‘Askeri seçenek hâlâ masada’

ABD Başkanı Donald Trump’ın İran’ı vurma emri vermesi ve ardından bu emri geri çekmesinin yarattığı etki sürüyor. Beyaz Saray’da konuyla ilgili soruları yanıtlayan Trump, İran’ın nükleer silah elde etmesini önlemek adına yeni yaptırımlar getireceklerini açıkladı. Trump ayrıca İran’a karşı askeri müdahalenin hala masada olduğunu da ifade etti.

Trump buna karşın İran’la her şeye yeniden başlamanın önemli olduğunu söyledi ve “İran’ı yeniden büyük yapalım” şeklinde konuştu. NBC kanalına da konuşan Trump, kararıyla ilgili bazı detayları kamuoyuyla paylaşırken, basında yer alan konulara açıklık getirdi. Trump, İran ile savaş istemediğini fakat olası bir savaşta İran’ın “yok olmayla karşı karşıya kalacağını” söyledi.

İran’a yönelik hava saldırısına onay verdiği ancak son anda bundan vazgeçtiği şeklindeki ilk açıklamasını kısmen değiştiren ABD Başkanı Donald Trump, saldırıya nihai onayı vermediğini söyledi. Saldırıya ilişkin tüm hazırlıkların yapıldığını anlatan Trump, bununla birlikte son onayı vermediğini, “Son ana kadar yeşil ışık yakılmamıştı çünkü işler değişebiliyor” sözleriyle dile getirdi.

Trump uçakların saldırı için havalamış oldukları iddiasını da yalanladı. ABD Başkanı, o esnada İran’a ait bazı hedeflere yönelik saldırı için havada uçakların hazır olup olmadığı şeklindeki soruya “Hayır, fakat hemen bunu yapabilirlerdi, ayrıca işler geri dönemeyeceğiniz noktaya varabilirdi” değerlendirmesini yaptı. Trump ayrıca, kararını nasıl aldığı konusunda twitter hesabından yaptığı paylaşımı da tekrarladı.

Donald Trump, generallerden olası saldırıda yaklaşık 150 kişinin öleceği şeklinde yanıt alması üzerine saldırıyı durdurma kararı aldığını, zira bunun insansız bir hava aracını düşürmeye verilecek orantılı bir karşılık olmayacağını söyledi.

Trump, dün gece İran ile ilgili toplantı için Camp David’e gitmeden önce Beyaz Saray çıkışında açıklamalarını sürdürdü. Trump, İran’ın nükleer silaha sahip olmasına izin vermeyeceklerini belirterek, “Bunu kabul ederlerse zengin bir ülke olacaklar. Çok mutlu olacaklar ve onların en iyi arkadaşı olacağım. Umarım olur” dedi.

İran’dan uyarı

Öte yandan İran’dan da konuyla ilgili açıklamalar gelmeye devam ediyor. İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Abbas Musevi, ABD’den gelecek herhangi bir tehdit ya da saldırgan tutuma sert şekilde cevap vereceklerini söyledi.

Bununla birlikte İran yönetimi, “hava sahasını ihlal eden” ABD’ye ait insansız hava aracının Birleşik Arap Emirlikleri’ndeki (BAE) bir üsten kalktığı gerekçesiyle BAE’nin Tahran Maslahatgüzarını Dışişleri Bakanlığına çağırdı.

Maslahatgüzara, ülkesinin İran hava sahasına yönelik ihlalde payı olduğunun ve İran’ın buna itirazının iletildiği kaydedilen açıklamada, “Yabancı güçlere askeri tesislerini kullandıran bölge ülkeleri, İran’ın kara, hava ve denizlerine yönelik her türlü saldırıdan sorumlu tutulacaktır” ifadesine yer verildi.

Gerginliğin düşmesi adına girişimler de devam ediyor. İngiltere’nin Ortadoğu’dan Sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı Andrew Murrison, gerginliğin azaltılması amacıyla İran’a bir ziyaret gerçekleştirecek. İngiltere Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, bölgesel gerilimlerin arttığı ve nükleer anlaşmanın geleceği için çok önemli olan bir dönemde ziyaretin İran’la daha açık, içten ve yapıcı bir diyalog imkanı sunacağı kaydedildi.

Onlar da son anda vazgeçmişti

ABD Başkanı Donald Trump’ın İran’ı vurmaktan son anda vazgeçmesi, benzer kararlar alan eski ABD başkanlarını hatırlattı. New York Times tarafından hazırlanan haberde, eski ABD başkanlarından Barack Obama’nın 2013’te, Bill Clinton’ın ise 1998’de benzer şekilde saldırı kararından geri adım attıkları vurgulandı. ABD yönetimi 2013’te Suriye’de kimyasal silah kullanımı gerekçesiyle Beşar Esad yönetimine karşı bir saldırı hazırlığına girişmiş, ancak Başkan Obama vur emrini vermemişti. Nitekim Kongre’de bulunan bazı Cumhuriyetçiler, Trump’ın kararıyla Obama’nın kararını karşılaştırdı ve ABD Başkanı’nı eleştirdi. Temsilciler Meclisi üyesi Liz Cheney, “ABD’nin verdiği sözü tutacağının anlaşılmasının ve Obama’nın yolundan gidilmemesinin önemli olduğunu düşünüyorum” dedi. Trump’ın geri adım atmasının çok sayıda Cumhuriyetçiyi rahatsız ettiği ifade ediliyor.

Trump’ın kararı Obama’dan daha çok Bill Clinton’ın 1998’de Irak’ı vurma kararını durdurmasına benzetiliyor. Clinton, 1998’de Irak’ın nükleer denetçilerle işbirliği yapmaması üzerine saldırı kararı almış, ancak daha sonra Iraklı yetkililerin yatıştırıcı mesajları üzerine geri adım atmıştı.

Kararda ne etkili oldu?

Trump’ın kararının ardında ne yattığı da merak konusu olmaya devam ediyor. New York Times’ın Washington’dan kaynaklara dayandırdığı haberinde, ABD istihbaratında ‘İran yönetiminin saldırıdan haberdar olmadığı’ yönündeki inanışın kuvvetli olduğu ifade ediliyor. ABD istihbaratı, İran yönetiminin saldırının bir hata olduğunu düşündüğü konusunda hemfikir. Nitekim söz konusu İHA’nın düşürülmesinin “kasıtlı” olduğuna inanmadığını belirten Trump, “Sanıyorum bir general veya biri o İHA’yı düşürme yanlışını yaptı” ifadelerini kullanmıştı.