Bundan 10 yıl önce Türkiye’de Venture Capital kavramını iyi derecede bilen kişi sayısı 100’ün altındaydı, şimdi ise tahminimce binlerce kişi çok detaylı bilmese bile genel olarak işleyişini biliyor. Melek yatırımcı kavramını da az çok çözdük. Startups.watch’un geçtiğimiz haftalarda yayınladığı bir rapor vardı. O rapora göre Türkiye’de kurulan girişimlerin %2’den daha azı 2M dolar ve üzeri yatırım bulabiliyor. Peki kalan %98 ne yapıyor? Bu sorunun aslında bir çok cevabı olabilir. Aralarında devlet teşviği alanlar vardır, bir an önce para kazanayım diye düşünüp gelire odaklananlar vardır, kredi çekenler vardır, ailesinden, eşinden dostundan borç alanlar vardır. Peki bu Türkiye’de özel bir durum mu derseniz, Amerika’da da durum çok farklı değil. Kauffman Foundation’ın Temmuz 2018’de yaptığı bir araştırmaya göre girişimcilerin %81’i VC’lere veya banka kredilerine ulaşamıyormuş. Bu nedenlerdir ki yatırım tarafında da girişimci tarafında da bir değişim, arayış söz konusu. Bu nedenle bu hafta gözüme çarpan değişimleri sıralamaya çalıştım.
Online Yatırım Platformları
Angellist gibi platformlar girişimcilerin belki de yüzlerini hiç görmedikleri yatırımcılardan web üzerinden yatırım toplamasını kolaylaştırdı fakat VC dünyasını komple yok edecek kadar etki yaratmadı. Yine de web üzerinden yatırım toplama, hisse bazlı kitle fonlama siteleri çoğaldı ve yakın zamanda ülkemizde de aktif olacak. Angellist ilk çıktığında çok heyecanlanmıştım fakat şu anda geldiği nokta çok çok iyi değil. VC dünyasına farklı bir bakış açısı getirdi sadece. Büyük sıçramayı halen yapamadı.
ICO
Özellikle 2017 yılında kripto para dünyasının yakaladığı ivme ile girişimler kripto paralarla girişimlerini finanse etme konusunda oldukça istekliydiler. 2018 başı itibariyle hem bir çok içi boş proje olması, hem ICO’nun kötü amaçlı kişilerce sıklıkla kullanılması nedeniyle ivmesi oldukça yavaşladı. Son zamanlarda ICO’nun biraz daha kontrol edilebilir versiyonu olan IEO (Initial Exchange Offering) gündeme geldi. Ne kadar ilgi görür bilinmez ama burada da sürekli bir değişim olduğu kesin.
Daha Çok Yatırım Turu
Bundan 5-6 yıl önce tohum, Seri A, Seri B… diye yatırım turları varken, bu turları hakedecek metrikleri yakalayamayan bir çok girişim olması nedeniyle aralara yeni yatırım turları girmeye başladı. Ön-tohum, tohum sonrası, Seri A öncesi, Seri A sonrası… Burada da frekans arttı diyebiliriz.
Yatırımlarda Merkez Kayması
Girişim sermayesi yatırımlarında merkez üs hep Amerika biliriz fakat son birkaç yılda Çin o kadar çok atak yaptı ki belki bu sene belki 2020’de erken aşama yatırım tutarı anlamında Çin Amerika’yı geçecek. 2018’de Amerika’daki erken aşama yatırım toplamı 115 milyar dolar iken Çin’de bu tutar 93 milyar dolar olarak gerçekleşti. Yani aradaki fark her geçen yıl azalıyor. Amerika ve Çin’den sonraki en yakın tutar 8 milyar civarlarında. Aradaki uçurum çok ciddi boyutlarda.
Hızlı Yatırım
Özellikle girişim sermayesi fonlarından yatırım arıyorsanız yatırım turunu tamamlamak 3 ayı bulabiliyor. Bu çoğu girişim için çok uzun bir süre. Bu konuda da ilginç fonlar çıkmaya başladı. Bunlardan biri Clearbanc. Clearbanc metriklerinizi inceliyor ve onların deyimiyle size 20 dakikada bir iyi niyet mektubu gönderiyor. Zaman en değerli hazinemiz diyorsanız ilginç olabilecek bir model. Bu konuda Türk yatırımcılar da denemeler yapıyor. İlerleyen haftalarda onların modelleri de masaya yatırabiliriz.
Gelir Paylaşımı
Yatırımcıların problemlerinden biri bir girişime yatırım yaptıklarında karşılığını almaları 7-8 yıl sürebiliyor ve bu çok uzun bir süre. Novel GP, Indie.vc, Candide Group, Adobe Capital, VilCap Investments gibi yatırım fonları ise değişik bir model denemeye başladılar. Net gelire bağlı olarak her ay ödeme yaptığınız bu modelde yatırımcı da her ay size yaptığı yatırımı azar azar geri almaya başlıyor.
Özetlersek, yatırım tarafında da hızlı bir değişim söz konusu. Hangi değişimler ekosistemi komple değiştirir şimdiden kestirmesi zor fakat deneye deneye göreceğiz.
