Çocuk Gelinler - Dünyada her yıl 14 milyon kız çocuğu evlendiriliyor!

Başlarken...

Çocuk yaşta evlilikler, sadece Türkiye’de değil, dünyanın birçok ülkesinde kanayan bir yara. Dünyada her yıl 14 milyon kız çocuğu evlendiriliyor. Bu sayı, günde 38 bin kız çocuğunun çocukluklarını yaşayamadan, iradeleri dışında aile hayatına adım atmaları anlamına geliyor. Çocuk yaşta evliliklere son vermek her şeyden önce çocuğun insan haklarını kabullenmekten geçiyor. Sabancı Vakfı’nın ev sahipliğinde dün başlayan ve üç gün sürecek olan çalıştay, “Çocuk evliliklerine beraber son verebiliriz” diyen 24 ülkeden 49 sivil toplum kuruluşunu bir araya getiriyor

Sabancı Vakfı Genel Müdürü Zerrin Koyunsağan, Muş Kadın Derneği ve çocuk gelinler konusunda yaptıkları çalışmaları anlattı:

* Muş Kadın Derneği ile işbirliğiniz nasıl yürüyor?
Dernek, hibe programımıza başvurmuştu. “Erken Yaşta Evlilik Kaderimiz Olmasın” adında bir proje geliştirdiler. Muş ve Van’da ev ziyaretleri yapılıyor. Proje kapsamında sadece kadınlara ve kız çocuklarına değil, aynı zamanda öğretmenlere, muhtarlara, müftü ve imamlara da eğitimler veriliyor.

* Eğitimlerin içeriği nedir?
Toplumsal cinsiyet eğitimleri, kadının insan hakları anlatılıyor. Erken evliliklerin sakıncalarından bahsediliyor. Bu konulara yönelik bilinçlendirme aşılanıyor. Yönetmen Reis Çelik’in çocuk gelinleri konu alan “Lal Gece” adlı film gösteriliyor. Bu film de sorunu iki taraftan ele aldığı için önemli.

* Proje ne zaman sonlanacak?
Temmuz’da bitecek. Sonrasında raporlar yayımlanacak. Muş Kadın Derneği, Uçan Süpürge’den sonra çocuk gelinler konusunda çalıştığımız ikinci kurum. “Girls Not Brides” ile çalışmalarımıza da devam etmeyi düşünüyoruz.

* Şimdiye kadar yapılan çalışmaların geri bildirimi nasıl?
Kadın ve kız çocuklarının insan haklarının işlendiği 2006-2010 yılları arasında Birleşmiş Milletler ile yürüttüğümüz bir program vardı. Muş Kadın Derneği o senelerde yapılan çalışmalardan çok yararlanmış. Hibeye başvuruları da böyle oldu. Her çabanın karşılığını alıyoruz diyebilirim.

* Üç gün sürecek çalıştaydan beklentileriniz neler?
Toplumsal dönüşüm için toplumsal değişim gerekli. Bu da bugünden yarına olmaz. Çalıştayda uluslararası ortaklıkların önemi, “Ben kendi ülkemde ne yapabilirim” konusu tartışılacak. Toplumun her kesimi elini taşın altına koymalı. Bilinç arttıkça toplumsal değişim gerçekleşecektir. Sabancı Vakfı Genel Müdürü Zerrin Koyunsağan, Muş Kadın Derneği ve çocuk gelinler konusunda yaptıkları çalışmaları anlattı:

* Muş Kadın Derneği ile işbirliğiniz nasıl yürüyor?
Dernek, hibe programımıza başvurmuştu. “Erken Yaşta Evlilik Kaderimiz Olmasın” adında bir proje geliştirdiler. Muş ve Van’da ev ziyaretleri yapılıyor. Proje kapsamında sadece kadınlara ve kız çocuklarına değil, aynı zamanda öğretmenlere, muhtarlara, müftü ve imamlara da eğitimler veriliyor.

* Eğitimlerin içeriği nedir?
Toplumsal cinsiyet eğitimleri, kadının insan hakları anlatılıyor. Erken evliliklerin sakıncalarından bahsediliyor. Bu konulara yönelik bilinçlendirme aşılanıyor. Yönetmen Reis Çelik’in çocuk gelinleri konu alan “Lal Gece” adlı film gösteriliyor. Bu film de sorunu iki taraftan ele aldığı için önemli.

