Yaz ishaline yol açan sebepler ve tedavi etmenin yolları

Sıcaklıkların artmaya başlamasıyla ishal vakalarının görülme sıklığında da bir artış söz konusu oldu. İshal, enfeksiyöz etkenlere bağlı gelişen günde 3-4 defadan fazla olacak şekilde, normal dışkılama alışkanlığının dışında sulu veya cıvık dışkılama durumudur. Normal dışkılama alışkanlığı kişiden kişiye değişebilir, bazı kişiler günde 2-3 defa dışkılarken bazıları da haftada bir dışkılar. İshal teşhisi koyabilmek için normalden sapma olması gerekir.

İshal neden olur, iyileşmesi ne kadar sürer?

Kalabalık yaşam, hijyen kurallarının yeterince uygulanmaması, su ve gıdalara mikroorganizma bulaşması ishal oluşumunu kolaylaştırıcı faktörlerdir.

Bazen mikroorganizmaların ağız yoluyla alınması bazen de yiyeceklerde bulunup toksin üreten mikroorganizmaların sadece toksinlerinin alınması ile de ishal oluşabilir. Özellikle toksinlere bağlı gelişen besin zehirlenmesi denilen durumlarda ishale bulantı ve kusma da eklenebilir; toksin alımından 6-12 saat sonra bulantı şeklinde başlar ve ishal tabloya sonradan eklenir.

Antibiyotiklerin de bağırsaklarımızdaki sindirimimize yardımcı yararlı mikroorganizmaları öldürmesi sonucunda ishale neden olabileceğini unutmamak gerekir. Enfeksiyonlara bağlı gelişenler genellikle 1 hafta içerisinde, en fazla 2 haftaya varan sürede iyileşme gösterir. Ancak 2 haftadan uzun süren durumlarda diğer bağırsak hastalıklarının araştırılması gerekebilir.

Hangi yiyeceklere karşı dikkatli olunmalı?

Hastalığa neden olan mikroorganizmalar çoğunlukla dışkı ile kontamine olmuş su ve gıdalar ile bulaşır. Kontamine sularla yıkanan veya yeterince yıkanmadan tüketilen yeşillikler ve meyveler, iyi pişmeden tüketilen yumurta, et ve et ürünleri, kremalı tatlılar, mayonezli salatalar, dışarıda kalmış patates yemekleri, pilav gibi yiyeceklerin tüketilmesi ile insanlara bulaşır ve hastalığa neden olur.

Sıvı kaybı hayati boyutlara ulaşabilir

İshal, sıvı ve mineral kaybına neden olduğu için özellikle gelişmekte olan ülkelerde önde gelen ölüm nedenlerinden biridir. Çocuklar ve yaşlılar bu kayıplara daha fazla duyarlı oldukları için klinik tablodan daha hızlı etkilenir. İshalle birlikte bulantı ve kusma da varsa sıvı kaybı hayati boyutlara ulaşabilir.

İshal yaşanırken dikkat edilmesi gerekenler

Birçok hastada sıvı kaybını azaltmak için ağızdan yapılan takviyeler yeterli olmasa bile damar yoluyla yapılan takviye tedavisi yeterli olur. Ateşin veya kanlı- mukuslu ishalin eşlik ettiği durumlarda doktora başvurmak gerekir. Her türlü ishal varlığında ishali arttırabilecek çiğ veya pişmiş sebze ve meyvelerden uzak durmak gerekir. İshal sırasında meyvelerden sadece kabukları soyulmuş elma, şeftali ve muz tüketilebilir. Diyette az yağlı pilav, makarna, tuzlu leblebi, çubuk kraker, haşlanmış patates ve özellikle uzun süre pişmiş havuç tüketilmesi iyileşmeyi kolaylaştırır. Karın ağrısı eşlik edebilir, bu durumda günde 2-3 defa papatya çayı içmek fayda sağlayabilir. Probiyotikler ile de kaybolan bağırsak florasının yeniden düzenlenmesi sağlanmalıdır.

Doç.Dr. Yasemin Akkoyunlu

Bezmialem Vakıf Üniversitesi Enfeksiyon Hastalıkları Anabilim Dalı