Merkez Bankası'nın faiz kararı belli oldu

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu, politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını yüzde 14'te sabit bıraktı. Peki konuyla ilgili uzmanlar ne dedi? İşte cevabı...

POLİTİKA FAİZİ 8 AYDIR SABİT TUTULUYOR NASIL DEĞERLENDİRİRSİNİZ?

Ekonomi gazetecisi Sadi Özdemir: Enerji tarafı ekonomik gerçeklerden uzak fiyat oluşumu. Bunlarda ağırlık bizim dışımızda. Vatandaş olarak her birimizin enerji faturası ne kadar arttı? Cari denge oluşacak derken oluşamadı. Bu gerilim devam ederken siz faiz indiremezsiniz. Ekonomi politikasını değiştirmeden faiz artıramazsınız.

Merkez Bankası çok beklenmedik, çok ani şeyler olursa farklı politikalar uygular. Aralık ayından bugüne geldiğimizde büyük ölçüde KKM ve diğer enstrümanlarla istikrar oluşturuldu. Eleştirilebilir tarafı ne bunun ekonomiye yük getirmesi, faiz artırırsa enflasyon düşer beklentisi. Bunları yaptığınızda nasıl bir sonuç elde edeceksiniz bu da tartışılır. Piyasada oluşan denklem şu anda bozulmadı.

Emin olalım ekonomi yönetimi enflasyonu indirmek ister. Faiz artırırsak indirir enflasyon düşer bunu ekonomi yönetimi bilmiyor mu? Ama ne kadar düşer. Şu anki enflasyon maliyet enflasyonudur. Maliyetlerde nasıl bir yükseliş olduysa onlar düşmeden düşmüyor. Bir yerde aşırı talep var. Siz talebi kısmak istiyorsunuz. Onu faiz artırarak düşürebilirsiniz. Şu an formül biraz şaşmış gibi gözüküyor. Merkez Bankası pas geçti, muhtemelen yıl sonuna kadar radikal gelişmeler olmazsa pas geçmelerini tahmin edeceğiz.

PİYASADAKİ FAİZİ NASIL EŞİTLERİZ?

Öyle bir şey yok. Şu anda politikada eşitlik olacak diye bir teori de yok. Burada şunu kabul etmemiz gerekiyor. Olağanüstü dönem uygulamaları bunlar. Yani kurları tutmak için faiz artırmak istersiniz, istemezsiniz. Kurların yüksek olmasının getirebileceği faydalar, zararlar var. Enflasyon zarar oluyor. Sanayi tarafın canlanması pozitif etkili oluyor.

‘KUR KORUMALI MEVDUATIN (KKM) ETKİSİ ÇOK KONUŞULDU’

Politikanın eleştirilebilecek taraflarını konuşabiliriz. KKM ile ilgili çok konuşuldu. Getirdiği yük konuşuldu. İkinci ayda hiçbir etkisi olmayacağı vazgeçilebileceği konuşuldu. Burada mevcut politikada değişim işareti verilmiyor. Liralaşmayı teşvik eden enstrümanlarla devam edileceğiz deniliyor.

TL’nin dolar, euro ile oluşmuş fiyatı ne ise ondan şikayetçi olan bir ekonomi yönetimi yok. Bunu bir olağanüstü dönem olarak gördüğü için fiyatlamayı kabullendi. Bunun bir faturası oldu. Faturanın pozitif tarafı sanayi ile ilgili ne diyebiliyoruz. Sorun yok. 6 aylık, 1 yıllık siparişler alınmış, çarklar dönüyor. İhracat 250 milyar dolar hedef vardı 270 milyar dolara gidebilir. Turizm kötü gidecek deniyordu. 30 milyar doları geçecek gibi gözüküyor. Döviz gelirinde 2022 yılında 300 milyar dolar gelirimiz olabilir.

Döviz giderlerimiz çok daha fazla olabilir. Şuna da katılıyorum. Kurlar nedeniyle enflasyona artı geldi. Yüzde 80’e yakın olan yıllık enflasyonun 30-35'i kur atağından gelmiş olabilir. Onu göze almanın bir sebebi vardı. Üretim, büyüme, istihdam, işsizlik. Buradaki tablonun kötüleşmemesi gerekiyordu. Böyle bir tercih var ve böyle bir dönemden geçiyoruz. Oturup biz bu politikayı uyguladık. Sorunlar çıksa da şimdi bunu değiştiriyoruz kararı almadıkça bunu ne kadar eleştirsek de bu değişmez.

