Doğanın Gücüyle Sağlık - Kanserle savaşta cacık ve çorba desteği

Fitoterapi, Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları Yönetmeliği’nin, “Ünite ve Uygulama Merkezlerinde Yapılabilecek Uygulamalar Listesi”nde bulunan on beş alandan biri. “Tedavi amacıyla bitkilerin gücünden yararlanmak” olarak özetlenebilecek fitoterapi uygulamalarını, fitoterapinin Türkiye’deki kurucularından Prof. Dr. Erdem Yeşilada ile konuştum.
Ayrıca dün, mutfağımızdaki kanser savaşçılarını konuştuğumuz ‘Kansere Karşı Savunmasız Değilsin’ ve ‘Kanser İyileşir’ kitaplarının yazarı Patoloji ve Fitoterapi Uzmanı, uzman Dr. Elif Güveloğlu’ndan sağlıklı tarifler aldık. Aşağıdaki kanser savar mönü ile bağışıklık sisteminizi güçlendirerek kanserden korunabilirsiniz.

Fitoterapi’de bitkiyi uzmanlar önersin
“Fitoterapi ağır olmayan her hastalığın tedavisinde yararlı olabilir. Ancak, ciddi vakalarda fitoterapi uygulaması yetersiz kalabiliyor. Mesela sarı kantaron bitkisi hafif ve bazı orta derecede depresyonlarda etkin ve güvenilir bir tedavi cevabı sağlayabilirken, ağır vakalarda yetersiz kalıyor. Ayrıca fitoterapi uygulamalarının kanser gibi hastalıkların tedavisinde çözüm sağlaması da beklenmemeli. Ancak, bu tip önemli hastalıkların tedavisinde uygulanan tedavinin başarılı olmasına destek olmak amacıyla fitoterapiden yararlanılabilir.
Bitkiler günümüzde ilaçlar açısından da önemli kaynaklar. Örneğin bazı kanser türlerinin tedavisinde bitkilerden hazırlanan yüksek derişimli ilaçlar kullanılır. Farmakoterapide (ilaçlarla tedavi) bitkilerden ayrıştırılan bileşenler ilaç şeklinde kullanılırken, fitoterapide tedavi için bitkinin kendisi kullanılır. İçeriğinde kuvvetli etkili bileşenler taşıyan, riskli bitkiler ise fitoterapide kullanılmaz.

‘Sadece uzmanlara danışın’
Yanlış ve kişiye uygun olmayan bitkilerin kullanımı risk oluşturabilir. Maalesef, bu alandaki yasal boşluktan yararlanılarak fitoterapi uzmanı olmayan kişiler medyada insanlara ümit pazarlayarak kazanç elde ediyor. İnsanları yanlış bitki kullanımlarına yönlendiren bu kişiler halk sağlığı açısından da ciddi bir tehdit oluşturuyor. Yeni yönetmeliğe göre fitoterapiyi sadece hekimler uygulayabiliyor. Fitoterapide yararlanılan ilaçların hazırlanması ise mutlaka eczacının kontrolünde olmalı.”

Diş çürüklerine karşı karanfil
Yemeklerden sonra ağzımıza atacağımız kurutulmuş karanfilin, ağızda diş çürüklerine yol açan bazı mikropları engellemede etkili olduğu deneysel çalışmalarla ortaya konuldu. Zencefil doğal bir ürün olması nedeniyle hamilelikte bulantı ve kusmanın hafifletilmesinde kullanılır. Ancak günlük bir gramın üzerindeki kullanımlar düşüklere yol açabileceği için dozu iyi ayarlanmalıdır.
Bilimsel çalışmalar sarımsağın kalp ve damar sistemi için faydalı, kan şekeri düşürücü, karaciğeri koruyucu, bağışıklık sistemini destekleyici, kanserlerden koruyucu ve mikroorganizmaları öldürücü etkisini ortaya koyuyor. Ancak, sarımsaktaki etkili madde olan allisin, pişirildiğinde ortaya çıkamaz, bağırsakta çözünen sarımsak kapsülü almak daha sağlık bir seçenek olacaktır.
Siyah çikolata orta derecede kalp ve damar hastalıklarında tedaviye yardımcı olmak üzere “zevkle tüketilebilecek” bir deva. Bilimsel çalışmalar, çikolata tüketim sıklığı arttıkça damar sertliği ve kroner kalp hastalığı gelişme riskinde belirgin bir azalma sağlandığını, siyah çikolatanın gebelikte yüksek tansiyon riskini de azaltabileceğini ortaya koyuyor.

