Koruyucu aile başvurusu kolay ama süreç zor…

BUKET ALTUFAN ULU/YAK Avukatlık Ortağı/baltufan@yaklaw.com- Ekonominin her gün şekil değiştirdiği yeni dünya düzeninde, hukuk ve iş dünyası artık birbiriyle iç içe desek yanlış olmaz. Hayatımıza dokunan her noktada içinde bulunduğumuz sektörlerden bağımsız ‘hukuk’ var. YAK Avukatlık Ortakları olarak hukuk alanındaki tecrübelerimizi, öngörülerimizi her ay farklı bir konu başlığı altında bu köşe aracılığı ile Milliyet Executive okurları ile buluşturacağız. Bu ay ilk yazımızda maalesef geçtiğimiz ay yaşadığımız ve etkileri halen süren 6 Şubat depremlerinin önemli bir konusunu gündeme getirmek istiyoruz. 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremin yıkıcı etkilerini her geçen gün daha yoğun şekilde hissediyoruz. Bu sonuçların daha da ağırlaşarak karşımıza çıkacağı muhakkak. Enkaz altından kurtarılan insanların - özellikle çocukların görüntülerinin paylaşımında çocuğun üstün yararının gözetilip gözetilmediği ileride değerlendirilecek konular arasında olacaktır. Bu yazımızda, depremin ilk gününden itibaren gündemde olan koruyucu aile müessesesi üzerinde durmak istedik. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın güncel verilerine göre, günde 3 olan başvuru sayısı deprem sonrasındaki süreç içinde e-devlet üzerinden 283 binin üzerine çıktı. Başvuru rakamlarından da görüyoruz ki refakatçisi olmayan deprem mağduru çocuklar için tüm Türkiye seferber oldu.

Uzun süreli sorumluluk

Geçici koruma gerektiren istisnai durumları bir kenara bırakırsak koruyucu aile modelinin ömür boyu yüklediği sorumluluğu bilerek ve farkında olarak bu konuyu konuşabilmek çok önemli. O halde koruyucu aile nedir ve nasıl olunur? Koruyucu aile, çeşitli nedenlerle öz ailesi yanında bakımları sağlanamayan çocukların, kendi aile ortamlarında eğitim, bakım ve yetiştirilme sorumluluğunu kısa veya uzun süreli olarak, ücretli veya gönüllü statüde devlet denetiminde paylaşan, hissettikleri toplumsal sorumluluğu gösterebilen uygun aile ya da kişilerdir. Belli şartların dayattığı geçici koruyucu aile ihtiyacı dışında, koruyucu aile modelinde amaç kısa süreli bakım ve gözetim değildir. Koruyucu aile, uzun süreli olarak bir çocuğun sorumluluğunu üstlenmekte, çocuğun koruyucu ailenin ev ortamında yetiştirilmesi amaçlanmaktadır. Yetiştirilme başlığının içinde görünür ihtiyaçların karşılanması kadar manevi ihtiyaçlar da bulunmaktadır. Esasında evlat edinilmek sureti ile nüfus kaydında yer almasa ve evlatlık olarak yasal mirasçı statüsünde olmasa da korucu aile görevi üstlenmek ile evlat edinmek suretiyle üstlenilecek manevi sorumluluklar arasında fark bulunmamaktadır. Konunun önemi dolayısıyla da bu toplumsal sorumluluk yerine getirilmeli ve fakat bu sorumluluğun uzun süreli olduğu bilinerek hareket edilmelidir. Koruyucu aile olmak için; Türk vatandaşı olmak ve Türkiye’de sürekli ikamet etmek, 25 - 65 yaş aralığında olmak, en az ilkokul düzeyinde eğitim almış olmak ve düzenli gelire sahip olmak gerekmektedir. Koruyucu aile adaylarının yaşı değerlendirilirken, çocuğun yaş dönemine uygun davranış gösterebilme becerisi ve çocukla aralarında birebir ebeveyn - çocuk ilişkisi sağlanması esasları göz önünde bulundurulmaktadır. Evli ya da bekâr olunmasına bakılmaksızın mevzuatta belirtilen şartları taşıyan kişilerin koruyucu aile olması mümkündür.

İzleme ve değerlendirme süreci

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından kurulan komisyonca yapılan değerlendirmede başvuran adayın koruyucu aileliğe uygun görülmesi halinde koruyucu aile sözleşmesi imzalanarak mahalli mülki amirin onayı ile çocuk, koruyucu ailenin yanına yerleştirilmektedir. Depremzede çocukların koruyucu aile yanına yerleştirilmesi hususundaki bilgi kirliliğinin giderilmesi adına bakanlık tarafından da açıklamalar yapılmaktadır. Bu açıklamalarda koruyucu aileliğin önemli bir süreç olduğu ve koruyucu aile olmak isteyen kişilerin de belli bir izleme ve değerlendirme dönemi olduğu vurgulamıştır. Yine Bakanlık tarafından yapılan açıklamalarda hâlihazırda koruyucu ailelik için müracaat etmiş, değerlendirme dönemini tamamlamış ve koruyucu ailelik için bakanlık kurumlarının uzman personeli tarafından onaylanmış, kabul görmüş ailelerin, koruyucu ailelik sürecinde öncelikle değerlendirileceği belirtilerek bu dönemde müracaat edip de kalıcı olarak koruyucu aile olmaya istekli olan vatandaşların koruyucu aile olarak izleme ve değerlendirme sürecini tamamladıktan sonra kendilerine koruyucu ailelik imkânı sağlanacağı ifade edilmiştir. Bu model olması gerektiği şekilde uygulanmadığında faydadan çok zarar getirebilecektir. Bu nedenle de izleme ve değerlendirme sürecinin ve koruyucu aile olmak konusundan kalıcı iradenin ne kadar önemli olduğu bakanlık tarafından yapılan açıklamalarda da dile getirilmektedir.