Polikistik Over Sendromu

Nedir?

Polikistik over sendromu (PKOS) bir kadının

· menstruasyon düzenini

· hamilelik şansını

· hormonlarını

· kalbini

· kan damarlarını

· dış görünümünü etkileyen bir hastalıktır.

Bu hastalığın başlangıcı genellikle ergenlik çağındadır. Giderek artan aşırı kilolu çocuklar nedeniyle polikistik over sendromu da günümüzde giderek artmaktadır. Yeterli önlem alınmazsa yakın bir tarihte bir halk sağlığı sorunu olacak kadar sıklaşacaktır. Orijinal sıklığı %10 iken son yıllarda %25 e dek çıktığını bildiren çalışmalar vardır.

Haberin Devamı

Nedeni

Polikistik over sendromunun nedeni bilinmiyor. Ancak genetik olabileceği konusunda birçok bulgu var; aynı ailedeki diğer kadınlarda (anne, kız kardeş) daha sık görülmektedir.

Polikistik over sendromunda ana problem yumurtalıklarda gereğinden fazla yapılan androjendir (erkeklik hormonu). Bu durum sağlıklı yumurta gelişimini ve yumurtlamayı bozar. Insulin ve polikistik over sendromu arasında bir bağ olabileceği de düşünülmektedir. Polikistik over sendromlu hastaların kanında normalden fazla insülin bulunmakta ancak vücut hücreleri insüline yeterli yanıt vermemektedir. Artmış insülin androjen fazlalığına neden olmaktadır. Fazla androjen ise akne, tüylenme, kilo artışı ve yumurtlama problemlerine neden olur.

Kimler risk altında?

Ergenlik çağından başlayarak tüm kadınlar risk altındadır. Menopoza girildiğinde adet düzensizlikleri sahneden çekilir ama sağlık sorunları ve riskleri devam eder, hatta kadının yaşlanması ile birlikte daha da artar. Nedeni tam da bilinmeyen bu hastalığın daha ergenlik çağındaki kız çocuklarında önlenmesi gerekir. Bu amaçla beslenme düzeni, fast food alışkanlığına kesinlikle izin verilmemesi, TV başında oturmasına izin verilmemesi, hareketli oyunlar oynaması, hazır paketli gıdalardan kaçınılması çok önemlidir. Bu şekilde kilo kontrolü yapılamıyorsa oral antidiabetik tedaviye başlanabilir.

Belirtileri nelerdir?

Polikistik over sendromunun belirtileri kadından kadına değişmekle birlikte şunlar olabilir:

· Anovulasyona (yumurtlama olmaması) bağlı infertilite

Haberin Devamı

· Seyrek ve düzensiz adet kanamaları

· Hirşutizm (yüz, göğüs, karın, sırt, parmaklarda tüylenme)

· Yumurtalık kistleri

· Akne, yağlı cilt, saçta kepeklenme

· Özellikle karın bölgesinde yağlanma, ve obezite

· Saçta erkek tarzı kelleşme ve saç tellerinde incelme

· Boyun, kol, göğüs veya uylukta koyu renkli, kalınlaşmış deri bölgeleri

· Pelvik ağrı

· Anksiyete ve depresyon

· Uyku apnesi

Nelere sebep olabilir?

Yukarıda saydığım jinekolojik problemlere ek olarak polikistik over sendromu bir genel sağlık sorunu da oluşturur:

· Polikistik over sendromlu kadınların %50 den fazlasında 40 yaştan önce diabet ya da şeker metabolizması bozukluğu ortaya çıkar.

· Kalp krizi riski polikistik over sendromlu kadınlarda yaşıtı diğer kadınlardan 4-7 kat daha fazla bulunmuştur.

· Hipertansiyon riski daha fazladır.

· Polikistik over sendromlu kadınlarda LDL kolesterol (kötü kolesterol) daha yüksek, HDL kolesterol (iyi kolesterol) daha düşüktür.

Haberin Devamı

· Polikistik over sendromlu kadınlarda uyku apnesi daha sıktır.

· Ayrıca polikistik over sendromlu kadınlarda enksiyete ve depresyon daha sıktır.

· Polikistik over sendromlu kadınlarda endometrial hiperplazi ve kanser (Rahim kanseri) riski daha fazladır.

Erken tedavinin önemi nedir?

Tedaviye geç kalındığı durumlarda ses kalınlaşması, sakal bıyık çıkması, klitoris büyümesi gibi maskülinizasyon (erkekleşme) tablosu ortaya çıkar. Ayrıca hipertansiyon, diabet ve kalp krizi gibi ciddi hastalıkların ortaya çıkma şansı artar. Tedavi edilmemiş olgularda endomerium kanseri sıklığı da artacaktır.

