YEŞİL YOL Sinop'tan Artvin'e Bir Karadeniz Masalı... Bakir güzellik Artvin barajlar kenti oluyor

Yolculuğumuzun son durağı Artvin’de Arhavi’den başlayıp, Hopa’da dağları aşarak, Borçka, Çoruh boyunca yola devam ettiğimizde bir biri ardına sıralanmış yüksek ve sisli dağlar, balta girmemiş doğal ormanlar, ağaçkakan sesleri, keskin kişniş kokuları, şelaleler, kara göller ve yeşil yaylalarla karşılaştık. Sıcak yaz aylarında zengin doğası, otantik mimarisi ve mutfak kültürüyle çok cazip ve kaçıp sığınılası bir yer Artvin. Kuzeyinde Gürcistan ile komşu olan Artvin’in kıyı uzunluğu 34 kilometre, yani Karadeniz’de en kısa olanı. İlde, Arhavi ve Hopa dışında ova denebilecek düz alan yok! Yaylalar ilin yüzde 51’ini kaplamakta. Karadeniz kıyısına paralel olarak uzanan Doğu Karadeniz Dağları burada yüzünü Batı yönüne dönmüş. Bu nedenle Artvin’de güneş batımını sağa sola değil tam önünüze doğru bakarak deniz üzerinde görebilirsiniz.
Ülkemizde Organize Sanayi Bölgesi (OSB) bulunmayan tek ilin Artvin olduğu söyleniyor. Ama inanılmaz zengin bir orman kaynağına ve yaban hayatına sahip olan Artvin, biyolojik çeşitlilik bakımından ülkemizde nadir bulunan yerlerden. Artvin’in zengin bitki örtüsünü burada anlatmak mümkün değil, ama tüm Türkiye’de 81 ilin sahip olduğu fauna ve flora zenginliğinin yüzde 15’i tek başına Artvin’de! Artvin, bulutların üzerinde eğitim verilebilecek, tartışılmaz bir ‘Doğa Eğitim Merkezi’.

10 baraj kurulacak
İl sınırları içinde 30’a yakın akarsu var. Yani Artvin, yer yer kurumuş olsa da su kaynakları bakımından da zengin. Maalesef derelerinde adına kısaca HES denilen ve doğaya hançer gibi saplanan santrallar yapılıyor. Artvin ili sınırları içerisindeki derelerde toplam 100’den fazla regülatör ve HES yapılacakmış. 10 adet baraj da kurulacağı için artık Artvin’i “Barajlar Kenti” olarak adlandırılanlar da var.

HES’ler tehdit ediyor
Barajların inşası ile Çoruh vadisi boyunca endemik bitkilerin yaşam alanı su altında kalmakta, heyelanlar olmakta. Doç. Dr. Temel Göktürk de Artvin’in çengel boynuzlu dağ keçisinin, karacasının, kelebeklerinin, engereğinin, alabalıklarının, geyik böceğinin, vb. canlıların da yok olmamasını istiyor. Artvin yakınlarındaki Çoruh Vadisi’nde bir tanesi yöreye özgü Çoruh Engereği olmak üzere, en az üç tane nesli tehlike altında olan engerek yılanı var. Bu nedenle, HES sayısı ciddi oranda azaltılmalı, aynı dere üzerinde birden fazla
HES’e izin verilmemeli...
Artvin, doğa turizmi açısından oldukça zengin... Paha biçilmez doğa güzellikleri, milli parkları, tabiat koruma alanları, biyosfer rezerv alanları var nitelikli konaklama tesisleri yok. Özetle Artvin, deniz seviyesinden yükseldikçe doğanın el değmemiş gizli güzellikleriyle insanı hayrete düşürüp heyecanlandıran bir yer. Eğer turizmi, çevreye, topluma, tarihsel, doğal ve kültürel varlıklara zarar vermeden geliştirilebilirse, yaz ve kış, turizmde alternatifsiz bir bölge olup ekonomisini kuvvetlendirebilir

İlin geleceği turizm
Her 5 Artvinliden 4’ünün göç ettiği ilde görüştüğümüz tüm Artvinliler istinasız ilin geleceğini turizm ve eğitimde görüyor. “Bizden geçti artık çocuklarımızın hesabını yapıyoruz” diyen Artvinlilerin istediği gibi eğer illeri bir turizm ve eğitim kenti olacaksa, Artvin’de madencilik olamaz. Bu nedenle Artvinliler “Lidyalılar parayı doğaya satın almak için bulmadı. Doğayı satın alacak para henüz basılmamıştır” diyor. “Havayı nasıl satın alacaksın?” diye soran Artvinliler “Doğanın bize değil bizim ona ihtiyacımız var” diyebilecek kadar da bilinçli.

