Enflasyonda ciddi düşüş

Son birkaç aydır hızlı yükselen enflasyonda kasım, son yedi buçuk yılın en büyük düşüşüne sahne oldu. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) kasımda aylık bazda yüzde 1.44, Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) yüzde 2.53 düşüş gösterdi. Yıllık enflasyon, tüketici fiyatlarında yüzde 21.62, yurt içi üretici fiyatlarında yüzde 38.54 oldu. Kasım itibarıyla 12 aylık ortalamalar dikkate alındığında, tüketici fiyatları yüzde 15.63, yurt içi üretici fiyatları yüzde 25.52 arttı.

Beklentilerin ötesinde

Ekonomistler kasım ayında enflasyonun gerileyeceğini öngörmüştü. Ancak beklenti yüzde 0.64 civarındaydı. Oysa kasımda TÜFE beklentilerin ötesine geçerek yüzde 1.44 düştü. TÜFE en son 2017 Haziran’da eksi çıkmıştı. Haziran 2011’de ise yüzde 1.43 ile yüksek oranlı düşüş olmuştu. Kasımda kaydedilen yüzde 1.44, şimdiye kadar kaydedilen en hızlı aylık düşüş oldu.

Ekonomistlerin 2018 sonu enflasyon beklentisinin ortalaması ise yüzde 22.57 olarak belirlendi. Bir önceki anket döneminde yıl sonu enflasyon beklentisi yüzde 23.52 düzeyinde gerçekleşmişti.

Şampiyon kuru soğan

Geçen ay fiyat artış ve depo denetimi haberlerine konu olan kuru soğan, enflasyon hesabında da öne çıktı. Kasımda bir önceki aya göre en yüksek fiyat artışı yüzde 50.58 ile kuru soğanda oldu. Onu yüzde 13.69 ile kuru fasulye, yüzde 13.53 ile kabak, yüzde 12.78 ile salatalık, yüzde 11.53 ile çocuk botu, yüzde 9.12 ile patlıcan, yüzde 8.88 ile kadın hırkası, yüzde 8.83 ile erkek botu izledi.

En fazla fiyat düşüşü ise yüzde 32.35 ile portakalda oldu. Yurt dışı bir hafta ve daha fazla süreli turlar yüzde 22.26, ıspanak yüzde 21.58, domates yüzde 16.72, limon yüzde 15.68, dizel otomobil yüzde 13.87, uçak bileti ücreti yüzde 13.8, benzinli otomobil yüzde 11.75 ucuzladı.

‘Temeller sağlam’

Enflasyon rakamını değerlendiren Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, “Çalkantılı dönem geçici. Türkiye’nin temelleri sağlam. Özel sektör ümitli” dedi. ÖTV ve KDV indirimlerinin iç piyasayı canlandırdığını belirten Hisarcıklıoğlu, “Reel sektörün özellikle KOBİ’lerin finansmana ulaşım imkanlarının açık tutulması Türkiye ekonomisi açısından hayati önemde” diye konuştu.

SGK primlerini ödeme güçlüğü çeken üyelerine 60 aya kadar vade imkanı tanındığını anlatan Hisarcıklıoğlu, “Kamu ihalelerine giren ve maliyetleri artan firmalarımız için tasfiye ve devir sözleşme kanun tasarısı da Meclis’te. Tüm bu önlemler piyasalara moral vermektedir. Hükümetimizin ticareti desteklediğinin en somut göstergeleri” dedi.

Üretici fiyatları da inişte

Üretici fiyatları da kasımda uzun bir aradan sonra ilk defa düştü ve yüzde 2.53 geriledi. En son Şubat 2016’da eksi çıkan üretici enflasyonu, en hızlı düşüşünü ise yüzde 3.54 ile Aralık 2008’de kaydetmişti.

Kasımda bir önceki aya göre madencilik ve taşocakçılığı sektöründe yüzde 1.8, imalat sanayi sektöründe yüzde 3.09 düşüş, elektrik, gaz üretim ve dağıtımı sektöründe yüzde 2.35 ve su sektöründe yüzde 1.25 artış oldu.

Ara malı düştü

Kasımda bir önceki aya göre endekslerin en fazla artış gösterdiği alt sektörler, yüzde 4.14 ile tütün ürünleri, yüzde 1.87 ile içecekler olarak gerçekleşti. Buna karşılık kok ve rafineri petrol ürünleri yüzde 15.49, ana metaller yüzde 8.11, metal cevherleri yüzde 6.32 ile bir önceki aya göre endekslerin en fazla düştüğü alt sektörler oldu.

Ana sanayi grupları sınıflamasına göre kasımda aylık en fazla düşüş yüzde 3.56 ile ara malında gerçekleşti.

ÖTV ve KDV indirimleri etkili oldu

Kasımda enflasyondaki düşüşte Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın 31 Ekim’de açıkladığı ÖTV ve KDV indirimlerinin etkisi görüldü. Vergi indirimleri otomobil, mobilya, beyaz eşyanın da aralarında bulunduğu 6 başlıkta yapılmıştı. Nitekim kasımda, TÜFE kapsamındaki ana harcama gruplarında en yüksek oranlı düşüş yüzde 6.46 ile ulaştırmada oldu. Ev eşyasında yüzde 2.85, eğlence ve kültür yüzde 2.08, çeşitli mal ve hizmetler yüzde 0.96, gıda ve alkolsüz içecekler de yüzde 0.74 düştü.

Geçen ay en yüksek oranlı harcamanın görüldüğü giyim ve ayakkabı grubunda ise fiyat artışları devam etti. Bu grup yüzde 2.37 ile en hızlı yükselişin kaydedildiği harcama grubu oldu.