Mide yanmasını hafife almayın

Dr. Hasan İnsel 

Mide yanması denen olay yemek borusu ile mideyi ayıran halka biçimindeki kasın görevini yeterince yapamamasının sonucudur. Bu kas yediklerimizin mideye geçmesinden sonra kapanan bir valf gibi çalışır. Böylece midedekiler midede kalır ve yukarı çıkamaz. Şayet bu kas zayıf ya da gevşek ise yemek ve mide özsuları yemek borusundan yukarı doğru geçerek ağzınızda genellikle son yediğiniz yemeği anımsatan hoş olmayan bir acı asit tadı bırakır ve göğüs kemiğinizin ardında bir yanma hissine de  neden olabilir. Asit reflüsü veya reflü mide yanmasının tıptaki adıdır. “Reflü” geriye doğru akmak demektir. Reflü hastalığından daha önceki yazılarımda bahsetmiştim, bugün anlatmak istediğim sadece arada sırada olan mide yanmaları.
“Hemen herkes hayatında en az bir ya da birkaç defa bu şikayeti yaşamıştır” dersek abartmış olmayız. Hatta yapılan araştırmalar beş kişiden birinin haftada en az bir defa mide yanması yaşadığını gösteriyor.

Gece yemekleri sakıncalı

Şimdi gelelim mide yanmasının en sık rastlanan tetikçilerine... Bunlar kişiden kişiye değişir, ama yağlı yiyecekler, büyük porsiyonlar ve gece geç vakit yenen yemekler mide yanmasının ilk sıralarda yer alan suçlular olduğu biliniyor.
Çok yedikten sonra mide yanması sık rastlanan bir şikâyet. Dolu bir mide gerilince yukarıda sözünü ettiğimiz büzücü kas üzerindeki basınç artıyor, kas gevşiyor ve midedeki asit yanlış yöne (yemek borusuna) doğru kaçıyor. Burada yemeğin türü çok önemli değil, miktarının fazla olması mide yanmasını başlatıyor.
Ancak mide yanmalarınız oluyorsa yağlı gıdalardan uzak durmanız gerektiğini rahatlıkla söyleyebiliriz. Bunların hem sindirimleri güç (midede daha uzun süre kalıyorlar) hem de mide özsularının asitliğini artırarak sindirim sisteminizi tahriş ediyorlar. Yemek borusu alt ucu kasının da tembelleşmesine ve gevşemesine neden oluyorlar.

Bazı içecek ve yiyecekler de mide yanmasını tetikleyebilir. İşte bunu sık yapanların bir listesi:
Alkol, özellikle kırmızı şarap
Karabiber, sarımsak, çiğ soğan ve başka baharatlar
Çikolata
Turunçgiller (portakal ve portakal suyu gibi) ve onlardan hazırlanan ürünler
Kahve ve kafeinli içecekler, çay dahil
Nane
Domates

Yemeklerden sonra mide yanmasını önlemek  için ne yapmalı?
Öncelikle çok yemeyin. Büyük öğünler yerine her gün  beş ya da altı küçük öğün yiyin. Yatmadan önce yemeyin. Yatmadan veya uzanmadan önce midenize besinlerin sindirimi için iki saat zaman verin. Yatmak hem sindirimi güçleştirir hem de mide yanmasını kolaylaştırır.

Mİde yanması ve İlaçlar

Birçok ilaç mide yanmasını tetikleyebilir ya da kötüleştirebilir. Romatizma gibi hastalıklarda kullanılan bazı ağrı kesiciler yemek borusunu tahriş edebilir. Bazı yüksek tansiyon ilaçları  yemek borusu ile mide arasındaki büzücü kası gevşeterek mide yanması şansını artırır. Yine astım ilaçları, uyku ilaçları ve yatıştırıcılar, antidepresanlar, Parkinson ilaçları, osteoporoz ve kemoterapi ilaçlarının bazıları da mide yanmasına neden olabilir. Eğer aldığınız ilaç mide yanması yaptıysa veya bunu kötüleştirdiyse bunu derhal doktorunuzla paylaşın.

Egzersiz tetikleyebilir

Hep “egzersiz yapın” diyoruz, ama vücudu eğip büken, karın içindeki basıncı artıran egzersizler mide yanmasını tetikler. Kısacası akımın yönünü etkileyen ve karın içi basıncını artıran her türlü hareketten uzak durun. Kesinlikle dolu mideyle eğilip kalkacağınız egzersizler yapmayın. Yemekten en az iki saat sonra egzersize başlayın. Egzersizden önce ve egzersiz sırasında az miktarda su için. Şekeri ve gazı fazla olan içecekler mide yanmasını alevlendirebilir. Gerektiğinde bunları suyla seyreltmeyi deneyin. Tabii kilonuz arttıkça karın içi basıncının da arttığını
unutmayın.

‘Herkeste oluyor, şimdi geçer’ demeyin
Neyi, ne kadar, ne zaman yediğinizi ve bunlarla mide yanmasının ilişkilerini kaydedeceğiniz bir günlük tutmanız bu olayın sorumlularını saptamanızda size ve doktorunuza çok yardımcı olacaktır. Mide yanması aslında önemsenmesi gereken bir durumdur. “Önemli değil, herkeste oluyor, şuradan bir antiasit alır çiğnerim geçer” demek yanlıştır, mide yanması şikâyetinizin altında başka sorunlar da yatabilir veya bu yanma zamanla başka sorunlara yol açabilir. Bu nedenle mide yanmanız seyrek de olsa, bu durumu doktorunuza muhakkak anlatmalısınız.