Erken girişimlerden en önemlisi kilo durumunu izlemek ve aşırı kilo olmaya başladığında önlem almaktır.

Hastanın boy ve kilosu alınarak vücut kitle indeksi (Body Mass Index) hesaplanır. Sonuçlar şöyle değerlendirilir:

18.5 ve altı : Zayıf

18.5-24.9 : Normal kilolu

25-29.9 : Hafif Şişman

30-39.9 : Obez

40 ve üstü : Ölümcül obez

Bel ve kalça çevresi ölçülerek bel/kalça oranı hesaplanır, 0.67 ile 0.80 arasında olmalıdır. Bu değer 1’e yaklaştıkça ve hatta 1’i geçtikçe karın bölgesinde yağ artışı var (erkek tipi), hormonal değerler daha bozuk ve sağlık rikleri daha fazla demektir

Tedavisi nasıldır?

PKOS tedavi edilemez sadece ihtiyaca gönelik tedavi yapılır. Tedavinin amacı hastanın yaşına, şikayetlerine, çocuk isteyip istemediğine göre değişir; tedavinin en önemli amaçlarından biri de uzun vadeli koruma sağlayarak şeker ve kalp hastalıklarının oluşumunu engellemektir. PKOS tedavisinde birden fazla yöntem kullanmak sık sık gerekli olmaktadır. Tedavi seçenekleri:

Yaşam şeklinin değiştirilmesi: Diyet ve eksersiz ile kilo kontrolu yapılmalıdır. Her ikisi de profesyonel birinin yardımını gerektirse de ana prensip olarak beslenmede işlenmiş gıdalar ve şekerler azaltılırken tüm tahıllar, meyveler, sebzeler ve yağsız et tüketilmelidir. Kilonun %10 eksilmesi bile adet düzensizliklerini çözebilir.

Doğum kontrol hapları: Gebelik istemeyen kadınlarda adet düzenleyici, erkeklik hormonlarını azaltıcı, sivilce azaltıcı etkileriyle yararlı olurlar. Hapların içindeki dengeli hormonların etkisi ile rahim kanseri olasılığı da azalır.

Şeker hastalığı ilaçları:Metformin ve benzeri ilaçlar şeker hastalığı tedavisinde kullanılırlar ancak PKOS de de tedaviye katkıda bulunurlar. Şekeri düzenler ve erkeklik hormonunu da azaltırlar. Bunun sonucunda tüylenme de azalır.

Yumurtlamayı artırıcı ilaçlar: Kısırlık için gerekli diğer araştırmalar da yapıldıktan sonra tek sebep yumurtlama bozukluğu ise bu tür ilaçlar yararlı olacaktır. Ancak çoğul gebelik riski unutulmamalıdır. Bu ilaçlar arasında klomifen, metformin, gonadotropinler ve son basamak olarak tüp bebek uygulaması vardır.

Cerrahi tedavi:"Ovarian drilling" laparoskopi ile yumurtalık yüzeylerinde delikler açmak demektir. Yumurtlama şansını artırır. Tıbbi tedaviye cevap vermeyen kadınlarda iyi bir seçenektir. Ancak çok dikkatli yapılmalıdır, yapışıklıklara neden olarak başka bir kısırlık sebebinin eklenmesine neden olabilir.

Tüylenme için tedaviler: Anti-androjen denen ilaçlar tüylenme ve sivilce sorununu çözebilir. Spironolakton aslında yüksek tansiyon tedavisinde kullanılan bir ilaçtır ama erkeklik hormonunu da azalttığından tüylenme tedavisinde kullanılabilir. Finasterid, erkeklerin saç dökülmesini azaltmak için kullandığı bir ilaçtır, erkeklik hormonu karşıtı etkisini kıl köklerinde yapar; bu nedenle kadınların tüylenme şikayetinde de kullanılır. Tüylerden kurtulmak için laser epilasyon gibi diğer tedaviler de eklenebilir.

Obezitesi çok ciddi olan kadınlarda obezite cerrahisi de önerilebilir. Kalp hastalığı ve şeker hastalığı durumlarında ilgili kliniklerle ortak bir tedavi planı yapılır.

Kısırlık söz konusu ise tedavi seçenekleri yumurtlama artırıcı ilaçlar, aşılama ve nihayet tüp bebek yapılmasıdır.

www.tansukucuk.com