Sigarayı azaltarak değil, bir günde bırakın!

Dünya Sağlık Örgütü’nün raporlarına göre her yıl dünyada yaklaşık 5 buçuk milyon insan sigaraya bağlı olarak ortaya çıkan hastalıklar yüzünden hayatını kaybediyor. Uzmanlar bu rakamın 2030 yılında sekiz milyona ulaşacağını tahmin ediyorlar. Sigaranın yol açtığı en önemli hastalıklardan biri ise kanser, özellikle de akciğer kanseri. Akciğer kanseri, kansere bağlı ölümlerde de birinci sırada yer alıyor. İstatistiklere göre Türkiye’de yaklaşık 20 milyon insan sigara içiyor. Sigaraya başlama yaşı ise 11-12. Anadolu Sağlık Merkezi Sigara Bırakma Merkezi’ndeki uzmanlar, akciğer kanseri tedavisini ve sigaradan kurtulma yollarını anlattı...

“Ne kadar erken tanı konursa, tedavi o kadar başarılı olur”

Göğüs Cerrahisi Uzm. Doç. Dr. Altan Kır

• Akciğer kanseri ne kadar yaygın?

Akciğer kanseri toplum sağlığı açısından en önemli sağlık problemlerinden biri. Akciğer kanseri, dünyada en fazla öldüren kanser türüdür.

• Akciğer kanserinin nedenleri ne?

En önemli neden sigara. Ayrıca çevresel faktörler, hava kirliliği, asbest, radon, genetik faktörler ve pasif içicilik de akciğer kanserine yol açan önemli nedenler arasında. Akciğer kanseri kadınlara oranla erkeklerde daha yaygın. Ancak son yıllarda sigara tüketiminin artmasına bağlı olarak akciğer kanserine yakalanan kadınlarda da ciddi bir artış görüyoruz. Akciğer kanserine yüzde 90 oranında sigara yol açıyor.

• Akciğer kanserinin belirtileri ne?

En önemli belirti öksürük. Özellikle sigara içenlerde hiç geçmeyen bir öksürük olur. Kan tükürme, nefes darlığı ve ses kısıklığı da görülebiliyor. Ayrıca genel kanser belirtileri arasında yer alan iştahsızlık, kilo kaybı, halsizlik gibi yakınmalara da rastlayabiliyoruz.

• Nasıl tanı koyuyorsunuz?

Öncelikle hastayı muayene ediyoruz. Hastanın boynunda lenf bezesi, parmaklarında çomaklaşma, anormal solunum sesleri gibi belirtiler bizde şüphe uyandırıyor. Daha sonra ön arka ve yan akciğer grafisine, gerekirse tomografiyle bakıyoruz. Şüpheli bir durum varsa balgam sitolojisi, bronkoskopi dediğimiz nefes yollarının incelenmesine yarayan endoskopik görüntüleme yöntemine başvurarak biyopsi yapıyoruz. Dışarıdan iğne ile de biyopsi yapılabiliyor. Tanıyı bu şekilde koyuyoruz.

• Sonra ne yapılıyor?

Hastalığın hangi aşamada olduğunu belirledikten sonra tedavi yolunu seçiyoruz. Akciğer kanserinin dört evresi var. Hastalığın evresi arttıkça yaygınlığı da artıyor. Evresini anlamak için görüntüleme ve girişimsel yöntemler kullanılıyor.

Kimlere ameliyat gerekiyor?

Uzak metastazı (tümörün başka bölgelere sıçraması) olmayan, nefes borusu etrafındaki lenf bezlerine metastaz yapmamış olan, yaptığımız testlerle solunum rezervi yeterli olan Evre 1 ve 2’deki tüm hastalara ameliyat öneriyoruz. Ayrıca seçilmiş Evre 3’deki bazı olgularda da cerrahi öneriyoruz. Cerrahi işlemi açık ya da video yardımlı torakoskopik yöntemle (VATS) yapabiliyoruz. Cerrahi tedavi sonrası genellikle 3-5 gün arasında hastalarımızı taburcu ediyoruz. Hastalığa ne kadar erken tanı koyar, tedaviye ne kadar erken başlanırsa ameliyatın sonucu da o kadar başarılı oluyor.

