İdlib’de silahsız bölge kararı

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, İdlib’de silahlardan arındırılmış bir bölge oluşturulmasına karar verdiklerini açıkladı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, dün Rusya Devlet Başkanı Putin ile görüşmek üzere Soçi’ye gitti. Erdoğan’a Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, MİT Başkanı Hakan Fidan, Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın ve Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun eşlik etti. Erdoğan ve Putin’in 1 saat 50 dakika süren baş başa görüşmesinin ardından heyetler arası görüşmeye geçildi. Devlet Başkanlığı Rezidansı’nda gerçekleşen ve 1 saat 25 dakika süren görüşme öncesi gazetecilere kısa bir açıklama yapan Erdoğan, “Siyasi, askeri, ekonomik birçok konularda fikir alışverişlerimiz birbirimizi güçlendirecek boyuttadır. Şu anda sadece bölgenin değil dünyanın gözü inanıyorum ki Soçi’de. Soçi’den çıkacak açıklama bölgeye de çok daha farklı bir umut olacaktır” dedi. Putin de “Görüşeceğimiz çok konu var. Bazıları komplike konular. Bunları hem gözden geçireceğiz hem de bunların çözüm yollarını arayacağız” ifadelerini kullandı.

ASTANA RUHUNA UYGUN BİR ANLAYIŞ: Türkiye olarak Tahran’da hassasiyetlerimizi açıkça ifade etmiştik. Bugün ise Tahran’da vardığımız mutabakatı sahada nasıl hayata geçirebileceğimizi müzakere etme imkanını bulduk. İkili ve heyetlerarası görüşmelerimizde İdlib’de karşılıklı endişelerimizi dikkate alan bir çıkış yolu bulunması konusunda da çok önemli mesafe kat ettik. Sayın Putin ile İdlib meselesinin Astana ruhuna uygun bir anlayış temelinde çözümü konusunda mutabık olduğumuzu bir kez daha gördük. Bu çerçevede yaptığımız değerlendirmelerin sonunda, muhalifler ve rejim kontrolündeki alanlar arasında silahlardan arındırılmış bir bölge oluşturulmasını kararlaştırdık. Muhaliler bulundukları alanlarda kalmaya devam edecekler. Buna karşılık Rusya ile birlikte belirleyeceğimiz radikal grupların, söz konusu alanda faaliyet göstermemelerini sağlayacağız.

KOORDİNELİ DEVRİYE: Rusya, İdlib çatışmasızlık bölgesine saldırılmayacağını temin için gereken tedbirleri alacaktır. Gerek üçüncü tarafların provokasyonlarını, gerekse varılan mutabakata yönelik ihlallerin tespitini ve engellenmesini yine birlikte temin edeceğiz. Rusya ve Türkiye, belirlenecek silahsızlandırılmış bölge sınırlarının iki tarafında koordineli devriye faaliyeti gösterecektir. Türkiye, halen İdlib çatışmasızlık bölgesinde bulunan gözlem noktalarını da tahkim edecektir. Bu mutabakatla İdlib’de büyük bir insani kriz yaşanmasının önüne geçtiğimize inanıyorum. Türkiye, Suriye krizinin başından beri olduğu gibi İdlib meselesinde de üzerine düşeni yapmaya devam edecektir. Bu mutabakat, Türkiye’nin yeni yüklerle karşılaşmaması bakımından olduğu kadar, Rusya başta olmak üzere konuya taraf ülkeler için de önemli bir kazanımdır.

