Nasıl Maaş Zammı İstenir?

2018’ i bitirdik ve yeni bir yıla başladık hatta Ocak ayını da geride bırakmak üzereyiz. İş dünyasını en çok ilgilendiren konulardan biri olan maaş zamlarının gündemde olduğu bir dönemdeyiz. Asgari ücret açıklandı ve özel sektörde halen zamların açıklanmasını bekleyenler var. Mülakatlarda ve danışmanlık görüşmelerimde gündemimiz; maaş zammı. Çalışanlar zam oranlarına göre yeni iş tekliflerini değerlendirecekler veya maaş beklentilerini yönetime sunacaklar. Maaş zammından memnun olmayanlar da belki yeni iş bir arayışına girecekler. “Asgari ücret %26 zam aldıysa bizim de maaş zamlarımızın artışı bu civarda olmalı” söylemlerini oldukça sık duyuyorum. Özel sektörde zamlar %16 ile %19 arasında olacağına dair haberler var. Son dönem maaş zamlarını bekleyip göreceğiz.

Asgari ücrette gerçekleşen zam diğer sektörlere nasıl yansıyacak bilmiyoruz. Yeni iş tekliflerinin değerlendirilmesi veya ücretlerin artırılması talebinin çalışanların gündeminde olacağı kesin. Patronlara Not : “Yapılan araştırmalar bir elemanınızın işten ayrılmasının şirkete maliyetinin, o kişinin yıllık brüt ücretinin 2,5 katı kadar olduğunu ortaya koyuyor. Buna göre, asgari ücretli bir çalışan için bile bir yılda işten ayrılmanın maliyeti 17 bin YTL’yi buluyor. Üstelik kaybedilen zaman ve olumsuz etkilenen imaj da diğer sonuçlar*” Demem o ki, eğer iş yerinizde işten ayrılmalar fazla ise yeni bir çalışan alırım demek yerine kar-zarar dengesini iyi ayarlayıp yetenekleri elinizde tutmak için elinizden geleni yapmalısınız. Şu noktada maaşına yüzde elli bile zam yapmanız sizi maddi manevi kara geçirecektir. Eğer ekibinizin gözdesi işten ayrılma kararı verdiği halde siz ve yönetim ekibiniz bir aksiyon almıyorsa yolunda gitmeyen bir şeyler var ve değerlendirme yapmanız gereken işler var demektir.

Peki, işten ayrılma kararını zamlar sonrasında hemen vermeli miyiz? Yeni bir işe başlamak mı yoksa çalışılan işte maaş pazarlığı mı? İyi haber, eğer bu kararı vermek için düşünüyorsanız yalnız değilsiniz… Son dönemde yaptığım mülakatlarda ve danışmanlık görüşmelerinde hep bu konu konuşuyoruz. Maaş pazarlığı yaparak mı yoksa yeni bir iş ile mi ücret artışı sağlanmalı?

İş değişikliği ile birlikte gelen gideni aratır misali pişman olabilirsiniz. Yeni gittiğiniz iş yerinde farklı zorluklarla, farklı karakterlerle ve farklı hedeflerle karşılaşabilirsiniz. İş değişikliği kararından önce mutlaka kişisel beklentilerinizi, var olan işinizin bu beklentileri ne kadar karşıladığını araştırmalı ve değerlendirmelisiniz.

Gündem itibariyle, iş hayatından ana beklentiyi ücret olarak belirleyelim. Yüksek maaş alırken iş temposunun ve mesainin çok olduğu yeni bir iş teklifi aldığınızı düşünelim.

İkinci önceliğiniz ise sosyalleşmeniz için gereken zamana ihtiyacınız olduğunu varsayalım. Yüksek ücret alırken bu yoğun iş temposu sizi bir müddet sonra mutsuz edebilir. Sizin mutsuzluğunuz ailenize yansır. Ya sabreder, mutsuz bir şekilde çalışırsınız ya da yeniden iş aramaya başlarsınız. İş değiştirmeye değer miydi? Sorusuna cevap bulmaya çalışırken kendinizi bulmanız muhtemel.