“Kişi sigarayı bırakmak istemeli”

Göğüs Hastalıkları Uzm. Dr. Esra Sönmez Duman

• Hasta bize başvurduğunda ilk olarak sigaranın zararları hakkında yaklaşık 40 dakikalık bir eğitim veriyoruz. İçerdiği kanserojenlerden, verdiği hasarlardan, ne tür bir bağımlılık olduğundan, bırakma sürecinde onu bekleyen zorluklardan ve bunlarla nasıl başa çıkacağından söz ediyoruz. Sonra nikotin bağımlılık skalalarımızla, hastanın nikotine olan bağımlılık derecesini belirliyoruz. Kalp ve akciğer değerlendirmesi yapıyoruz.
• Hastayı psikoloğumuzla görüştürerek psikolojik bağımlılık düzeyini değerlendiriyoruz. Hastalarımız için sigaranın ne ifade ettiğini inceliyoruz. Bazı hastalarımızı sigaranın kendisine keyif verdiğini belirtirken, kimisi en iyi arkadaşı olduğunu, kimisi de stresini alarak sinirlerini yatıştırdığını söylüyor. Hatta bazıları, sigarayı kaybettiği değerli bir varlığın yerine koyduğu için içtiğini söylüyor. Bu ayrıntılı değerlendirmeden sonra, ekip olarak sigara bırakma kararını olgunlaştırıp, sigarayı bırakmak için en uygun zaman ve tedavi yöntemini belirliyor, harekete geçiyoruz.
• Tedavide en önemli nokta hastanın kesinlikle sigarayı bırakmak istemesidir. Tabii ki sigara bırakma kararının devamlılığını sağlayacak irade gücü de çok önemli.

“Nikotin bandı tedavisinde sigara içilmemeli”

Göğüs Hastalıkları Uzm. Dr. Hişam Alahdab

• Sigara bağımlısı hastalara, sigarayı azaltarak bırakma tedavisi yerine, sigarayı bir günde bırakmalarını öneriyoruz.
• Anne-babaları sigara içen çocuklarda çok sık üst havayolu enfeksiyonları görülüyor. Özellikle astım gibi rahatsızlıkları olan çocuklar pasif içicilikten daha fazla etkileniyorlar.
• Sigara içen astım hastaları da var. Bu hastalarda sigara, bronş ve akciğer dokusuna daha da zarar veriyor.
• Hastaya, nikotin bağımlılık testi ve psikolojik değerlendirme yapıldıktan sonra tedavi için en uygun dönem belirleniyor. Örneğin hasta sıkıntılı günler geçiriyorsa, bu dönemde ona sigarayı bıraktırmak sonuçsuz kalabilir. Çünkü sigarayı bırakacak olan kişi, öncelikle kendini hazır hissetmeli ve tüm gücünü tedaviye verebilmeli.
• Hastaya, içtiği sigara miktarının ve nikotin bağımlılığının düzeyini kriter alarak, belirli bir doz seçeneğiyle, altı-sekiz hafta “nikotin yerine koyma” tedavisi uyguluyoruz. Yani beyne, ihtiyacı olan maddeyi kendi kontrolümüzde sabit salınımda vererek yoksunluğa bağlı gelişen yakınmaları bastırıyoruz. Çünkü altı-sekiz haftada geri dönüşümlerin en önemli sebebi, nikotin eksikliğinden kaynaklanıyor. Bunu yaparken en çok nikotin bantlarından destek alıyoruz.
• Ayrıca hastanın ihtiyacı olduğunu düşünürsek merkezi sinir sistemi üzerinde etkili olan ilaçlara başlıyoruz. Bu ilaçları birbirlikte ya da tek tek kullanabiliyoruz. Bu tür ilaçların etkisini göstermesi 10 günü bulabiliyor. Bu yüzden hedeflediğimiz günden önce tedaviye başlamamız gerekiyor. Merkezi sinir sistemi üzerinde etkili ilaçlarla birlikte başlangıç döneminde sigara kullanımına bir süre izin verebiliyoruz. Ama “nikotin yerine koyma” tedavisine başlandığı andan itibaren bir tane bile sigara içilmemesi gerekiyor. Aksi taktirde kişi yüksek dozda nikotine maruz kalıyor. Bizim için sigarayı bırakmak demek, bir yılın sonunda bir tane bile sigara içmemek demek. Bunu başaran kişi, zaten işin büyük kısmını atlatmış sayılır.

www.anadolusaglik.org