TERÖR BATAKLIKLARI KURUTULACAK: Suriye’nin toprak bütünlüğüne kasteden ve Türkiye’nin milli güvenliğini de tehdit eden asıl yapı, PYD-YPG’dir. Bu örgütün Fırat’ın doğusunda gerçekleştirdiği katliamlar ve etnik temizlik faaliyetleri ortadadır. Suriye’nin geleceğine yönelik en büyük tehdit İdlib’den ziyade; Fırat’ın doğusundaki bu terör yuvalarından kaynaklanmaktadır. Öncelikle bu terör bataklıklarının kurutulması gerekiyor. Biz hem Fırat Kalkanı hem de Zeytin Dalı harekatlarıyla bu yönde önemli adımlar attık. 4 bin kilometrekareden fazla bir alanı DEAŞ’lı ve PKK’lı teröristlerden temizledik. Bu bölgelere Suriyeli kardeşlerimizin güven içinde dönmelerini sağladık. Benzer adımların PYD-YPG terör örgütünün elinde bulunduğu diğer bölgeler için de atılması önem arz ediyor.

HEDEFİMİZ DEMOKRATİK BİR SEÇİM: Türkiye ve Rusya olarak arzumuz; Suriye krizinin Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 2254 sayılı kararı temelinde çözüme kavuşturulmasıdır. Bu hedefe yönelik iş birliğimizi sürdüreceğiz. Bu çerçevede Astana garantörlerinin Birleşmiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi ile geçen hafta başında Cenevre’de anayasa komitesi konusunda yaptıkları toplantının sonuçlarını değerlendirdik. Hedefimiz tabii ki önce bir anayasanın oluşması, ardından orada demokratik bir seçimin gerçekleşmesi ve ondan sonra da Suriye halkının kendi gerçek demokratik iktidarına kavuşmasıdır. Komitenin, kuruluş sürecini en kısa sürede tamamlamak için çabalarımızı hızlandırmak hususunda mutabık kaldık. Türk-Rus ilişkilerini tanımlayan ana unsurlar; iyi komşuluk, ortak çıkarlar ve karşılıklı saygıdır. Bu temelde şimdiye kadar pek çok adım attık ancak bunları yeterli görmüyoruz. İş birliğimizin daha da geliştirilmesi için önümüzdeki süreçte çalışmalarımızı sürdüreceğiz. Bugün attığımız adımların, aldığımız kararların da özellikle Suriye halkı için hayırlara vesile olmasını diliyorum.

ERDOĞAN: İŞ BİRLİĞİMİZ GÜÇLENİYOR

Bu yıl 4’üncü kez Putin ile bir araya geldiklerini hatırlatan Erdoğan, “İş birliğimiz, ortak siyasi irademiz temelinde gelişip, güçleniyor” dedi. İki ülke arasındaki ticaret hacmindeki artış eğiliminin sürdüğüne işaret eden Erdoğan, “Bir önceki yıla kıyasla yüzde 31’lik artışın ardından, bu yılın ilk yarısında da yüzde 33 bir yükseliş söz konusudur. Temelini Sayın Putin ile birlikte attığımız Akkuyu Nükleer Güç Santrali ve Türk Akım Doğalgaz Boru Hattı projeleri devam ediyor. 2019 yılında Türkiye ve Rusya’da karşılıklı olarak ‘Kültür ve Turizm Yılı’ etkinliklerini gerçekleştireceğiz” ifadesini kullandı. Erdoğan, bu yıl da Rus turistlerin ilk sırada yer aldığını vurgulayarak, “4,7 milyonluk rekorumuzu bu yıl, 6 milyonla gerçekleştireceğiz. Vizesiz seyahat rejiminin bir an önce yeniden başlaması yönündeki beklentimiz devam ediyor. Bu konuda ilgili bakanlıklarımız çalışıyorlar” dedi.

