Büyümeyi ihracat sırtladı

Türkiye ekonomisi yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 1.6 büyüdü. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), bu yılın üçüncü çeyreğine (temmuz-eylül) ilişkin gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) sonuçlarını açıkladı.

Zincirlenmiş hacim endeksi, bu yılın üçüncü çeyreğinde geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 1.6 arttı. Üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH tahmini, bu yılın üçüncü 3 aylık döneminde geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 21.8 artarak 1 trilyon 13 milyar 453 milyon lira olarak gerçekleşti.

GSYH’yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde bu yılın üçüncü çeyreğinde, geçen yılın aynı dönemine kıyasla zincirlenmiş hacim endeksi olarak tarım sektörünün katma değeri yüzde 1, sanayi sektörünün yüzde 0.3 artarken, inşaat sektörünün ise yüzde 5.3 azaldı. Ticaret, ulaştırma, konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetlerinin toplamından oluşan hizmetler sektörünün katma değeri de yüzde 4.5 yükseliş gösterdi.

Öte yandan yılın ilk 2 çeyreğine ilişkin büyüme rakamları da yüzde 5.2’den yüzde 5.3’e revize edildi.

8 ÇEYREK ARALIKSIZ

Türkiye ekonomisi yılın üçüncü çeyreğinde gösterdiği yüzde 1.6’lık performansla 2016 yılında darbe girişiminin olduğu üçüncü çeyrekteki gerilemenin ardından 8 çeyrek üst üste büyüme kaydetti.

Takvim etkisinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi 2018’in üçüncü çeyreğinde 2017’nin aynı dönemine göre yüzde 2.1 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksinde ise bir önceki çeyreğe göre yüzde 1.1 azalış kaydedildi.

VATANDAŞIN TÜKETİMİ

Hanehalkı nihai tüketim harcamaları 2018’in üçüncü çeyreğinde geçen yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 1.,1 arttı. Devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 7.5 yükselirken, gayrisafi sabit sermaye oluşumu ise yüzde 3.8 azalış gösterdi. Mal ve hizmet ihracatı, 2018 yılının üçüncü çeyreğinde 2017’nin aynı çeyreğine göre zincirleme hacim endeksi olarak yüzde 13.6 artarken ithalatı ise yüzde 16.7 azaldı.

İŞ GÜCÜ ÖDEMELERİ ARTTI

İş gücü ödemeleri 3. çeyrekte 2017’nin aynı dönemine göre % 19.4 ve net işletme artığı/karma gelir % 22.2 yükseldi. İş gücü ödemelerinin gayrisafi katma değer içindeki payı geçen yılın aynı döneminde % 32.5 olurken bu oran 2018’in üçüncü çeyreğinde % 31.6’ya geriledi. Net işletme artığı/karma gelirin payı ise yüzde 52’den yüzde 51.8’e düştü.

KUR ARTIŞI ETKİLİ OLDU

Ekonomistler, 3. çeyrekte % 1.6’lık büyümeye en büyük katkının net dış talepten geldiğini, iç talep ve stoklardaki daralmanın ise büyümeyi sınırladığını belirtti. Kur artışının da etkili olduğunu belirten ekonomistler görüşlerini şöyle açıkladı:

Haluk Bürümcekçi /Ekonomist

“Harcamalar yöntemiyle GSYH verilerine göre özel tüketimin katkısı çok azalırken, net dış talep büyümeyi ayakta tuttu. Stoklar büyümeyi 5.6 puan aşağı çekerken, net dış talep büyümeye 6.7 puan katkı verdi. Son çeyrekte yüzde 3-4 aralığında daralma, yılın yüzde 2-2.5 aralığında bir büyüme söz konusu olabilir. 2019 büyümesini yüzde 1 öngörmekteyiz. Kurlar nedeniyle milli gelir 750 milyar doların altına inip 2008 öncesine dönebilir.”

Banu Kıvci Tokalı /Halk Yatırım Araştırma Direktörü

“Net dış talep, üçüncü çeyrekte 6.7 puanlık ciddi bir katkıya işaret ediyor. Finansal türbülans ve parasal sıkılaşmanın büyümede etkisi, 5.2 puanlık daralma gösteren iç talepte gözleniyor. YEP’in yaklaşımı doğrultusunda, net dış talebin büyümeye katkısının devam etmesini bekliyoruz. 2018 için yüzde 3.2 ve 2019 için de yüzde 2.0 büyüme bekliyoruz.”

Burak Kanlı QNB Finansinvest Başekonomisti

“Veri, tüketim ve yatırım harcamalarında ciddi bir daralmaya işaret ediyor. Bu durum kısmen net ihracatın katkısıyla telafi edilmiş, stoklardan ciddi negatif katkı var. Bu, altın ticaretindeki iyileşme ve ara malı ve tüketim malı talebinin stokları eritmek suretiyle karşılanmasından kaynaklanıyor.”