Bu senaryoya göre ana beklenti olan yüksek maaş önceliğinin yanında ikinci önceliği ise kariyeri için teknik gelişimi olanlar biraz daha şanslı olabilir. Çünkü ikinci gereksinim teknik gelişim noktasında yoğun mesai temposuyla yeni işi beklentilerini karşılıyorsa mutlu bir şekilde çalışabilir.

Yöneticiniz sizi destekliyorsa, yaptığınız işten mutluysanız, huzurlu bir çalışma ortamı varsa, hatalarınız için yazılı uyarılar yerine yöneticiniz sizi geliştiriyorsa bunlar iyi işaretlerdir Eğer tek konu maaşınız ise; En son ne zaman maaşınıza zam aldınız, aldığınız maaş zammı yeterli miydi, şirket geneline zam yapıldığında sizin maaşınıza zam yapılmadı veya genelden az bir zam mı yapıldı? Pire için yorgan yakmadan cevaplara göre karar vermelisiniz.

Hepimizin iş ve özel yaşam beklentisi farklı ve kendimize göre bu kararı değerlendirmeliyiz. Aldığınız maaş sebebiyle iş değiştirmek bazen en doğru karar olmayabilir.

İş değiştirmek yerine maaşınızın artması için konuşulması en doğru karar olabilir. Wall Street Journal' a göre “PayScale’in 160.000’ den fazla çalışana uyguladığı ankette, zam isteyen kişilerin yüzde 70'inin, bir miktar artış elde ettiği “ bulundu. Ankete katılanların yaklaşık yüzde 40'ı, maaş artışında istediklerini aldıklarını söylerken, yüzde 31’ i daha az aldıklarını söyledi. PayScale, işverenlerin artış talebine hayır demesinin en yaygın nedeninin bütçe kısıtlamaları nedeni olduğunu belirtmiş. (Ankete katılanların çoğu bu gerekçeye inanmamış, ayrı mesele) Her ne kadar Amerika’da yapılmış bir anket çalışması da olsa genelde de sonuçlar aynı.

Hadi asıl konuya gelelim. Alacağınız zam oranının yüzde birkaç puan farkı bile, genel kazancınızın daha az olmasına sebep olur, unutmayın…

Maaş pazarlığı yapmaktan rahatsız olanlardan mısınız? Ücretine zam talep etmek için konuşmayanlar, ücretine zam isteyenlerin çoğu zam alsa da yine de susmaya devam ediyor. Kültürümüzde “Ağlamayana meme yok” deyimini söylememe gerek yok sanırım. Siz rahatsız olduğunuz konuyu ilgili kişiye aktarmazsanız, çözümün istediğiniz şekilde olmasını beklemeyin. Talebinizi uygun bir dille iletin ki çözüm bulunsun.

Peki, kendi yöneticiniz, patronunun veya insan kaynakları ile maaşınıza artış talebiniz hakkında konuşmakta nasıl rahat edersiniz?

Pratik, pratik, pratik… Bu konuşmaya hazırlık için araştırma yapmalı, kullanacağınız cümleleri, artışı neden istediğinizi, yeni dönemle ilgili katacağınız değerleri net belirlemeli ve yöneticinizin karşısına öyle çıkmalısınız. Tabii yöneticinizin keyifli olduğu saati kollamayı unutmayın. Mesela önemli bir satış projesinin sonrasında bu zam talebi başarınızın somut göstergesi olarak sonuçlanabilir. Bu konuşmaya hazırlanırken işyerinizin kurumsallığını, maaş politikasını vs. dikkate almayı unutmayın.Eğer net, adil ve eşitlik ilkesi üzerine bir maaş politikası varsa zam oranınızı artırmak için nafile enerji harcayabilirsiniz. Maaşınızın sizinle eş seviyede olanlardan daha az olduğunu düşünüyorsanız iyileştirme isteyebilirsiniz.

