47 yıl sonra Kanlı Pazar davası: Eski İngiliz askeri yargılanacak

Kuzey İrlanda'da savcılar, Kanlı Pazar olarak bilinen 1972'de Londonderry kentinde 13 kişinin öldüğü olayla ilgili olarak eski bir İngiliz askerinin yargılanacağını açıkladı.

Savcılar, gerçek ismi gizlenerek "F" kod adıyla anılan eski askerin "iki kişiyi öldürme" ve "dört kişiyi öldürmeye teşebbüs" suçlarından yargılanması için yeterli kanıt bulunduğunu söyledi.

"F"; James Wray ve William McKinney'i öldürmek ve Patrick O'Donnell, Joseph Friel, Joe Mahon ve Michael Quinn'i yaralamaktan yargılanacak.

Ailelerin tepkisi

Soruşturma kapsamında adı geçen diğer 16 eski İngiliz askeri ile o dönem Kuzey İrlanda'nın bağımsızlığı için silahlı mücadele yürüten İrlanda Cumhuriyetçi Ordusu (IRA) mensubu oldukları iddia edilen 2 kişi hakkında ise yeterli delil bulunmadığı gerekçesiyle dava açılmayacağı bildirildi.

Olaylarla ilgili olarak sadece bir kişinin yargılanacağı kararı Kanlı Pazar'da yakınlarını kaybedenler tarafından hayal kırıklığıyla karşılandı.

Yargılanacak askerin öldürmekle suçlandığı James Wray'ın kardeşi Liam, ailesi açısından bir rahatlama olduğunu ama diğer aileler için çok üzüldüğünü söyledi.

Wray, "Bugün kalbi paramparça olan bir çok üzgün insan var" diye konuştu.

Savcılık ne diyor?

Kuzey İrlanda Savcılığından Stephen Herron, kararı açıklarken "Bu aileler için çok uzun bir yolculuktu, ve bugün bir çoğu için yine çok zor bir gün olacak" diyerek hayal kırıklığının farkında olduklarını belirtti.

Buna karşılık Herron, ailelerle yüzyüze görüşerek onlara kararı ve hangi gerekçelerle alındığını anlatmak istediklerini de söyledi.

Savcı Herron bugün açıklanan kararın sadece Kanlı Pazar ile ilgili "cezai" soruşturma açısından alındığını vurguladı ve "Şimdi bazı zanlılar hakkında yapılan ve polis tarafından kayda alınan yalan beyan iddiaları incelenecek" diye sürdürdü.

İngiltere hükümeti sanığı destekleyecek
İngiltere Savunma Bakanı Gavin Williamson da kararın açıklanmasından sonra "F"ye gereken bütün hukuki ve sosyal desteğin verileceğini söyledi.

Williamson, "Kuzey İrlanda'ya barışı getirmek için cesaretle seçkin bir hizmet veren askerlere borcumuz var" diye konuştu.

47 yılda ne yapıldı?

Kanlı Pazar'la ilgili olarak olayın hemen sonrasında bir yargıç tarafından kamu soruşturması yürütülmüş, ancak aileler bu soruşturmayı bir "örtbas etme çabası" olarak değerlendirmişti.

1998 yılında dönemin İngiltere Başbakanı Tony Blair yeni bir soruşturma başlatılması için talimat verdi.

Lord Saville tarafından hazırlanan 5 bin sayfalık raporda, öldürülen ve yaralananların hiçbirinin çevreye tehdit oluşturmadığı ve askerlerin kontrolsüz bir şekilde hareket ettiği sonucuna varıldı.

Rapor açıklandığında, dönemin İngiltere Başbakanı David Cameron askerlerin o günkü tutumundan ötürü özür diledi.

12 yıl süren ve 200 milyon sterline malolan Saville soruşturmasından sonra bir polis soruşturması başlatıldı.

Polis tarafından yapılan soruşturmanın sonuçları 2016 yılının Kasım ayında savcılığa gönderildi.

Polis raporunda 20 zanlı sıralanıyordu. 18'i eski asker olan bu zanlılardan biri geçen yıl ölmüştü.

Savcılığa sunulan polis raporunda 668 tanık ifadesi, çok sayıda fotoğraf, video görüntüsü ve ses kayıtları bulunuyordu.

Kanlı Pazar'da ne olmuştu?

Kanlı Pazar, Kuzey İrlanda'nın çatışmalı tarihinin önemli dönüm noktalarından biri sayılıyor.

30 Ocak 1972'te Londonderry'de Cumhuriyetçilerin kalesi sayılan Bogside mahallesinde Katolikler tarafından, demokratik hak ve özgürlükler talebiyle düzenlenen bir gösteri sırasında İngiliz askerlerinin açtığı ateş sonucu 13 kişi ölmüş, 14 kişi de yaralanmıştı.

Bogside'dan saat 15:00 sularında başlayan yürüyüşün kent merkezinde bitmesi planlanıyordu.

Ancak İngiliz askerleri yürüyüşçülerin yolunu kesti.

Yürüyüşçülerin bunu protesto etmesi üzerine bir itiş kakış yaşandı ve askerler insanları gözaltına almaya başladılar.

Saat 16:00'ya geldiğinde göstericilerin attığı taşlara askerler plastik mermi, göz yaşartıcı gaz ve basınçlı su ile cevap veriyordu. 16.10'da askerler gerçek mermi ile ateş açmaya başladı.

Yapılan incelemede 21 askerin ateş açtığı ve toplam 108 kez ateş ettikleri ortaya çıktı.

Dünyanın birçok yerinde Kanlı Pazar bir Katolik rahibin elindeki kanlı beyaz mendili sallayarak ateş altındaki bir yaralıyı kurtarmaya çalışırken görüntüleriyle zihinlere yer etmişti.

Ölenlerin ve yaralananların tümü silahsız Katoliklerdi.

İrlandalı ünlü rock grubu U2, Sunday Bloody Sunday adlı şarkısını, Kanlı Pazar'a ithafen bestelemişti.

Kaynak: BBC Türkçe