Türbülans artıyor, bu detay öldürebilir! 'Sanki otomobildeymiş gibi düşünün'

Oğuzcan Atış / Milliyet.com.tr - Türbülans, seyir halindeki bir uçağın etrafındaki havada oluşan basınç ve akıştaki ani değişiklikler olarak tanımlanıyor. Çoğu kişi bindiği uçak türbülansa girip sarsılmaya başladığında büyük endişe yaşıyor. Türbülansın şiddetine göre, bazı uçuşlarda yolcu ve uçuş görevlileri arasında yaralanan insanlar olabiliyor. Bunun en yakın örneklerinden birisi de geçtiğimiz 23 Mart’ta Lizbon merkezli bir hava yolu şirketi olan Hi Fly Havayolları'nın Angola-Portekiz uçuşunda yaşandı. Airbus A330 tipi uçağın havada yemek servisi yapıldığı sırada türbülansa girmesi sonucunda 8 yolcu ve 2 mürettebat üyesi olmak üzere 10 kişinin yaralandığı açıklandı. Bir iş jetinde ise türbülans sebebiyle bir kişi hayatını kaybetti. Peki türbülansın öldürücü olma ihtimali ne zaman artıyor? Türbülans sebebiyle oluşacak risklerden korunmak mümkün mü?

İngiliz basınında Daily Star’a konuşan havacılık ve güvenlik hizmetleri sağlayan AFuzion’un CEO’su ve havacılık uzmanı Vance Hilderman, türbülans sırasında uçuş görevlilerinin uyarılarını dikkate almayan yolcuların ciddi şekilde yaralanabileceğine dikkat çekti ve yolcuların emniyet kemeri takarak güvede kalabileceğini söyledi. Hilderman, "Türbülans kesinlikle tehlikeli olabilir. Kısa bir süre önce, bir iş jetinde emniyet kemeri takmayan bir yolcu bu türbülans sebebiyle oluşan sarsıntıda hayatını kaybetti. Esasen türbülans korkulacak bir durum değildir. Ancak insanlar ayakta olduğu sırada veya kemerlerini takmadıkları sırada böyle bir olay yaşarlarsa etrafa savurulabilirler. Bu durumun çözümü çok basit: Tıpkı bir otomobile bindiğinizde yaptığınız gibi emniyet kemerini kullanarak böyle bir olayda kendinizi koruyabilirsiniz. Uçakta otururken daima emniyet kemerinizi takın ve kabin görevlilerinin belirttiği hususlara dikkat edin” dedi.

'TÜRBÜLANS NORMAL'

Türbülansın korkulmaması gereken bir durum olduğunu ifade eden uçak mühendisi ve havacılık uzmanı Muhammed Yılmaz ise, “Uçmak en güvenli ulaşım yöntemlerinden birisi olarak biliniyor. Ancak yolcular seyir esnasında türbülans yaşadıklarında bu şekilde hissetmiyorlar” diyerek şunları söyledi:

"Türbülansın bilinen en yaygın yanlış kullanımı hava boşluğu olan türbülans, uçakların aniden irtifa kaybetmesine sebep olan atmosferik bir durum. Uçaklar, konforlu ve pürüzsüz bir uçuş deneyimi için rüzgar ve hava akımlarına göre gökyüzünde seyreder. Ancak bazen pürüzsüz hava bir anda dalgalı hale gelir. Bunu denizde yüzdüğünüz sırada oluşan dalgalar gibi düşünün. Bu durum,uçağın gökyüzünde yükselmesine, alçalmasına ve sallanmasına sebep olur."

"Türbülansı meydana getiren 3 temel faktör var. Bunlar sıcak havanın yükselerek soğuk havayla buluşması, dağlar ve insan eliyle yapılmış yüksek yapıların havayı aşağıdan yukarı doğru bastırarak akışını değiştirmesi ve tersine hareketli iki havanın bir sınır boyunca meydana getirdiği hızı; yönü ani ve güçlü şekilde değişen akımlardır" diyen Yılmaz, sözlerine şöyle devam etti: "Amerikan Federal Havacılık Dairesi (FAA) tarafından yayınlanan verilere göre, her yıl ortalama 58 yolcu türbülans sebebiyle yaralanıyor. Her gün yaklaşık 8 milyon insanın uçtuğunu düşünürsek açıkçası bu veri iyi bir sayı denilebilir."