Değerinizi Siz Belirleyin

Bu konuşmaya hazırlanmak için, unvanınız ve kademenize göre hak ettiğinizi düşündüğünüz maaş aralığını öğrenmek üzere araştırma yapın. İş çevrenize, farklı şirketlerde aynı işi yapan arkadaşlarınıza sorabilirsiniz. Alternatif olarak iş başvuruları yaparak, yapacağınız mülakatlar sonrası alacağınız teklif ile sektörde ki ücret dağılımını görebilirsiniz. Yani piyasada tecrübenizin değerini mutlaka biliyor olmalısınız. Maaş talebinizi belirlerken iş piyasasına ve anlık maaşınıza göre yuvarlanmamış bir ücret belirlemeniz ve net tavrınız ödevinize çalıştığınızı gösterecektir. Örneğin yeni maaşınızı isterken ortalama bir değer vermek yerine küsuratı barından bir ücret verebilirsiniz. Mesela 8500 demek yerine 8600 TL olarak belirtebilirsiniz. Küsuratlar detaylı çalışmanın göstergesidir. Bu da bir nevi satış stratejisi değil mi? Sonuçta sizde emeğinizi-tecrübenizi satıyorsunuz ama gerçekçi olmayı unutmayın.

Maaş Aralığı Belirleyebilirsiniz

İş yerinizin koşulları ve şartları önemli tabii. Net bir rakam istemek beklentinizin göstergesi olabilir. Esnek olmanız iş yerinizin şartlarına göre önemli ise bunu mutlaka dikkate almalısınız. Bunun için maaş zammınızı ifade ederken bir aralık belirleyerek yeni dönem maaş beklentinizi dile getirebilirsiniz. Ücret artışınızı aylık olarak belirtmeniz, daha az ürkütücü gelebilir. Esnek olmanız size pozitif bir şekilde geri dönebilir. Bunun yanında bir aralık verirken yan haklarınızda bir artış/farklılık isteyebilirsiniz. Maaşınıza zammı istediğiniz oranda alamayacağınızı düşünüyorsanız yan haklarınızı içeren pakette bir üst pakete ait hakları talepleri isteyebilirsiniz.

Talebinizi Kişiselleştirebilirsiniz…

Ücret artış talep ederken size özel gerekliliklerle birazcık kişiselleştirmenin bir zararı olmayabilir.Çaresiz bir şekilde istemek yerine somut örnekler verebilirsiniz. Örneğin ailenize yeni katılacak bebeğinizden bahsederek birkaç puan daha fazla zam alabilirsiniz. Burada kritik nokta eğer enflasyon oranında zam yapan şirkette enflasyonun artışı pek fark yaratmayabilir. Talebinizi kişiselleştirirken neyi nasıl söyleyeceğinizi ve isteyeceğinizi bilmelisiniz. Mesela “Sosyalleşmeniz için gezmeniz gerektiğini ve hayat pahalılığından bahsettiğinizde olumsuz bir geri dönüş alabilirsiniz, hazırlıklı olun…

Kişiselleştirmenin diğer yolu; sizinle aynı işi yapan meslektaşlarınızdan sizi ayıran ve öne çıkaran bir eğitiminiz, sertifikanız vb. varsa bunu da dile getirebilirsiniz. Eğer sahip olduğunuz bu özellik firmanızın iş yapmasında ayrı bir önem taşıyorsa kesin bunu uygun bir dille belirtebilirsiniz.

