Evini, odanı bir günlüğüne kirala!

Ödeme teknolojileri şirketi Mastercard, haziranda Danimarka’da düzenlenen Money 20/20 Europe’de paylaşım ekonomisi konusunda bir rapor açıkladı.

Rapora göre ortak tüketimin artması ve varlık paylaşım modellerinin yaygınlaşmasıyla paylaşım ekonomisi hızlı bir yükselişte. Araba kiralama gibi sektörlerde yavaşlama olurken, araba paylaşma, ev değiş tokuşu gibi bambaşka sektörlerin ortaya çıktığı paylaşım ekonomisinde ise gelir bazında 2014’ten 2015’e yüzde 97’lik bir büyüme var.

Bu yeni alışverişin neyi ifade ettiğine ilişkin sorularımızı Mastercard Türkiye ve Azerbaycan Genel Müdürü Yasemin Bedir yanıtladı.

Paylaşma ekonomisine kısaca ortak tüketim denilebileceğini ifade eden Bedir, “Paylaşım ekonomisi kişilerin kullanmadıkları, az kullandıkları veya artık ihtiyaçları kalmadığı nesneleri ortak tüketime açmalarıdır” dedi.

“Sizin bir eşyanız var ve bu eşyanıza da tek kullanımlık talepler var, siz bir platform üzerinden eşyanızı tek sefer kullanım için karşıdaki kişiye kiralıyorsunuz.

Sonra aynı eşyayı başka birine daha kiralıyorsunuz” diyen Yasemin Bedir, şu bilgileri verdi:

500 milyar dolarlık dev

- “Her gün arabanızla gittiğiniz yöne giden insanlar ile anlaşarak belirli bir ücret karşılığında onları da götürüyorsunuz. Ya da evinizi, odanızı 1 günlüğüne ya da 1 haftalığına başka bir şehirden ya da ülkeden gelen insanlara kiralıyorsunuz.

İşte bunlar gibi kişisel eşyamı bedeli karşılığında ortak tüketime açıyorsam bu paylaşım ya da paylaşma ekonomisi.

Dünyada son dönemde büyük hız kazanan paylaşım ekonomisi kapsamında başta konut olmak üzere, ortak araba, imece fonlama dediğimiz küçük katkılarda büyük miktarlara ulaşan ilk yatırım fonları, ortak ofis kullanımı, eşya, giysi takası, tamir işleri, çocuk bakımı gibi beceri ve hizmetlerin paylaşılması gibi alanlar paylaşım ekonomisinin hali hazırda en yoğun işlediği alanlar.

- Paylaşım ekonomisinin öncü ülkeleri ABD ve İngiltere. Teknolojinin gelişimi ve dijitalleşme ile birlikte paylaşım platformlarında ABD, Silikon Vadisi’nin de etkisiyle öncü konumda. Ancak özellikle işsizlik sorunu yaşanan Güney Amerika, Afrika, Asya’nın bazı ülkelerinde paylaşım ekonomisi ağırlıklı olarak kişisel becerilerin paylaşıldığı bir alana odaklanmış
durumda.

Örneğin bir kişinin mekanik ya da elektronik alanında tamircilik yeteneği var. Bu yeteneğini bir paylaşım ekonomisi platformu üzerinden pazarlayarak, kendisine yakın bölgelerdeki kişilerin tamir ihtiyacına karşılık verebiliyor.

- Konaklama ve ulaşımda paylaşım ekonomisi şu anda dünyada en önemli iki alan. AirBnB, Uber ve BlaBlaCar gibi platformlar bu işin büyümesinde ve yaygınlaşmasında önemli ve öncü şirketler.

Mastercard olarak dünyanın en önemli FinTech buluşması Money 20/20 kapsamında açıkladığımız rapora göre; geleneksel DVD kiralama, araba kiralama gibi sektörlerin yavaşlama trendi içinde olduğu ancak araba paylaşma, müzik ya da video paylaşma, ev değiş tokuşu gibi bambaşka sektörlerin ortaya çıktığı paylaşım ekonomisinde, gelir bazında 2014’ten 2015’e yüzde 97’lik bir büyüme gerçekleşmiş.

Paylaşma ekonomisinin önümüzdeki 5 yılına baktığımızda sadece ulaşım ve konaklamanın 500 milyar dolarlık bir potansiyel oluşturduğu hesaplanıyor.”

‘Türkiye’de BİRAZ negatif karşılanıyor...’

- “Türkiye’de de uluslararası ve yerel girişimler ile oluşturulmuş paylaşım ekonomisinin örnekleri mevcut. Ancak Türkiye’nin paylaşım ekonomisini bir gelir kapısı olarak kabul etmesi kültürel olarak negatif karşılanabiliyor. Çünkü Türkiye’de geleneksel olarak paylaşım kültürü var ve bu paylaşım karşılığında ücret almak garip karşılanıyor. Komşudan bir fincan şeker istemek, evinde olmayan bir tamir aletini komşusundan ödünç almak gibi alışkanlıklar var.

Türkiye’nin doğusu ve güneydoğusunda bir platform üzerinden evini geçici süreler ile kiralamak garip karşılanırken, aynı zamanda toplumsal olarak da eleştiri nedeni olabiliyor. Çünkü yapılan araştırmalar bu bölgelerde kültürel olarak sahip olduğu şeyi ihtiyacı olanla paylaşmak konusunda hala geleneklerin takip edildiğini gösteriyor. Çünkü o bölgelerde hala sizi tanımasa da kapısına gelmiş bir kişiyi asla yemek yedirmeden göndermez. Hatta Tanrı misafiri diyerek evinde konaklamanız için ısrar eder. Askıda ekmek de bunun en iyi örneklerinden biri.

Öte yandan büyük şehirlerde ve batı şehirlerinde durum daha farklı. AirBnB Türkiye’de de etkin paylaşım ekonomisi platformlarından biri. Türkiye’den örneklere baktığımızda ev ve işyeri paylaşımında HemenKiralık, imece fonlamada FonlaBeni, eşya takasında peerby, craigslist, freecycle, GiysiTakasi, EsyaKutuphanesi, araba paylaşımında driveYoyo, UcuzaGidelim, OrtakAraba, boş zamanın paylaşılmasında ise zumbara’yı sayabiliriz.”