“4 farklı türbülans çeşidi vardır. Bunlar açık hava türbülansı, kuyruk türbülansı, taşıyıcı türbülans ve dağ dalgası türbülansıdır. Bunlar arasındaki en tehlikeli türbülans türü açık hava türbülansıdır. Ani başlangıçlı olan bu türbülansa girildiğinde, uçuş ekibinin yolcuları koltuklarına geri dönmeleri ve kemerlerini takmaları konusunda uyarmalarına zaman kalmaması sebebiyle açık hava türbülansı, en tehlikeli türbülans tipi olarak görülüyor." Uçak Mühendisi ve Havacılık Uzmanı Muhammed Yılmaz

TÜRBÜLANSA GİREN UÇAK DÜŞER Mİ?

Türbülansın yolcularda endişeye sebep olsa da uçakların bu durum hesap edilerek tasarlandığını hatırlatan Muhammed Yılmaz, “Uçaklar üretim aşamasında karşılaşma ihtimalleri olmayacak kadar şiddetli türbülans şartlarında test ediliyor. Ayrıca pilotlar ve onlara yer desteği veren ekipler, radar ve hava raporlarıyla olası türbülanslı havayı ve olumsuz hava koşullarını takip ederek bu duruma hazır şekilde hareket ederler ve tehlikenin boyutuna göre aksiyon alırlar. Yani bu konuda uçağınızın düşeceği endişesine kapılmayın. Modern uçaklar, birçok olumsuz durum göz önüne alınarak inşa ediliyor. Bakımı iyi yapılmış bir uçağın türbülans sebebiyle olumsuz bir durum yaşaması pek olası değil” dedi.

KEMERİNİ TAKANLAR TÜRBÜLANSTAN KORKMASIN

Yılmaz, yolcuların uçuş sırasında kemerlerini takması gerektiğini dile getirerek şu bilgileri de paylaştı:

"Bu oldukça önemli bir detay. Uçuş sırasında kemeriniz takılı olursa türbülanstan endişe etmenize gerek yok. Türbülansın boyutu, uçağın yapısal hasara uğramasına sebep olarak öldürücü bir boyuta gelebilir. Yani türbülans kendisi doğrudan öldürücü değildir. Ayrıca türbülans etkisiyle, koltuğunda kemerini takmamış biri yerinden fırlayıp vücuduna darbe alabilir ya da başına bir şey düşebilir. O zaman da türbülans (dolaylı olarak) öldürücü hale gelmiş olur. 2016 yılında, çoğu emniyet kemeri takılı olmadan uçan 44 yolcu ve uçuş görevlisi türbülans sebebiyle yaralandı. Pilotların da uçuş sırasında emniyet kemerleri takılı olduğunu unutmayın."

'YÜZDE 40'TAN YÜZDE 170'E ULAŞACAK'

Muhammed Yılmaz, küresel ısınma sebebiyle gelecek yıllarda türbülansın daha yaygın hale geleceğinin tahmin edildiğini ifade etti. Yılmaz, “Bilimsel çalışmalarda bu teoriyi doğruluyor. Önümüzdeki yıllarda özellikle okyanus ötesi uçuşlarda türbülans gücünün yüzde 10 seviyesinden yüzde 40 seviyesine çıkacağı tahmin ediliyor. Yine bununla birlikte türbülansı sıklığının yüzde 40 seviyesinden yüzde 170 gibi bir noktaya çıkacağı düşünülüyor” dedi ve bilim insanlarının uçakların türbülanstan etkilenmesini en aza indirecek teknolojiler üzerinde çalışmaya devam ettiklerini dile getirdi.