Bitki çayında neyi dikkate almalıyız?
Çay bitkilerini nasıl saklamalıyız?
Bitki kısımları (kök, yaprak, çiçek vd), çay hazırlamak üzere ufalandığında ya da toz edildiğinde havada bulunan oksijenin etkisi ile değişime uğramaya açık hale gelmektedir. Bu nedenle çay hazırlamak için kullanılan bitkiler sıkı kapalı kaplarda korunmalıdır. Kurutulmuş ve ufalanmış bitkiler üzerinde olumsuz etkisi olabilecek bir başka etken ise güneş ışınlarıdır. Bu nedenle bitkilerin direk güneş ışığına maruz kalacağı yerlerde tutulmaması doğru olacaktır.
Bitki çayları için önerilen miktar nedir?
Her bitki için önerilen miktar; kişisel etkenler (yaş, vücut ağırlığı, kişinin tahammül derecesi) ve bitkiye bağlı etkenlerin (kullanılan kısmı) yanı sıra, kullanım amacı ve kullanım sıklığına göre de değişiklik gösterir. Genel olarak, sağlıklı yaşam için koruyucu amaçla yüzde 2’lik (bir fincan kaynatılmış suya bir poşet) derişim uygundur. Tedavi amacıyla yapılan uygulamalarda ise yüzde 5’lik derişim tercih edilmektedir.
Bitki çayları ne zaman ve hangi sıklıkta kullanılmalı?
Bitki çayları zayıf etkili olduklarından etkileri kullanıldıkça artar. Bu nedenle, genellikle günde 3-6 defa içilmesi önerilmektedir. Bitki çayları aç karnına yemekten 15-30 dakika önce alınmalıdır.

Şeker yerine bal kullanın
Bitki çaylarına şeker ya da tatlandırıcı katılabilir mi?
Şeker mide asidini arttırdığı için özellikle midesi hassas olan kişiler şeker ilavesinden kaçınmalıdır. Gerektiğinde bitki çayları süzme bal ile tatlandırılabilir.

Prof. Dr. Erdem Yeşilada’dan
Sağlıklı bitki çayı önerileri
Ihlamur çiçeği çayı: Viral veya bakteriyel boğaz enfeksiyonlarına bağlı öksürük şikayeti olan kişilere faydalıdır. Ihlamur çiçeği, bileşiminde bulunan musilajlar yardımıyla boğazda tahrişlerin önlenmesini sağlar. İçerisine ufalanmış tarçın kabuğu, dilimlenmiş zencefil ve karanfil konularak mikroplara karşı etkinliği daha da arttırılabilir. 2 gram kurutulmuş çiçek üzerine kaynatılmış sıcak su ilave edilerek 15 dakika demlendikten sonra gün içinde birkaç defa içilebilir.
Civanperçemi çayı: Civanperçemi adet dönemlerinde sancı ve ağrıyı hafifletmekte, ödemin boşaltılmasına yardımcı olmaktadır. Ateş düşürücü, terletici, idrar yolu antiseptiği, idrar arttırıcı özellikleri de bilimsel literatürde kayıtlıdır. Ancak, kan sulandırıcı ilaç kullananlar dikkatli olmalı. Günde 2-3 defa 1.5-2 gram parçalanmış bitki kısmı taze kaynatılmış su ile kapaklı fincanda 10-15 dakika demlenerek içilir.
Karabiber çayı: Yürütülen çalışmalarda karabiberin bağışıklık sistemini düzenleyici, spazmları giderici ve kanserleşmeyi önleyici etkileri bildirilmektedir. Karabiber meyvesinin bileşenlerinden biri olan piperinin Alzheimer hastalığının gelişimini yavaşlatmakta, tansiyon ve yağ metabolizmasını düzenleyici etkileri bulunmaktadır. Çayı kapaklı bir fincanda, 0.3-0.6 gramı hazırlamadan önce kabaca ufalamalı ve kaynatılmış su ilave edilerek 10-15 dakika demlendikten sonra içilebilir.
Lavanta çiçeği çayı: Lavanta çayı gerginlik, endişe ve uyku sorunları gibi sinir sistemi rahatsızlıkları için kullanılabilir. Kokusunun öğrenmeyi arttırıcı etkisi bir bilimsel bir çalışmada gösterildi. Depresyon hastalarında antidepresan ilaçlarının etkinliğini arttırdığı da gösterildi. Uyumadan önce, parçalanmış bitki üzerine kaynatılmış su ilave edilip kapaklı fincan içerisinde 10 dakika demlendikten sonra içilir. Bitkinin miktarı kişinin tercihine göre 1-2 gram olabilir. Lavantanın açmamış çiçekleri, gerçek melisa otu veya şerbetçiotu ile karıştırıldığında daha rahat içilecektir.