Maaş Beklentinizi Şirket Hedefleri ile Bağdaştırabilirsiniz

Maaş zammınız için pazarlık yaparken, şirket hedeflerine göre sizin güçlü yanlarınıza odaklanarak katacağınız değeri, çözümlerinizi belirtmeniz faydalı olabilir. Yetkinlikleriniz, portföyünüz ve işinizle ilgili başarılarınız üzerine odaklanabilirsiniz. Geçmiş dönemde yaptıklarınızı dile getirirken sayılara yer vermeniz, somut örnekleri sunmanız, ürettiğiniz projelere yer vermeniz elinizi sağlamlaştırır. Örneğin; şirket satışlarına katkınızın oranı, şirketin kullanmasını sağladığınız hibeler, satın alımlarda maliyetlerin düşmesi gibi… Tabii bunlar soyut değil somut gerçekler olmalı. Ölçülmeyen yönetilmez diyen yöneticiler için en kayda değer verilerdir. Bunun yanında eğer şirketiniz pozitif ayrımcılık politikası varsa, kadın çalışanlara ayrı önem veriyorsa, şirketin bu politikasını da bu konuşmada belirtebilirsiniz. Maaşınıza zam isterken ayrı bir titizlikle yapacağınız sunuma hazırlanmanızda fayda var. Kazandırdıklarınızın yanında istediğiniz zammın az olduğunu hissettirmelisiniz.

Mesajlarınız ve Konuşmanız Sonrasında da Pozitif Olun

“Maaşıma zam yapmazsan çekip giderim, beni kaybedersiniz” mesajını vermekten kaçının…Herkesin yeri doldurulur, unutmayın. Daha çok maaş isterken çalıştığınız şirkete, işinize önem verdiğinizi, bağlılığınızı ve bu ekibin bir parçası olmaktan duyduğunuz mutluluğu, samimiyetinizle yöneticinize hissettirin. Konuşmanızı yapmak için mutlaka hazırlanın ve gergin de olsanız bunu hissettirmeyin. Konuşma sonrasında istediğiniz zammı alınca teşekkür etmek için her işi yaparım moduna girmeniz değerinizi düşürebilir.

Belki, hemen konuşmanız sırasında karar verilmedi. Acele etmeyin ve size yapılacak zam oranının çalışılması için bekleyin.

Maaşlara zam oranı şirket içinde en hızlı duyulan-yayılan bilgidir. Ve diyelim ki siz genele göre az bir zam aldınız. Sakin olun, fevri davranmayın ve hemen öfkeyle yöneticinizle-İK birimiyle iletişime geçmeyin. Hemen gemileri yakmak yerine çözüm üretmeye çalışın. Piyasayı araştırın, sizinle aynı işi yapanlar ne kadar maaş alıyor öğrenin. Bir anda alacağınız istifa kararı mali durumunuzu oldukça sarsabilir. Çalışma hayatı ve kariyeriniz için şartları, gereklilikleri, gündeminizi, şirket içi konumunuzu ve hedeflerinizi düşünüp gerekirse yeni bir aksiyon planı çıkarabilirsiniz. Şirkete kazandırdıklarınızla birlikte neyin eksik olduğunu öğreneceğiniz konuşma size zammınız az olması ile ilgili bilgi verebilir. Fevri davranmak yerine büyük resme ve hedeflerinize odaklanın. Bu dönemde işsiz kalmak demek gelecek iki seneyi riske atmak anlamına gelebilir. İş bulmadan sakın ayrılmayın…

Buda benden olsun:

Oğuz ve Mira zaman zaman bana isteklerini belirtiyorlar. Sorumluluğunda olan işler için ödül istediklerinde taleplerini geri çevirmeye çalışıyorum. Dersler, odalarını toplamaları gibi görevleri olan işler için ödül vermemek gerekiyor. Her zaman yapamıyorum kıyamıyorum onlara. Bir annecim sözü, bir öpücük içimizi eritiyor. Onların da isteklerini doğru şekilde ifade etmesi için elimden geldiğince doğru yönlendirme yapmaya çalışıyorum. Kendilerini doğru ifade edebilmeleri çok önemli. Günümüz iletişim dönemi. Kuzucuklarım sizi çok ama çok seviyorum.

Kaynaklar :

*https://www.capital.com.tr/yonetim/insan-kaynaklari/kotu-yonetici-isi-biraktiriyor

KARİYERİNİZ PARLASIN

Kurumsal ve bireysel danışmanlık talepleriniz için e-posta adresinden iletişime geçebilirsiniz.

ESRA KEMER

Kariyer Gelişim ve İnsan Kaynakları Danışmanı

Instagram : esra__kemer

Facebook : Esra Kemer - CVCheckup