Ankara’nın yaptırım dosyası hazır

Türkiye’nin yeni Kuzey Irak politikası; siyasi, diplomatik, ekonomik ve askeri olmak üzere dört ayak üzerine oturtuldu.

Bölge ülkeleri ile ortak hareket etmek için de diplomatik adımlar atan Ankara’ya dün Irak Genelkurmay Başkanı konuk oldu.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın İran seyahati ve Rus lideri Putin’le yapacağı görüşmede de Kuzey Irak yönetimine karşı atılacak adımlar değerlendirilecek. Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde önceki akşam yapılan MGK ve Bakanlar Kurulu toplantılarında, Kürt yönetimine karşı referandumdan sonra izlenecek siyaset, ana hatlarıyla belirlendi. Türkiye, referandumun ardından yeni Kuzey Irak siyasetini, sahadaki duruma göre aşamalı olarak hayata geçirecek.

Türkiye’nin Barzani yönetimine karşı ortaya koyacağı çok yönlü tavır; siyasi, diplomatik, ekonomik ve askeri olmak üzere dört ayak üzerine oturtuldu:

SİYASİ: Türkiye ile Kürt yönetimi arasındaki ilişkiler, 2013’ten itibaren yeni bir boyut kazandı. Türkiye ile IKYB arasında siyasi nitelikte ilişki tesis edildi.

IKYB Başkanı Mesud Barzani’nin, Türkiye ziyareti sırasında Ankara Esenboğa ile İstanbul Atatürk havalimanlarına IKYB bayrağının asılması, siyasi ilişkilerin düzeyinin sembolik boyutunu oluşturdu. Referandum sonrasında Türkiye’nin, IKYB ile siyasi ilişkilerini sıfırlaması ihtimali gündeme gelebilir. Böylece IKYB ile temas kesilerek muhataplık ortadan kaldırılabilir. Bunun yerine bölgeyle ilgili muhatap, Bağdat merkezi yönetimi olarak belirlenebilir. Türkiye’nin siyasi tutum oluştururken, İran ve Irak merkezi yönetimi ile ortak hareket politikaları oluşturulabilir.

DİPLOMASİ: Türkiye ile Irak arasındaki 1926 Ankara Antlaşması ile çizilen 1946 Antlaşması ile perçinlenen sınır antlaşmaları çerçevesinde Türkiye, bir dizi diplomatik adımlar atabilir. Irak sınırında fiilen bağımsız bir devletin kurulması durumunda, Lozan ve sınır antlaşmalarından kaynaklanan hukuksal haklar çerçevesinde hareket edilebilir. Türkiye ayrıca Erbil Başkonsolosluğu’nun faaliyetini askıya alarak, IKYB ile diplomatik ilişkileri kesebilir.

EKONOMİ: Türkiye ile IKYB arasında güçlü ekonomik ve ticari ilişkiler bulunuyor. Habur Gümrük Kapısı, IKYB için ekonomik açıdan can damarı özelliğinde. Habur’un kapatılması, bölgenin ekonomisinde olumsuz etki yapar. IKYB, Kerkük petrolünü Türkiye üzerinden piyasalara ulaştırıyor. Ceyhan boru hattı üzerinden petrol sevkiyatında kısıtlama yoluna gidilebilir. Bunun yanı sıra yeni enerji projeleri askıya alınabilir. Hükümet alacağı bazı yaptırım kararlarıyla Kuzey Irak ile ticareti ve buraya yönelik yatırımları sınırlandırabilir.

ASKERİ: Türk Silahlı Kuvvetleri, daha önce terör örgütü PKK’nın yerleştiği ve ikinci Kandil olarak adlandırılan Sincar bölgesine askeri operasyon konusunda hazırlık yapmıştı. Bu bölgeye daha önce kapsamlı bir hava harekatı da düzenlenmişti. PKK’nın Irak-Suriye bağlantısını kesmek için Fırat Kalkanı benzeri Dicle Kalkanı olarak adlandırılabilecek yeni bir askeri operasyon başlatılabilir.

Irak ile sınır antlaşmalarına dayalı olarak Türk Silahlı Kuvvetleri, Kuzey Irak içinde 75 kilometre derinlikte bir güvenlik hattı oluşturabilir. Ayrıca Türkmenlere yönelik uygulamalara karşı askeri bir tavır içine girebilir.

Türkmen hassasiyeti

Dışişleri Bakanlığı’nın Irak dosyasında yer alan şu ifadeler, Irak’ın toprak bütünlüğü ve Türkmenlerle ilgili politikasındaki hassasiyeti yansıtıyor:

“Türkiye, Irak’ın tüm kesimleriyle ilişkilerini geliştirme hedefi çerçevesinde Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’yle de her alanda yakın işbirliği içinde bulunmaktadır. Türkiye, Irak’ın toprak bütünlüğüne, siyasi birliğine ve egemenliğine saygı duymakta ve ilişkilerini Irak Anayasası ve uluslararası hukuka uygun şekilde yürütmektedir. Türkiye, Irak’ın üç kurucu unsurundan biri olan ve bu ülke ile arasında bir dostluk köprüsü olarak addettiği Türkmenler’in durumunu yakından takip etmektedir. Türkmen toplumunun karşılaştığı sıkıntılara en kısa sürede sürdürülebilir çözümler bulunulabilmesi için Iraklı yetkililer ile devamlı olarak temas halinde bulunulmaktadır. Türkiye, Irak halkının ayrılmaz bir parçası olarak Türkmenler’in, ülkelerinin yönetiminde daha fazla yer edinmeleri gerektiği görüşünde olduğunu her vesileyle dile getirmektedir.”

Irak Genelkurmay Başkanı geldi

MGK’dan bir gün sonra Irak Genelkurmay Başkanı Osman Ganimi, Kuzey Irak’taki referandum öncesinde Ankara’ya dün önemli bir ziyarette bulundu. Ganimi, dün karargahta Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hulusi Akar ile görüştü. Karargâhtaki görüşmede, referandum sonrası askeri seçenekler üzerinde duruldu.