Gözler Hürrem portresinde

Çağdaş Ertuna -  Müzayede evi Sotheby’s’de Orta Doğu satışlarının başındaki Benedict Carter ile en son 31 Mart’ta gerçekleşen İslam Dünyası ve Hint Eserleri Müzayedesi öncesinde bir araya gelmiştik. Müzayedede ilgimizi en çok çeken eser Kanuni Sultan Süleyman’ın daha önce hiç görülmemiş portresini konuşmuştuk. Sotheby’s, belirli aralıklarla İslam Eserleri Müzayedesi düzenliyor; 27 Ekim akşamı gerçekleşecek müzayedeyi sınırlı sayıda kişi Bond Street’teki merkezde takip edebilecek, ama diğer alıcılara çevrimiçi açık olacak.

Şimdi ise Benedict Carter ile Londra New Bond Street’teki Sotheby’s ofisinde buluşuyoruz. Aslında amacımız Hürrem Sultan’ın 27 Ekim’de müzayedede satışa sunulacak portresini konuşmak, ama aynı açık artırmada sergilenen eserleri de inceliyoruz.

Benedict Carter, büyük bir İznik çinisi uzatıyor bana, “Tutmak ister misin” diyor. Bu arada şimdiye kadar görülmüş üzüm desenli en büyük İznik çinisi bu, çapı 44.5 santimetre, 250-350 bin sterlin aralığında satışa çıkarılacak, “Çin etkisi de görülüyor mavi-beyaz çinide” diye anlatıyor. Bir kez daha soruyor, bu İznik çinisi eseri ellerimde tutmak isteyip istemediğimi, “Hayır teşekkürler” diyorum ve Contemporary Istanbul’da Ardan Özmenoğlu’nun cam heykelinin başına geleni anlatıyorum. “Bu büyük bir sorumluluk, ben hiç dokunmayayım, yanında bir fotoğraf çektirelim boyutu anlaşılsın” demekle yetiniyorum. Gülüyoruz, sanat piyasasında benzer kazaları konuşup...

Daha sonra konumuz “Muhteşem Yüzyıl”a geliyor. Cardi B’nin de “Muhteşem Yüzyıl” hayranı olduğunu hatırlatıyorlar, Kanuni Sultan Süleyman portresini “Favori TV dizimin kahramanı” diye sosyal medyada paylaştığını anlatıyorlar.

Muhteşem Süleyman’ın elbette tarihimizde yeri çok önemli, peki ya Hürrem Sultan? Osmanlı döneminin en güçlü kadınlarının başında geliyor, o yüzden de çok tartışılıyor. Bu arada öğreniyorum ki, Hürrem Sultan portresi Sotheby’s Dubai’de sergilenmiş ve Londra’ya yeni dönmüş. Hürrem Sultan’ın Dubai’de çok hayranı olmasının nedenlerinden biri de “Muhteşem Yüzyıl” ve dizide Hürrem’i canlandıran Meryem Uzerli.

Biliyoruz, Kanuni Sultan Süleyman portresinin peşinde Türkiye’den birçok isim olmuştu, peki ya Hürrem’de de aynı etki olur mu? Ve tabii tartışmalı bir konu daha var, Hürrem portreleri aslında kızı Mihrimah Sultan’ın portreleriyle de karıştırılıyor. Peki, bunun Hürrem Sultan olduğundan nasıl bu kadar eminiz? Benedict Carter’a soruyorum. 

“Hürrem Sultan portrelerinin kızı Mihrimah Sultan’ın portreleriyle karıştırıldığı hep söylenilir. Bu konuda ne düşünüyorsun?

Yüzyıllardır Hürrem Sultan’ın portreleri konusunda karışıklık var. Kıbrıs Kraliçesi Caterina Cornaro’yla da kendi kızı Mihrimah Sultan’la da karıştırılıyor. Ama şimdi Cornucopia dergisinin son sayısında Julian Raby imzalı makaleye göre, bu konu açıklığa kavuştu. Matteo Pagani’nin Hürrem Sultan (Roxelana) baskısı -“La Rossa”- ve şimdiki eser arasındaki benzerlikler açıklıkla görülüyor. Gözlerdeki, dudaklardaki ve çenedeki benzerlikler Pagani baskısında ve Floransa’da Uffizi Galeri’deki St. Catherine of Alexandria sanılan portrede de var, Uffizi’deki portenin aslında Hürrem Sultan’a ait olduğunu da kanıtlıyor.

Tarihte Hürrem Sultan portreleri hakkında ne biliyoruz?

Uffizi’de Caterina Cornaro portresi olarak sergilenen ve Titian ile özdeşleşen portrenin aslında Hürrem Sultan’a ait olduğunu artık biliyoruz. Pagani’nin 1550’de yaptığı baskı sayesinde. Daha önce Londra Kensington Sarayı’nda ‘Rossa Femme de Soliman Empereur des Turcs’ ve Kent’te Knole House’da da ‘Hürrem’ portrelerini görmüştük. Hürrem Sultan’ın yaşadığı dönemde Osmanlı İmparatorluğu yükseliş döneminde, gücünün zirvesindeydi ve Hürrem Sultan da bu dönemin merkezindeydi. Hürrem Sultan hayattayken de şöhreti Osmanlı İmparatorluğu sınırlarını aşmıştı. O dönemde Türkler dışında da çok tanınması ne kadar önemli ve güçlü bir figür olduğunu kanıtlıyor.

27 Ekim’de müzayedede satışa çıkacak olan Hürrem Sultan portresinin fiyat aralığı ne? Sence nasıl bir potansiyel alıcı olacak?

100-150 bin sterlin fiyat aralığı bekleniyor. Sotheby’s’te 10-15 yıldır satılan Osmanlı İmparatorluğu ailesi yağlıboya portrelerine baktığımızda, çok farklı ülkelerden farklı koleksiyonerlerin alıcı olduğunu görüyoruz. Bazıları özel koleksiyonerler olsa da, genellikle satılan eserlerin çoğu önemli kurumlarda sergilenmek üzere alınıyor. Türkiye, Orta Doğu ve ötesinde yapılan satışlar var.

“Çok az sayıda portresi yapılmış”

Hürrem Sultan portrelerine Sotheby’s koleksiyonerlerinin ilgisi nasıl?

Hürrem Sultan’ın çok nadir sayıda portresi var, özellikle de ölümünün hemen sonrasında 16. yüzyıl sonlarında ve 17. yüzyıl başlarında yapılan. Özel koleksiyonlarda olması ya da müzayedeye çıkması ise daha da nadir. Kanuni Sultan Süleyman’ın 1530’lardan 1566’ya kadar daha çok sayıda portresi var, ama Hürrem Sultan’ın hayatının farklı dönemlerinde çok az sayıda portresi yapılmış.

Sotheby’s müzayedelerinde daha önce Hürrem Sultan portresi satışa çıkmış mıydı?

Nisan ayında 19. yüzyıl İtalya’sında yapılan neredeyse gerçek boyutlu bir Hürrem Sultan portresi satıldı. Titian’ın 1550’deki portresinden ilham alınarak yapılmıştı. Tahmin edilen rakamın tam     3 katına 16 bin 250 sterline satıldı.