- Çocuğunuzun olumlu davranışlarını takdir edin ve ona güvendiğinizi belli edin: Çocukların ve gençlerin olumlu yönlerini takdir etmek özgüveni geliştiren önemli noktalardan birisidir.

Yapılan araştırmalar bizlere gösteriyor ki; pek çok konuda kendini beceriksiz hisseden ve özgüveni düşük olan gençlerin uyuşturucuya başlaması kendine güvenen gençlere göre çok daha kolay oluyor (1).

Anne ve babaların çocuklarının eksik olduğu yanlarını yüzlerine vurmasındansa becerikli olduğu yönlerini desteklemesi ve takdir etmesi önemlidir. Zor bir durumda olan gence “Sen bunun üstesinden gelebilirsin, sana güveniyorum” mesajı verilebilir ve hatta “Bu durumun üstesinden gelemediğin takdirde ben arkandayım” gibi cümleler kullanılabilir. Böylece gençler hayatlarındaki sorunları uyuşturucu yardımıyla değil, kendi başlarına çözebileceği inancını geliştirmiş olurlar.

3- Aranızdaki sorunları çözerken orta yolu bulmaya çalışın: Bir konu hakkında tartışırken çoğu kez anne ve babalar kendilerinin haklı olduğunu (gerçekten öyle olsa bile) üstüne basa basa vurgularlar. Ebeveynler, çocuklarının verilen öğütleri dinleyip bir daha aynı duruma düşmemelerini temenni ederler; ancak çoğu kez durum umdukları gibi gitmez. Çünkü gençler öğüt dinlemeyi sevmezler ve öğüt veren kişiye karşı öfkelenip, onlarla paylaşım yapmayı bırakırlar.

Uyuşturucu kullanan gençlerle yapılan çalışmalar bizlere gösteriyor ki, anne ve babaları ile sürekli tartışan ve öğüt dinleyen gençler ciddi bir öfke sorunu yaşıyor ve bu durumdan kurtulmak için uyuşturucuya sarılabiliyorlar (1). Bu sebeple, aranızdaki sorunları çözerken gençleri suçlamadan dinlemek, onlara da hak vermek ve sorun çözümünde orta yolu bulmak önemlidir.

4- Çocuğunuzun hayatına dahil olun ve yaşına uygun sınırlar çizin: Çocuğunun kimlerle arkadaşlık ettiğini, bir gruba dahil olup olmadığını ve buluştuklarında ne yaptıklarını öğrenmek, eve geliş saatini kontrol etmek çoğu anne-babanın istediği bir şeydir. Ancak şunu unutmamalıyız; çocuğun hayatına karışmak ve dahil olmak arasında çok ince bir çizgi vardır.

Çocuğa hesap sorarcasına ne yaptığını öğrenmek, arkadaşlarının yanında onu azarlamak, onun izni olmadan cep telefonunu karıştırmak ve aşırı kısıtlayıcı olmak ters tepen davranışlardır. İyi niyetle yapılan bu davranışlar gencin anne ve babasından uzaklaşmasına ve kötü alışkanlıklara başlamasına neden olabilir. Bunun yerine paylaşımcı olmak, arkadaş çevresi hakkında yargılayıcı olmadan fikir beyan etmek, yaşına uygun net sınırlar çizmek, çizilen sınırlara uyulmadığı zaman azarlamak yerine davranışsal bir sonuç uygulamak sağlıklı iletişim kurmanıza yardımcı olur.

Unutmayalım ki, çocukları ve gençleri uyuşturucudan korumak doğru iletişim kurmaktan geçer. Onları dinleyelim ve yardım çağrılarını görmezden gelmeyelim. Çocuğunuzdaki olumsuz psikolojik ve fiziki değişimleri fark ediyor ve uyuşturucu kullanımından şüpheleniyorsanız en kısa zamanda bir uzmandan yardım almayı ihmal etmeyin.

Referans:

(1) Hawkins,J.,Catalano, R., Miller, J. (1992). Risk andProtectiveFactorsforAlchololandOtherDrugProblems in AdolescenceandEarlyAdulthood:ImplicationsforSubstanceAbusePrevention. AmericanPsychologicalAssociation, Vol.112. 64-105.