"Biz bunları çok gördük bugünleri atlatırız"
15.12.2018 - 08:15 | Son Güncellenme:
Hanife Baş
Türkiye ekonomisi büyümesi ve gelişmesini sürdürüyor. Ancak pek çok dönemde olduğu gibi bu yıl da iş dünyası kendini bazı engellerle karşı karşıya buldu. Ağustostaki kur artışları bazı sektör ve firmaları zor durumda bıraktı. Ancak deneyimli şirket ve iş insanları bu süreçleri en az badireyle atlatmayı başarıyor. Geçmişteki krizlerin hepsini başarıyla geride bırakan iş dünyasının duayenleri “Biz bunları çok gördük, bugünleri de atlatırız” diyor.
1 - Gelire göre borçlanın
Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin (TİM) eski başkanı ve Flo Yönetim Kurulu Üyesi Mehmet Büyükekşi, sektörün duayen isimlerinden biri. Bazı dönemlerde ekonomide inişler çıkışlar olabileceğini anımsatan Büyükekşi’ye göre böyle dönemlerde yapılması gerekenler var. Her zaman birtakım riskleri göz önüne alarak çalışmak gerektiğini belirten Büyükekşi, “Bakanlık da uzun zamandır bu yönde çalışmalar yapıyor. Geliriniz hangi cinstense borçlanmanız da ondan olmalı. Geliriniz dövizleyse dövizle borçlanın.
Türkiye’de tasarruf açığı olduğu için yurtdışından borçlanılıyor. Bu da birçok firmayı bu tür kur hareketlerinde zor durumda bırakıyor. İhracatçı olmayanların dövizle borçlanmaması gerekir” uyarısında bulunuyor. Büyükekşi’ye göre, ikinci dikkat edilmesi gereken konu işletme sermayesi. Şirketler kar edemedikleri için birikim yapamıyorlar. İşletme sermayesi de krediyle bağlantılı olduğu için orada da sıkıntıya giriliyor. Büyükekşi’nin üçüncü uyarısı firmaların boylarından fazla büyümemeleri yönünde.
Büyükekşi, “Bunu da borçla yapıyorlar. Firmalar çok hızlı büyüyünce şirket kaynaklarını yatırıma ayırdığı için karlılıktan feragat ediyor. Bu tür ekonomiyle ilgili daralmalarda ise sıkıntılar yaşıyor” diyor. Mehmet Büyükekşi’nin diğer vurgusu ise inovasyon: “İnovasyon, Ar-Ge, tasarım ve marka. Hepsi birbirinin devamı. Ar-Ge ve tasarım yapanın marka olanın işi biraz daha kolay. Ayrıca en önemli şeylerden biri yaptığınız iş ana işiniz olmalı ve iyi bilmelisiniz. İşi tam bilmeyen ve farklı alanlarda da iş yapan insanlar hem kendilerine hem de sektöre zarar veriyorlar. Bunların hepsi üst üste gelince bazı şirketlerde sıkıntılar yaşanabiliyor.”
Birbirine destek şart
Kurulduklarından beri pek çok kriz görüp geçirdiklerine işaret eden Mehmet Büyükekşi, “Türkiye bu günleri de atlatacak. Geleceğe umutla bakıyoruz. Bütün firmaların buradan az bir yarayla sıyrılabileceklerini düşünüyoruz. Böyle günlerde herkes bir bütün olarak birbirine destek vermeli. Üretici, yan sanayici, çalışanlar, tedarikçiler, bankalar. O zaman bu hasarsız atlatılır” tavsiyelerinde de bulunuyor.
‘Hemen panik olmayın’
Mehmet Büyükekşi, girişimcilere de böyle dönemlerde hemen panik olmamaları önerisinde bulunarak, “Hızlı karar vermemek lazım önce durum tespiti yapıp ondan sonra da sükünetle yaklaşıp daha önünü görüp ona göre plan program yapılmalı. İnsanlar zaman zaman hep olumsuzu düşünüyorlar. Bardağın dolu tarafına da bakmalarını öneriyorum. Bir taraftan da bunu yaparken özellikle verimliliklerini artırma konusunda mutlaka özel çalışma yapmalılar. İsraftan kaçınıp gerçek ihtiyaç olan şeylere odaklanmaları lazım. İsrafı gözönüne alıp fazlalıklardan kurtulmak lazım” diyor.
2 - ’İşler yoluna giriyor hükümet çok aktif’
Deri giyimin en önemli markalarından biri Derimod. 1974 yılında kurulan markanın 44 yıllık hikayesi aslında Türk deri sektörünün de gelişiminin aynası. Deride ilk markalaşma atağını başlatan firmalardan.
Deri ve ayakkabı sektöründeki yeri yadsınamaz. Hasan Yelmen tarafından kurulan firma ikinci kuşak tarafından devam ettiriliyor. Derimod’un Yönetim Kurulu Başkanı Ümit Zaim.