Yapmadan dönmeyin!
Artvin Valiliği’ne göre, Artvin’e giderseniz; Camili Havzası, Borçka Karagöl ile Şavşat Karagöl’ü gezmeden, Yusufeli İşhan ve Barhal Kiliseleri’ni görmeden, hinkal, laz Böreği, döner ve şiş, puçuko yemeden, ehram, bal, zeytin ve ceviz almadan, denk geldiğinizde Artvin, Kafkasör, Şavşat Sahara, Ardanuç Çurisbil ve Meydancık Satave festivallerine katılmadan sakın DÖNMEYİN!...

Madene karşı direniş
Artvin’de halkın neredeyse yüzde 99’u madene karşı. Artvin’in çatısı Cerattepe’de yapılan maden çalışmalarına 1990’lı yıllardan beri karşı çıkan Artvinliler hukuki mücadelenin de peşini bırakmıyor. Madenin çevrede yarattığı tahribatın saymakla bitmeyeceğini belirten Artvin Çevre Platformu sözcüsü Tekin Üstündağ ve Yeşil Artvin Derneği üyeleriyle gittiğimiz Cerattepe’de madenlerin çevreye verdiği zararları yerinde görme ve dinleme fırsatı bulduk. Üstündağ arama çalışmaları sırasında patlatılan dinamitlerin Artvin’in kaygan toprağında sel ve heyelan tehlikesini arttırdığını, ağaçların katledildiğini ve ormanlarda yaşayan endemik bitki ve hayvan nesillerinin tükenme tehlikesi altında olduğunu anlatıyor.

Esnaf tepkisi camlarda
Cerattepe maden tünelinin hemen yanındaki alanı gösteren Yeşil Artvin Derneği yönetim kurulu üyesi Hikmet Çevik “Burası kartal yuvasıydı. Artık bir tane bile göremiyoruz” diyor. Diğer yandan bu yıl turizmde bir üst kademeye yükseltilen Kafkasör yaylası da maden havzasının içinde kalıyor. İşin garibi de maden aramasının yapıldığı yerin hemen aşağısında belediyenin içme suyu tesisinin bulunması. Artvinliler içme sularına siyanür karışmasından büyük endişe duyuyor.
Artvin esnafı da madene karşı direnişe geçmiş. Şehirdeki tüm dükkanların camında madene hayır etiketleri bulunuyor. Sadece üç dükkanda yokmuş, onlar da kuyumcu.

O köy şimdi sular altında
Baraj yapımları sadece hayvan ve bitki türlerini değil, insanların yaşam alanlarını da yok ediyor. Çoruh nehrine yapılan Deriner barajı bölgede neredeyse zeytin yetiştiriciliğinin merkezi konumunda olan 130 haneli Zeytinli (Sirya) köyünü de evleri, camisi, ve okuluyla sular altında bırakmış... Nehrin kıyısında harfiyat sahasının içinde kalan birkaç evden birinde yaşayan köyün muhtarı Yusuf Demirel suların altındaki köylerine uzaktan bakarak, köye geri dönmek isteyenler için kıyıda kalan alana 60 hanelik bir imar planı yaptıklarını, Sirya’yı ve zeytin ağaçlarını yeniden yaşatacaklarını anlatıyor.

En büyük Atatürk heykeli
Artvin’de turizmin birçok dalı yapılabilir. Doğa turizmi, yayla turizmi, trekking, av turizmi, kayak turizmi, önemsenmiyor belki ama tarih turizmi, Gürcistan’dan gelenler için de inanç turizmi adeta biçilmiş kaftan. Yalçın dağların tepesindeki pansiyonlarda cevizli taze fasulye gibi yöresel yemeklerden tadanlara müthiş bir manzara da bedava. Dünyadaki en büyük Atatürk heykeli burada. Olduğu yere şeytanın giremediği Hz. Süleyman’ın mührü de burada. Genç ve dinamik üniversitesi de başlı başına Artvin’in çehresini değiştirmiş.

BİTTİ