Enerji fiyatları ikiye üçe katlandı. Biz bunu aralık ayında konuştuk. 2-3 milyar dolarlık aylık enerji faturası 9-12 milyar dolarlık oldu. Dış ticaret açığı çok açıldı. Cari denge ötelenmiş oldu. Son zamanlarda cari açıkta azalma başladı. Arzu edilen kadar mı? İnşallah önümüzdeki aylarda öyle olur.

Nişantaşı Üniversitesi Dr. Fatih Anıl: "Yüksek kur neden, faiz sonuçtur. Kurların çok iyi yönetilmesi lazım. Burada Merkez Bankası’nın en önemli işlevi Türk parasının değerini korumaktır. TL yüzde 100’ün üzerinde değer kaybetti. Biz faizi aşağı yönde indirmeye başladığımızda kur 8’di. Şimdi 17’lerde geziyor. CDS 365’ti şu anda 850’ye düştü diye seviniyorum.

‘MERKEZ BANKASI SÖZLE YÖNLENDİREBİLİRDİ’

Evet yüksek faiz iyi bir şey değil. Fakat burada Merkez Bankası sadece niyet gösterse bir iki puan sembolik bile yapsa piyasada bunun etkisi olurdu. Yüzde 30-40 faizin mümkünatı yok. Merkez Bankası niyet belli etseydi bile sözle bile yönlendirebilirdi.

Bizim Merkez Banka’mız silahlarından birisini yok sayıyor. Bu da faiz silahı önemli bir silahtır. Şu anda bu yok sayılıyor. Merkez Bankası bu bizim gündemimizde var gerektiğinde kullanabiliriz dese. Hepsinde eksi faiz var. Ama ne yapılıyor ufak ufak artırıyorlar. Fed’den belki yüzde 1 faiz artışı gelecek. Ne ABD’de ne Avrupa’da insanlar enflasyon yaratmaya başladı.

Ekonomi yönetimimizin ücretleri artırması güzel hareketler. Enflasyonla mücadele edilebilecek adımların atılması lazım.

CDS’e dönük bakalım. Borçlanırken biz içeride faizi sabit tutuyoruz ama piyasa faizi yüzde 30’lara geldi. Mevduata yüzde 25 gelmeye başladı. Piyasada dengeler bir şekilde yerini bulur ama bunu bir şekilde de yönetmemiz lazım. En az hasarı verecek şekilde, global bir kriz ortamından geçiyoruz. Ekonomiyi daha sağlıklı çıkarabilmek için ağustos ayını çok iyi yönetmemiz lazım.

Bu ülke enerji bağımlısı bir ülke. Ne yaparsak yapalım enerji fiyatları yüksek kaldıkça biz cari açık veriyoruz. Ekonomi politikası ortaya çıkmadan önce kayda değer bir cari açık vermiyorduk. Kur yükseldikçe de ihracatımız artıyor böyle bir şey de yok. Benim burada ihracatçılara mesajım olacak. Bizim katma değerli ihracat yapmamız lazım.

Merkez Bankası tarafından yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi: "Etkisi artarak sürmekte olan jeopolitik riskler olumsuz yönde etkisini sürdürmeye devam etmiş, dünyada iktisadi faaliyetin daha da zayıflamasına sebep olmuştur. Önümüzdeki döneme ilişkin küresel büyüme tahminleri aşağı yönlü güncellenmeye devam etmekte ve resesyon ihtimali artmaktadır. Küresel gıda güvenliğindeki ticaret yasakları ile artan belirsizlikler, emtia fiyatlarındaki yüksek ve oynak seyir ile temel gıda başta olmak üzere bazı sektörlerdeki arz kısıtlarının sürmesi uluslararası ölçekte üretici ve tüketici fiyatlarının artmasına yol açmaktadır. Yüksek küresel enflasyonun, enflasyon beklentileri ve uluslararası finansal piyasalar üzerindeki etkileri yakından izlenmektedir. Bununla birlikte, gelişmiş ülke merkez bankaları artan enerji fiyatları ve arz-talep uyumsuzluğu ile işgücü piyasalarındaki katılıklara bağlı olarak enflasyonda görülen yükselişin beklenenden uzun sürebileceğini vurgulamaktadırlar. Ülkeler arasında farklılaşan iktisadi görünüme bağlı olarak gelişmiş ülke merkez bankalarının para politikası adım ve iletişimlerinde ayrışma devam etmektedir. Finansal piyasalarda artan belirsizliklere yönelik merkez bankaları tarafından geliştirilen yeni destekleyici uygulama ve araçlarla çözüm üretme gayretlerinin çeşitlenerek arttığı gözlenmektedir.