* Proje ne zaman sonlanacak?
Temmuz’da bitecek. Sonrasında raporlar yayımlanacak. Muş Kadın Derneği, Uçan Süpürge’den sonra çocuk gelinler konusunda çalıştığımız ikinci kurum. “Girls Not Brides” ile çalışmalarımıza da devam etmeyi düşünüyoruz.
l Şimdiye kadar yapılan çalışmaların geri bildirimi nasıl?
Kadın ve kız çocuklarının insan haklarının işlendiği 2006-2010 yılları arasında Birleşmiş Milletler ile yürüttüğümüz bir program vardı. Muş Kadın Derneği o senelerde yapılan çalışmalardan çok yararlanmış. Hibeye başvuruları da böyle oldu. Her çabanın karşılığını alıyoruz diyebilirim.

* Üç gün sürecek çalıştaydan beklentileriniz neler?
Toplumsal dönüşüm için toplumsal değişim gerekli. Bu da bugünden yarına olmaz. Çalıştayda uluslararası ortaklıkların önemi, “Ben kendi ülkemde ne yapabilirim” konusu tartışılacak. Toplumun her kesimi elini taşın altına koymalı. Bilinç arttıkça toplumsal değişim gerçekleşecektir.

ROL MODEL TÜRKİYE

Bir grup lider tarafından 2011’de kurulan “Girls Not Brides” adlı küresel ortaklık platformunun koordinatörü Lakshmi Sundaram (34), erken evliliklerin sona erdirilmesi konusunda Türkiye’nin rol model olabileceğini söyledi:

* Türkiye’nin durumunu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Türkiye’den daha kötü durumda olan birçok ülke var. Türkiye, nüfusunun çoğunluğu Müslüman olan bir ülke. Erken evlilik sorununun çözülmesi demek, Türkiye’nin diğer ülkelere rol model olması demek.

* Avrupa’da durum nedir?
Bazı topluluklarda geleneklere ve fakirliğe bağlı olarak erken evlilikler var. Mesela İngiltere’de Hindistan’dan göç etmiş aileler kız çocuklarını evlendirebiliyor. Fransa’da göçmenler arasında erken evlilikler yaşanıyor.

* Aileniz Hindistan’da oturuyor. Aile geçmişinizde “çocuk gelin” var mı?
Büyükannelerimden biri 13, diğer 12 yaşında evlenmiş. Onların zamanında bu, gayet normal karşılanan bir durummuş. Şimdi ise ailemin yaşadığı mahallede bir kızın 17 yaşında evleneceği duyulsa kıyamet kopar. “Bu saçmalık, okula gitmesi gerek” gibi tepkiler verilir.

* Hindistan’da durum nedir?
Dünyadaki çocuk gelinlerin üçte biri Hindistan’da. Kanunlar erken evliliği yasaklıyor ama denetleme mekanizması iyi işlemiyor. Gizlice kızlarını evlendiriyorlar. Bir köye gidip sorsanız, “Bizde öyle şey yok” diye inkar ederler. Genelde gece vakti kıyılır nikahlar.

* Gelenek mi yoksa din mi daha etkili?
İkisini birbirinden ayırmak kolay değil. Ancak iş, zihniyet değişiminde yatıyor. Dünyada bir insanın bir insanı baskı altında tutmayı öngören kültür yok. Dinde de böyle bir şey yok.

* Küresel kadın hareketi “çocuk gelinler” konusunda neler yapabilir?
Dünyada şu anda 20-50 yaş arası 400 milyon kadın, çocuk yaşta evlenmiş. Bu yüzden kadın hareketinde önemli bir mücadele konusu. Kadın sorunlarını konuşmaktan çekinmeyen liderler çok önemli ve ne mutlu ki bu sayı giderek artıyor.

YARIN

* “Blue Veins” Program Koordinatörü Qamar Naseem, Pakistan’daki erken evlilikleri anlatıyor
* Dünyadan “çocuk gelin” hikayeleri...