Sınıra yakın ceza alması yüksek ihtimal

Toygar, “Öncelikle burada yazdığım görüşlerim Amerikan ve Türk hukuku eğitimi almış New York ve İstanbul Barolarına bağlı bir avukat olarak tamamen hukuki görüş içerir, siyasi/politik bir anlam taşımaz. Ayrıca yargılama güncel olarak devam ettiği için yazdıklarım zaman içerisinde hukuki değerini yitirebilir, geçerliliğini kaybedebilir” çekincesiyle sorulara şu yanıtları verdi:

- Amerikan yargılamasında ceza, hâkim tarafından hangi kriterler dikkate alınarak verilmektedir?

- Amerikan federal hukuku uyarınca ceza yargılaması, topluma karşı işlenmiş bir suç olması nedeniyle toplumu temsil eden jüri üyeleri önünde yapılır ve kişinin suçlu olup olmadığına karar verilir. Eğer kişi suçlu bulunursa, ceza verme aşaması teknik hukuki bilgisi olmayan jüriden, konusunda uzman olan ve duruşmayı başından beri yöneten hâkime geçer. ABD Kongresi’nin belirlediği ve hâkimin ceza verirken kullanabileceği birçok suça ait minimum ve maksimum cezalar belirlenmiştir. Bununla birlikte ABD Ceza Komisyonu tarafından yayınlanan ceza rehberi çeşitli faktörler altında belirli suçlara belirli cezaların verilmesini öngörmektedir. Ayrıca hâkim verilecek ceza için hüküm öncesi rapora, davacı, mağdur, davalı ve avukat beyanlarını da dikkate almaktadır. Bu kapsamda hâkim ağırlatıcı ve hafifletici nedenleri ‘Kişi daha önce benzer bir suç işledi mi, kişi işlemiş olduğu suçtan dolayı pişmanlık duyuyor mu, işlenmiş olan suçun etkisi, kapsamı vb.’ dikkate alır.

- Savcılık makamının talep ettiği 188 ay hapis cezasının değerlendirilmesi...

- Savcılık makamı mütalaasını 4 Nisan 2018 tarihinde sunarak Mehmet Hakan Atilla için verilmesi olası cezanın 188 ay olması gerektiğini yazılı olarak bildirdi. Atilla’nın beş suçtan dolayı suçlu bulunması nedeniyle savcılık mütalaası çok katı ve keskin ifadeler barındırmaktadır. Savcılık 64 sayfalık kapsamlı mütalaasında Atilla’nın sahte altın ticareti, sahte gıda ticareti, ABD görevlilerine yanlış ve yanıltıcı bilgi vermesi hakkında detaylı bilgi verdikten sonra Atilla’nın hüküm öncesi verilen rapora itirazları ve bu itirazların neden reddedilmesi gerektiği anlatılmaktadır. Daha sonra ceza aralığının Federal Kanuna göre nasıl değerlendirilmesi ve hesaplanması hakkında bilgi verilip, Atilla’nın suçtaki etkin rolü, yargılamayı engellediği, suçun esaslı olması ve Atilla’nın savunmasının yetersizliği benzer mahkeme kararları referans gösterilerek değerlendirilmiş. Dikkat çekici nokta, savcılık ceza rehberi esas alındığında işlenmiş beş suç için 105 yıl ceza verilmesi gerektiğini, Atilla’nın üzerine atılı suçların bazı açılardan ‘daha önce eşi benzeri görülmemiş’ İran’ın nükleer ve balistik füze programına yardım sağladığı ve bunun sadece ABD ulusal güvenliğini değil, tüm insanlığa tehdit oluşturup güvenliği riske attığı vurgulanmaktadır. Tüm bunlar düşünüldüğünde bu tür ihlallere ileride başkalarının kalkışmaması için, savcılık bir bakıma ‘ibret-i alem’ olması için Atilla’nın bu suçların ciddiliğini ortaya koyacak bir ceza (benzer davalarda 20 yıl hapis cezası) öngörmektedir. Bu nedenle 188 ay hapis cezası ve 50.000 ile 500.000 dolar arasında para cezası öngörmektedir. Hâkim Richard Berman, Atilla’nın avukatları tarafından tavsiye edilen 4-5 yıl hapis cezası ile savcılık makamının tavsiye ettiği 188 ay (15,5 yıl) hapis cezası arasında, savcılık makamının ceza sınırına yakın bir ceza belirlemesi yüksek ihtimaldir.

- Temyiz safhası

- New York Bölge Mahkemeleri 2. Daire Temyiz Mahkemesi’ne bağlıdır. Yalnız burada çok önemli bir detay vermemiz gerekir; temyiz yargılamasında, davanın olguları (olayları) yeniden irdelenmez, bu iş tamamen Federal Mahkeme tarafından yapılmış ve sonlandırılmıştır. Temyiz Mahkemesi yalnızca hukukun olgulara doğru bir şekilde uygulanıp uygulanmadığını inceler. Dolayısıyla temyiz incelemesi Atilla’nın suçlu bulunduğu beş suçun hukuki olarak doğru değerlendirilip değerlendirilmediği noktasına yoğunlaşacaktır. Bu nedenle ABD’de Temyiz Mahkemesi’nin Federal Mahkeme kararlarını bozma oranı oldukça düşüktür, genelde yüzde 10’un altındadır. Olası temyiz incelemesini yapacak 2. Daire Temyiz Mahkemesi’nin 2017 yılı Federal ceza mahkeme kararlarını bozma oranı yüzde 6.2’dir. Temyiz kararı sonrası taraflar en üst mahkeme olan Supreme Court’a başvuruda bulunabilirler.

- Bankalara idari para cezası gündeme gelebilir mi?

- Bu kararın temyiz sonunda kesinleşmesi ile Amerikan Hazine Bakanlığı’nın Türk bankalarına idari yaptırımlar (para cezası, boykot, ambargo vs.) uygulama tehdidinde bulunması ihtimal dahilindedir. Geçmişte Amerikan Hazine Bakanlığı’nın Amerika’nın ambargo koyduğu ülkeler ile işlem yapılmasından ötürü çeşitli bankalara uyguladığı para cezaları mevcut. Atilla için ceza açıklayan savcılık daha önce çeşitli bankalara karşı açılmış ve sonuçlanmış benzer mahkeme kararlarını referans almıştır.

‘Reza Zarrab için duruşma tarihi yok’

Reza Zarrab 26 Ekim 2017’de hakkındaki tüm suçlamaları kabul etmiş ve savcılıkla anlaşma imzalayarak duruşmada baş tanık olarak ifade vermiştir. Şunu belirtmek gerekir 11 Nisan 2018’deki Atilla’nın ceza duruşmasında Zarrab’ın alacağı ceza hakkında herhangi bir karar verilmeyecek. Zarrab için yayınlanmış olan herhangi bir ceza duruşma tarihi ABD Adalet Bakanlığı sayfasında yok.