"GEREKMESİ DURUMUNDA İLAVE TEDBİRLERİ UYGULAMAYA ALACAKTIR"

Yılın başındaki güçlü büyüme dış talebin de olumlu etkisiyle ikinci çeyrekte de sürmüştür. İstihdam kazanımları benzer ekonomilere göre daha olumlu seyretmektedir. Büyümenin kompozisyonunda sürdürülebilir bileşenlerin payı artarken, cari işlemler dengesinde turizm kaynaklı güçlü iyileşme devam etmektedir. Bunun yanında, enerji fiyatlarındaki yüksek seyir ve ana ihracat pazarlarının resesyona girme olasılığı cari denge üzerindeki riskleri canlı tutmaktadır. Cari işlemler dengesinin sürdürülebilir seviyelerde kalıcı hale gelmesi, fiyat istikrarı için önem arz etmektedir. İvmesini kaybettiği gözlenmekle birlikte, kredilerin büyüme hızı ve erişilen finansman kaynaklarının amacına uygun şekilde iktisadi faaliyet ile buluşması yakından takip edilmektedir. Kurul, güçlendirdiği makroihtiyati politika setini kararlılıkla uygulayarak gerekmesi durumunda ilave tedbirleri uygulamaya alacaktır.

Enflasyonda gözlenen yükselişte; jeopolitik gelişmelerin yol açtığı enerji maliyeti artışları, ekonomik temellerden uzak fiyatlama oluşumlarının etkileri, küresel enerji, gıda ve tarımsal emtia fiyatlarındaki artışların oluşturduğu güçlü negatif arz şokları etkili olmaya devam etmektedir. Kurul, sürdürülebilir fiyat istikrarı ve finansal istikrarın güçlendirilmesi için atılan ve kararlılıkla uygulanan adımlar ile birlikte, küresel barış ortamının yeniden tesis edilmesiyle dezenflasyonist sürecin başlayacağını öngörmektedir. Bu çerçevede Kurul, politika faizinin sabit tutulmasına karar vermiştir. Fiyat istikrarının sürdürülebilir bir şekilde kurumsallaşması amacıyla TCMB’nin tüm politika araçlarında kalıcı ve güçlendirilmiş liralaşmayı teşvik eden geniş kapsamlı bir politika çerçevesi gözden geçirme süreci devam etmektedir. Değerlendirme süreçleri tamamlanan kredi, teminat ve likidite politika adımları para politikası aktarım mekanizmasının etkinliğinin güçlendirilmesi için kullanılmaya devam edilecektir.

"FİNANSAL İSTİKRARI OLUMLU ETKİLEYECEK"

TCMB, fiyat istikrarı temel amacı doğrultusunda enflasyonda kalıcı düşüşe işaret eden güçlü göstergeler oluşana ve orta vadeli yüzde 5 hedefine ulaşıncaya kadar elindeki tüm araçları liralaşma stratejisi çerçevesinde kararlılıkla kullanmaya devam edecektir. Fiyatlar genel düzeyinde sağlanacak istikrar, ülke risk primlerindeki düşüş, ters para ikamesinin ve döviz rezervlerindeki artış eğiliminin sürmesi ve finansman maliyetlerinin kalıcı olarak gerilemesi yoluyla makroekonomik istikrarı ve finansal istikrarı olumlu etkileyecektir. Böylelikle, yatırım, üretim ve istihdam artışının sağlıklı ve sürdürülebilir bir şekilde devamı için uygun zemin oluşacaktır. Kurul, kararlarını şeffaf, öngörülebilir ve veri odaklı bir çerçevede almaya devam edecektir. Para Politikası Kurulu Toplantı Özeti beş iş günü içinde yayımlanacaktır."