UZMAN DOKTOR ELİF GÜVENOĞLU HAZIRLADI:
KANSERE KARŞI DOĞAL MÖNÜ

Yemeklerden eksik etmeyin
Yağlar: Çörekotu yağı, sızma zeytinyağı, susam yağı, avakado, doğal süt
ve yoğurt kaymağı.
Baharatlar: Zerdeçal, zencefil, karabiber, acı biber,
sumak, siyah hardal,
sarı hardal

Salata (4 kişilik)
- Yarım mor lahana
- Bir kırmızı pancar
- Bir siyah havuç
- Bir kırmızı turp
- Bir greyfrut
- Bir limon
- Elma veya üzüm sirkesi
- Kaya veya deniz tuzu
- Sızma zeytinyağı

Hazırlanışı: Tüm malzemeleri rendeleyin. Ardından zeytinyağını ekleyip karıştırın. Sonra narenciyeleri ve tuzu ekleyip sirkeleri karıştırın.

İksir (2 kişilik)
- 1 elma
- 1 nar
- 1 kırmızı pancar
- 1 portakal

Hazırlanışı: Narı elma soyar gibi soyun. Diğer malzemeleri iyice yıkayın ama soymayın. Hepsini tüm olarak katı meyve sıkacağına atın. Üzerini su veya doğal maden suyu ile tamamlayıp tercihen aç karnına için.

Çorba (4 kişilik)
- 1 su bardağı haşlanmış tam buğday
- 3 su bardağı doğal yoğurt
- Yarım çay bardağı sızma zeytinyağı
- 1 çorba kaşığı acı biber salçası
- 4-5 diş dövülmüş sarımsak
- 1 tatlı kaşığı kuru nane
- 1 limon suyu
- Kaya ve deniz tuzu

Hazırlanışı: Haşlanmış buğday soğuyunca, yoğurtla arzu edilen miktarda suyu çırparak, buğday ile yavaşça karıştırın. Sonra tüm malzemeyi karıştırıp bir taşım kaynattığınız sosu ekleyin.

Cacık (4 kişilik)
- 1 kereviz
- 1 kırmızı pancar
- 2-3 diş sarımsak
- 1 tatlı kaşığı kuru nane
- Yarım kilogram doğal yoğurt
- Kaya veya deniz tuzu

Hazırlanışı: Pancar ve kerevizi rendeleyin. Sonra ezilmiş sarımsakla tuzu ve naneyi iyice çırptığınız yoğurtla karıştırın.

YARIN:
- Çocukluk çağı hastalıklarıyla bitkilerle savaşın
- Bitkisel kürlerle basit kış hastalıklarından korunabilirsiniz