Kira halloldu
O, geçmişte Türkiye’nin 1994, 2001 ve 2008 yıllarında çok büyük ekonomik krizlerin üstesinden millet olarak el ele vererek geldiğini anımsatıyor. Zaim, “Bu dört krizde de önce döviz patlıyor, sonra faizler aşırı artıyor ve ardından da enflasyon coşuyor. Bu nedenle bugün içinde olduğumuz durum, geçtiğimiz yıllarda hepimizin şahit olduğu buhranların yanında aşılamayacak bir kriz değildir” diyor.
Ülkemizde son dönemde yaşanan ekonomik dalgalanmaların lokomotif sektörlerden bilhassa inşaat, otomotiv ve perakende olmak üzere pek çok alanda zorluk yaşanmasına neden olduğunu aktaran Zaim, “Bu ekonomik sorunların etkilerini, Derimod olarak faaliyet gösterdiğimiz perakende sektöründe biz de gözlemliyoruz. Evet ayakkabı sektöründe de çok güzide birkaç markamız da konkordato ilan etti. Ancak unutulmamalıdır ki konkordato bir iflas demek değildir. Bu arkadaşlarımızın da en kısa zamanda işleri yoluna koyacağına inanıyorum” diye konuşuyor.
Perakende sektöründeki kiralara da değinen Ümit Zaim, “Çok şükür kiraların ekim ayında TL’ye dönmesiyle perakende sektörü bir nefes aldı. 2009’dan beri AVM’lerle artan kurlar yüzünden her ay kira pazarlığı yapmak bizim bütün enerjimizi alıyordu.
Şimdi artık odaklanacağımız alanlar ciro, verimlilik ve yurtdışında nasıl büyüyebiliriz. AVM yatırımcılarının da bundan sonra kalan döviz borçlarını aksamadan ödemeleri için yeni alternatifler geliştireceğini ve bankaların da bu konuda onlara anlayışlı davranacağına inanıyorum” ifadelerini kullanıyor.
Sektöre nefes getirdi
Ümit Zaim, bu seferki kurların yükselmesi olayında hükümetin çok aktif olduğunu da vurgulayarak, şunları söylüyor: “Hele hele bankalara ‘KOBİ’lerin KGF borçlarını yeniden yapılandırın’ tavsiyesi sektöre nefes aldırıyor. Ayrıca ‘Enflasyonla Topyekün Mücadele’ programı fikrini de çok olumlu buldum, biz de Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) olarak bu programa destek veriyoruz.” Zaim’in yılsonu döviz kuru tahmini ise 5 TL. Zaim, “Böyle krizlerde şirketler ve işadamlarının mümkünse ellerindeki bazı gayrimenkulleri satıp, şirkete sermaye koymaları lazım” önerisinde bulunuyor.
3 - ‘2019 toparlanma yılı olacak’
LC Waikiki Yönetim Kurulu Başkanı Vahap Küçük, 2018 yılında seçimle beraber yönetimde değişiklik olduğunu anımsatarak, “Bu süreçte uluslararası siyaset ve küresel ekonomik dalgalanmalar, komşu ülkelerde yaşanan siyasetteki olumsuz gelişmeler siyaset nedeniyle beklenmedik döviz artışı, bazı sektörlerin hızlı büyümesi nedeniyle zorluklar yaşandı.
Fakat son aylarda döviz artışının gerilemesi, faizlerin nispeten düşmesi, sıkı maliyet politikalarıyla normale girdiğini görmekteyiz. İnanıyoruz ki 2019 toparlanma yılı olacak. Ülkemiz tekrar belli bir oranda büyüyecek” dedi.
LC Waikiki olarak temkinli büyüme stratejisi izleyen, ithalat-ihracat dengesi gözeten ve yatırımlarını özsermayesi ile yapan bir firma olduklarını vurgulayan Küçük, 2018 yılını nasıl geçirdikleriyle ilgili de, “2018 yılını yüzde 35 büyüme oranı ve 900’den fazla mağaza ile kapatıyoruz. Bu yılı 2019 Mart başında 16.3 milyar TL ciro ile tamamlamayı hedefliyoruz” diye konuştu.
Yeni mağaza açacak
2019 yılı hedefleriyle ilgili de Vahap Küçük, “2019’da yurtiçinde 10, yurtdışında 80 mağaza açma planımız var. Yüzde 31’lik büyüme ile ciromuzu da 21.3 milyar TL’ye yükseltmeyi hedefliyoruz. E-ticaret ve lojistik alanındaki yatırımlarımız gerek yurtiçinde, gerekse globalde devam edecek” açıklamasını yaptı.
Küçük, Enflasyonla Topyekün Mücadele programına da değinerek, “Hazine ve Maliye Bakanlığımız tarafından başlatılan Enflasyonla Topyekün Mücadele Seferberliğine biz de destek veriyoruz. Bu konu özelinde birçok marka destek oldu. Biz de LC Waikiki olarak, bunu toplumsal bir sorumluluğumuz olarak gördük ve destek verdik” dedi.
Küçük, AVM ve perakendeciler arasındaki dövizle kira tartışmasıyla ilgili de, “Yasa yapıcı bir karar almıştır. Tüm AVM’ler de bu kararı desteklemektedir” yorumunu yaptı.
