'Suriye’de çözüm umutları filizlendi'

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, dün Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ile Suriye konulu Üçlü Zirve için bir araya geldi. Rusya’nın Soçi kentinde gerçekleşen dördüncü zirvede Erdoğan, önce Ruhani ile daha sonra Putin ile bir araya geldi. 1 saat 10 dakika süren Üçlü Zirve’nin ardından ise ortak basın açıklaması yapıldı. Erdoğan, şu ifadeleri kullandı:

REJİM ATEŞKESE UYMALI: Bugün İdlib başta olmak üzere Suriye’de ateşkesin sağlanması ana gündem maddelerimiz arasındaydı. İdlib’deki durumun muhafazasına verdiğimiz önemin altını özellikle çizdim. İdlib’de hayata tutunmaya çalışan kardeşlerimiz, son 8 yılda yeterince acı çektiler, çok ciddi bedeller ödediler. Ne İdlib’de ne de Suriye’nin başka bölgelerinde yeni insani krizlerin, dramların yaşanmasını istemiyoruz. Türkiye, sahanın zorluğuna, kimi ülkelerin kışkırtmalarına rağmen İdlib’de sükûnetin muhafazası için olağanüstü çaba harcamıştır. İdlib Muhtırası ile üzerimize düşeni yapmaya devam edeceğiz. Rejimin ateşkese uyması noktasındaki beklentimizi de Rus ve İranlı mevkidaşlarıma ilettim. İdlib’in, gerginliği azaltma bölgesi statüsünün korunması ve bölgedeki provokatif girişimlere karşı ortak mücadele etme kararlılığımızı teyit ettik.

GÜÇ BOŞLUĞU OLMAMALI: Görüşmede ABD’nin Suriye’den çekilme kararını da değerlendirdik. Sayın Trump’ın aldığı karar, gerçekleşmesi halinde son derece önemlidir. Çekilme sürecinin PYD/YPG ve DEAŞ’ın istismar edeceği bir güç boşluğuna mahal vermeden yürütülmesi şarttır. Astana Platformu kapsamındaki işbirliğimiz temelinde ABD’nin çekilme sürecinde, Rusya ve İran ile yakın eş güdüme önem veriyoruz. Sürecin hem terör tehdidini bertaraf eden hem de Suriye’nin toprak bütünlüğünü gözeten bir anlayışla ele alınması gerekiyor. Kurulacak güvenli bölge de terör örgütlerinin serpilip, büyüyeceği bir alan olarak tahayyül edilmemelidir. Türkiye olarak güney sınırımız boyunca bir terör koridoru oluşmasına izin vermeyeceğimizi özellikle ifade etmek istiyorum. Güvenli bölge tesisi dahil bu yönde atacağımız adımlara Astana ortaklarımızın desteğini bekliyoruz. Bunun yanında 1998’deki Adana Mutabakatı çerçevesi içinde de geleceğimizi buna göre yorumladığımızı da ifade etmek istiyorum.

DEREDE BOĞULAMAYIZ: BM ile koordinasyon halinde, muteber ve dengeli bir komitenin en kısa sürede faaliyete geçmesini arzu ediyoruz. Üç garantör ülke olarak bugüne kadar siyasi çözüm yolunda ciddi mesafeler aldık. Suriye krizine siyasi çözüm umutları daha önce hiç bu kadar filizlenmemişti. Denizi geçmişken şimdi derede boğulamayız. Kaos ve sürdürülebilir istikrarsızlıktan beslenen çevrelere rağmen süreci muhakkak başarıya ulaştırmalıyız. Komitenin kuruluş sürecinin en kısa sürede tamamlanması için mutabakata vardık.

GERİ DÖNÜŞ OLUMLU: Mültecilerin gönüllü ve güvenli biçimde BM ile eşgüdüm halinde geri dönüşlerine olumlu bakıyor, destekliyoruz. Fırat Kalkanı ve Zeytin Dalı Harekâtı bölgelerine bugüne kadar 310 bin Suriyeli kardeşimiz geri dönmüştür. Bu modelin terörden arındırılmasını müteakip Münbiç’e ve Fırat nehrinin doğusuna da tatbik edilebileceğine inanıyorum.

BİR DAHAKİ ZİRVE TÜRKİYE’DE: Üç garantör ülke olarak Suriye ihtilafının, BM Güvenlik Konseyi’nin 2254 sayılı kararı temelinde çözüme kavuşturulmasına yönelik çabalarımızı sürdürmekte kararlıyız. Zirve toplantılarını devam ettirmek hususunda da Sayın Putin ve Sayın Ruhani ile mutabıkız. Bir sonraki zirve toplantımıza önümüzdeki aylarda Türkiye’de ev sahipliği yapacağız.

İDLİB’DE OYUN SAHASI BIRAKILMAMALI: ABD’nin geri çekilme ifadeleri Sayın Trump’a aitti. Fakat Sayın Trump’ın mesai arkadaşlarının aynı görüşleri maalesef paylaşmadığını görüyoruz. Eğer bu kararlı bir adımsa ve söylendiği andan itibaren bu adım atılmış olsa şu anda çok daha farklı bir mesafe alınma durumu olurdu. Şimdi ise nisan, mayıs konuşuluyor. Ne olacağı şu anda meçhul, bilinmiyor. Bu konuyla ilgili olarak atılacak adımların, Astana sürecindeki üçlü ülkeler olarak takipçisiyiz. Derdimiz Suriye’nin toprak bütünlüğünün sağlanmasıdır ama bir an önce Münbiç’in terör örgütlerinden boşaltılmasıdır. İdlib’de terör örgütlerine oyun sahası bırakılmamalıdır.

