İdam cezası: Kaç ülkede uygulanıyor, en fazla hangi ülkelerde infaz ediliyor?
26.01.2024 - 14:00 | Son Güncellenme:
BBC Türkçe
ABD'de ilk kez, idama mahkum edilen bir kişinin ölüm cezasının infazı nitrojen gazıyla gerçekleştirildi. Kenneth Eugene Smith, Alabama eyaletinde cinayet suçundan hüküm giymişti.
Japonya'da, Kyoto kentinde bir film stüdyosuna düzenlediği saldırıda 36 kişiyi öldüren Shinji Aoba idam cezasına çarptırıldı. Shinji Aoba'nın cezası asılarak infaz edilecek. Çok sayıda ülke idam cezasını kaldırırken, infazlar dünya çapında artıyor. Uluslararası Af Örgütü'nün 2022'de açıkladığı son verilere göre:
-55 ülkede idam cezası uygulanıyor
-Bu ülkelerin dokuzunda idam cezası sadece birden fazla cinayet işleyen ya da savaş suçlusu olan ağır suçlulara veriliyor
-23 ülkede idam cezası var ancak son 10 yılda bu ceza infaz edilmedi
Her yıl kaç kişinin ölüm cezası infaz ediliyor?
Uluslararası Af Örgütü verilerini; resmi açıklamalar, medya raporları, idam cezasına çarptırılanlar ile onların ailelerinden ve yakınlarından topladığı bilgilerle oluşturmuş. Çin, idam cezasıyla ilgili bilgi paylaşmıyor. Af Örgütü'ne göre 2022'de Çin hariç dünya genelinde 883 kişi idam edildi. Bu sayı 2021'de 579'du.
2017'den beri en yüksek idam cezası infazı 2022'de gerçekleşti. 1988, 1989 ve 2015 yıllarında ise bir yılda 1500'den fazla kişi idam edilmişti.
Uluslararası Af Örgütü'ne göre 2022'de 52 ülkede en az 2016 kişi idam cezasına çarptırıldı. 2021'de 56 ülkede bu sayı en az 2052'ydi.
Çok sayıda mahkum, cezası infaz edilmeden önce onlarca yıl ölüm hücresinde bekliyor.
En fazla idam cezası veren ülkeler
2022'de 20 ülkede idam cezaları infaz edildi. Bu sayı 2021'de 18'di.
Uluslararası Af Örgütü, Çin'in diğer ülkelerden daha fazla infaz gerçekleştirdiğini tahmin ediyor. Bir yılda binlerce insanın idam edildiği düşünülüyor ancak bu veriler doğrulanamıyor. Çin dışında idam cezasına en fazla başvurulan ülkeler İran, Suudi Arabistan, Mısır ve ABD.
Ülkelere göre idam cezaları sayıları nasıl değişiyor?
Uluslararası Af Örgütü'ne göre 11 ülkede devamlı olarak idam cezası infaz ediliyor.
Bu ülkeler: ABD, Çin, Güney Sudan, Irak, İran, Mısır, Somali, Suudi Arabistan, Vietnam ve Yemen.
Kuzey Kore'nin de ölüm cezasını devamlı uyguladığı düşünülüyor ancak bu bağımsız kaynaklardan doğrulanamıyor.
Suudi Arabistan'ın verileri, ülkede 2022'nin son 30 senede en fazla idam cezası infaz edildiği yıl olduğunu gösteriyor. Son yıllarda ölüm cezası uygulanmayan 5 ülkede (Bayreyn, Komorlar, Laos, Nijer ve Güney Kore) 2022'de idam cezası verildi. ABD'deki infaz sayıları ise 1999'daki zirveden bu yana düşüşte.
Uyuşturucu suçlarından kaç kişi idam ediliyor?
Uluslararası Af Örgütü'ne göre 2022'de uyuşturucu suçlarından dünya genelinde 325 kişi idam edildi. Bunlardan;
- 255'i İran
- 57'si Suudi Arabistan
- 11'i Singapur'daydı.
2023'te Singapur'da 20 yıl sonra ilk kez bir kadın idam edildi. Saridewi Djaman, 2018'de eroin ticaretinden hüküm giymişti.
Kaç ülkede idam cezası uygulanmıyor?
İdam cezası 1991 yılında yalnızca 48 ülkede yasakken artık 112 ülkede uygulanmıyor. 2022 yılında 6 ülke idam cezasını tamamen ya da kısmen kaldırdı. Kazakistan Papua Yeni Gine, Sierra Leone ve Orta Afrika Cumhuriyeti idam cezasını tamamen kaldırdı.
Ekvator Ginesi ve Zambiya idamı yalnızca en ağır suçlarda uygulayacağını duyurdu. Malezya Parlamentosu, Nisan 2023'te cinayet ve "terör" dahil 11 ağır suçta zorunlu idam cezasının kaldırılması yönünde oy kullandı.
Gana Parlamentosu da Temmuz 2023'te idam cezasının tamamen kaldırılmasına karar verdi.
Dünya genelinde ülkeler ölüm cezasını nasıl infaz ediyor?
Suudi Arabistan, 2022'de insanların başları kesilerek idam edildikleri tek ülke oldu. Diğer ülkelerde asma, zehir enjekte etme ve ateş etme yöntemleri uygulanıyor.