PUTİN: SAVAŞÇILAR ÇEKİLECEK

Cumhurbaşkanı Erdoğan ile çok yapıcı ve kapsamlı görüşmeler yaptıklarına dikkat çeken Putin, önemli konularda mutabakata vardıklarını söyledi. İdlib’deki savaşçıların özellikle Halep noktası ile Rus askeri üslerinin bulunduğu Hmeymim ve Tartus’a yönelik saldırı tehlikeleri olduğunu dile getiren Putin, şunları kaydetti: “Bütün bu durumları ayrıntılı bir şekilde değerlendirdik. 15 Ekim tarihinde silahsızlanma bölgesinde 15-20 kilometreye kadar temas hattı üzerinde bir bölge kurmaya karar verdik. Bu arada bu savaşçılar bölgeden çekilecekler. O bölgeden Sayın Erdoğan’ın teklifi ile ağır silahların da çekilmesi noktasında karar aldık. Bütün muhalif gruplar ağır silahları bu bölgeden çekecekler. Kontrol için o bölgede Rus ve Türk askerleri tarafından ortak denetim mekanizması kurulacak. Hama noktasında Türk tarafı ile güvenlik önlemleri de alınacak. Rusya ve Türkiye Suriye’de terörle mücadele kararlığını teyit ettiler.” “Rusya ve Türkiye, hem Astana formatını koruyacaktır hem de BM himayesinde Cenevre’de siyasi çözüm arayışı imkanlarını da sağlayacaktır” diyen Putin, rejimin, muhalefetin ve sivil toplum temsilcilerinin katılımıyla Anayasa Komitesi’nin oluşturulmasını gerçekleştireceklerini belirtti. Türk tarafı ile ortak yapıcı ve yoğun çalışmalar gerçekleştirdiklerini kaydeden Putin, hedeflerinin bu komitenin en hızlı şekilde devreye sokulması olduğunu vurguladı.

Türkiye’nin ricası üzerine Rusya’ya ihraç ürünlerinin üzerindeki engelleri kaldırdıklarını da anımsatan Putin, “İkili ticarette milli para birimlerini kullanmamız lazım” dedi.

MUTABAKAT ZAPTI İMZALANDI

Erdoğan ve Putin’in konuşmaları sonrasında Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ve Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu tarafından Türkiye ve Rusya arasında “İdlib Gerginliğin Azaltılması Bölgesindeki Durumun İstikrarlaştırılmasına İlişkin Mutabakat Zaptı” imzalandı.

ŞOYGU: OPERASYON YAPILMAYACAK

Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu, İdlib’e askeri operasyon yapılmayacağını açıkladı. Şoygu, Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Putin’in Soçi kentinde gerçekleştirdiği görüşmenin ardından basın mensuplarına açıklamalarda bulundu. İdlib’deki durumla ilgili konuşan Şoygu, “İdlib’e askeri operasyon yapılmayacak. Konuya ilişkin detaylar Suriye tarafıyla önümüzdeki saatlerde koordine edilecek” dedi.

ANLAŞMA DÜNYA GÜNDEMİNDE

Erdoğan ve Putin’in İdlib konusunda anlaşmaya varıldığını açıklaması dünyada da büyük ses getirdi.

Reuters haber ajansı “Rusya ve Türkiye İdlib’de tampon bölge oluşturulması konusunda anlaşmaya vardı” başlığıyla verdiği haberinde görüşme öncesinde Rusya’nın bölgeye yönelik bir harekat hazırlığında olduğuna dikkat çekti. İngiliz yayın kuruluşu BBC de Putin’in 15 Ekim’e kadar silahlardan arındırılmış bölge oluşturacakları yönündeki sözlerine vurgu yaptı. Bu durumun bölge için ‘nefes alma’ fısatı yaratacağı belirtildi. İsrail merkezli Haaretz haberi “İdlib harekatı masadan kalktı. Erdoğan ve Putin anlaştı” başlığıyla verirken El Cezire “İdlib harekatı durduruldu” manşetini kullandı. Putin Rus basınına yaptığı açıklamalarda, tampon bölgenin Rusya ve Türkiye tarafından kontrol edileceğini ve El Nusra da dahil olmak üzere militan grupların bölge dışına çıkarılacağını aktardı. Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov ise, varılan İdlib anlaşmasıyla ilgili Suriye yönetimiyle yapılacak görüşme hakkında konuşmak için henüz erken olduğunu açıkladı.