BEKLEDİĞİMİZ HIZ YOK: Anayasa Komitesi’ndeki çalışmalarda beklediğimiz hız henüz yok. Fakat son zamanlarda malum BM Genel Sekreterinin Suriye’deki temsilcisinin gayreti var. Temenni ediyorum bir an önce bu komite oluşsun ki, Suriye halkı kendi geleceğini, kendi iradesiyle teyit ve tespit etme kararını verebilsin. Astana sürecindeki paydaşlar olarak derdimiz işlemeyen bir Cenevre sürecine karşı, işleyen bir Astana sürecini ortaya koymaktır. Bunun çalışmasını şu ana kadar yaptık, yapmaya devam edeceğiz.

‘KÖRFEZ’DE ÇOK KONUŞANLAR VAR’

İnsani yardım konusunda maalesef Suriye’ye beklenen yardımlar gelmiş değildir. Çatışmasızlık bölgelerinin hakimiyetinin artması lazım ki bu bölgelerde bir adım atalım. Ama bu adımı atarken de bunları biz çadırlarda mı barındıracağız? Suriyeli kardeşlerimize konutlar yapalım, topraklarına dönmüş olsunlar. Batı, lafa gelince lafı yapıyor. Bakıyorsunuz Körfez’de çok konuşanlar var, para da bol. Silaha çok ciddi rakamlar harcanıyor ama bu tür yerlere gelince yok. Biz de diyoruz ki şimdi bir soru işareti doğar. Temennim odur ki harabeye dönmüş olan Suriye’yi yeniden ayağa kaldırırız.

İRAN CUMHURBAŞKANI HASAN RUHANİ: TÜRKİYE’NİN ENDİŞESİ TERÖRİSTLERLE İLGİLİ

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, toplantının amacının anayasa yazım sürecinin sağlanması, ülkede güvenliğin hakim kılınması ve Suriyeli sığınmacıların ülkesine dönmesi amacı taşıdığını belirtti. Görüşmede terörle mücadelenin ele alındığını aktaran Ruhani, “Üç garantör, çatışmaların azalması ve Suriye’nin istikrarının sağlanması için çabalarına devam edecek” dedi. ABD’nin Suriye’deki terör örgütü DAEŞ militanlarının bir kısmını Afganistan’a naklettiğini söyleyen Ruhani, şöyle konuştu:

“Bu, Orta Asya ve diğer bölgeler için çok tehlikeli olabilir. Bu konuda tedirginiz. Washington, görünüşte terörle mücadele ettiğini iddia ederken arka planda yardım ediyor. İkinci endişemiz, görünüşte Suriye’den geri çekilse de bizim elimizdeki bilgilere göre Amerikalılar Suriye’ye müdahalelerini sürdürecek. Bizim için kaç ABD personelinin Suriye’de bulunduğunun önemi yok, asıl önemli olan Suriyelilerin kendi geleceklerine kendilerinin karar vermesidir. Kürtler Suriye’nin bir parçasıdır ve Suriye bir millete aittir, iki millete değil.”

Türkiye’nin endişesinin terörist gruplarla ilgili olduğunu belirten Ruhani, “Türkiye’nin Suriye konusunda müsterih olması lazım. Suriye’nin komşu ülkeleriyle kardeşçe ve dostça ilişkiler kurmasını istiyoruz. Suriye için uzun vadeli güvenlik sağlayabiliriz. Suriye’nin toprak bütünlüğüne dikkat etmemiz gerekir” dedi.

RUSYA DEVLET BAŞKANI VLADİMİR PUTİN: İDLİB’DEKİ SALDIRILAR CEZASIZ KALMAYACAK

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Suriye krizinin çözümüne yönelik Astana formatının önemine dikkati çekerek, “Üç ülke de Astana formatındaki iş birliğini pekiştirmeye niyetlidir. Dışişleri bakanlarımız, bölge ülkelerin de bu formata gözlemci olarak katılmaları için çalışmalar yapacak” dedi. Yalnızca Suriyelilerin kendi geleceğini belirleyebileceğini vurgulayan Putin, “Anayasa Komitesi’ne katılacak isimlerin listesi neredeyse tamamlandı ve onay bekleniyor. Suriye’de siyasi çözüm sürecinin ilerletilmesi, Şam’ın Arap ülkeleriyle ilişkilerinin normalleşmesine de katkı sağlayacaktır” değerlendirmesini yaptı. İdlib’deki son gelişmelere de değinen Putin, şöyle devam etti:

“Suriye’de ateşkesin sağlanması, terörle mücadeleye zarar vermemelidir. İdlib’de çatışmasızlık bölgesi kurulması geçici bir tedbirdir ve teröristlerin saldırıları cezasız kalmayacaktır. ABD’nin askerleri Suriye’den çekilecekse bu Suriye’nin istikrarına katkı sağlayacaktır.”

Putin, “Türkiye’nin güneyinde güvenlik konusundaki endişelerini anlayışla karşılıyoruz. Bu konuda Türkiye ve Suriye arasındaki ilgili anlaşma temel olabilir. Bu anlaşmada ortak terörle mücadele prensipleri belirlenmiştir. Savunma bakanlıklarımız ve istihbarat birimlerimiz temasta” diye konuştu. Putin, ABD’nin Suriye’den çekilmesiyle ilgili yeni gelişme olmadığını belirterek “Ancak eninde sonunda gerçekleştirileceğini ümit ediyoruz” dedi.