Washington’dan beklenen veto!

Türkiye’nin de yoğun girişimleriyle Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ne (BMGK) sunulan, Amerikan yönetimine Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanımaktan vazgeçme çağrısı yapan karar tasarısı, Washington’ın vetosuna takıldı. Konseyin diğer 14 üyesi ise, tasarıya destek vererek ABD’yi bu konuda yalnız bıraktı. ABD’nin tasarıyı BMGK’da veto etmesi üzerine konunun, BM Genel Kurulu’na taşınacağı ve bu platformda üçte iki çoğunlukla kabul edilmesi için çaba harcanacağı belirtiliyor.

BMGK’da dün yapılan toplantıda, geçen hafta Filistin Yönetimi tarafından hazırlanıp, Mısır tarafından sunulan ve Türkiye’nin de görüşülmesi için yoğun çaba gösterdiği yasa tasarısı ele alındı. “ABD’nin Kudüs’ü İsrail’in başkenti kabul ettiği”ne ilişkin kararının, ilgili Birleşmiş Milletler (BM) kararlarına aykırı olduğu, bu yüzden de “hukuken geçersiz” sayılması gerektiğini öngören tasarı, bu toplantıda yapılan oylamada, ABD’nin “veto”suna takıldı. Söz konusu oylamada, ABD dışında kalan konseyin 14 üyesi (İngiltere, Fransa, Çin, Rusya, Uruguay, Bolivya, Etiyopya, İtalya, Japonya, Kazakistan, Senegal, İsveç, Ukrayna ve Mısır) lehte oy kullandı. Böylelikle ABD, Kudüs konusunda, 15 üyeli BMGK içinde yalnız bırakıldı. ABD’nin söz konusu tasarıyı BMGK’da veto etmesi üzerine konunun BM Genel Kurulu’na taşınacağı ve bu platformda üçte iki çoğunlukla kabul edilmesi için çaba gösterileceği belirtildi. 196 ülkenin üye olduğu Genel Kurul’da hiçbir ülkenin veto hakkı bulunmazken, buradan çıkan kararlar, BMGK’daki gibi “bağlayıcı” niteliğe sahip değil, Bununla birlikte dünya kamuoyunun ahlaki otoritesini ve ağırlığını taşıması açısından da büyük önem taşıyor.

‘Kabul edilemez’

Oylama öncesinde konuşan Mısır’ın BM Daimi Temsilcisi Amr Abdüllatif Abdulatta, neden tasarıyı gündeme getirdiklerini açıklarken, ABD’nin Kudüs’ün nihai statüsüne etki edecek bu adımının kabul edilemez olduğunu dile getirdi. Uruguay’ın BM Daimi Temsilcisi Elbio Rosselli de, Mısır’ın tasarısına destek vereceklerini ve Kudüs’le ilgili BM kararlarının açık olduğunu vurguladı. Temsilci, iki devletli çözümün önünü tıkayan ABD’nin Kudüs kararının gözden geçirilmesi gerektiğini ifade etti. İngiltere’nin BM Daimi Temsilcisi Matthew Rycroft da, yaptığı açıklamada, İngiltere Büyükelçiliği’nin Tel Aviv’de kalmaya devam edeceğini dile getirdi. Oylamanın ardından söz alan ABD’nin BM Daimi Temsilcisi Nikki Haley ise, ülkesinin Kudüs konusundaki pozisyonunu bir kez daha dile getirdi ve mevcut yaklaşımlarını koruyacaklarını belirtti. Konsey’e sunulan karar tasarısını “hakaret” olarak nitelendiren Haley, “Bugün burada tanık olduğumuz şey asla unutulmayacak” dedi.

Tek taraflı olmaz

Söz konusu tasarının taslağında Kudüs’le ilgili bugüne kadarki BM kararlarına atıf yapılarak, kentin nihai statüsünün tek taraflı adımlarla değil, “Filistin ile İsrail arasındaki barış görüşmeleri sonucunda” belirleneceğine işaret edilmişti. Tasarıda, Kudüs’ün statüsünü veya demografik yapısını değiştirmeye yönelik tüm tek taraflı adımların “hukuki bağlayıcılığı olmayan, geçersiz ve ilgili anlaşmalar gereği iptal edilmesi gereken” adımlar olduğuna vurgu yapılmıştı. Tasarıda ayrıca, herhangi bir ülkenin büyükelçiliğini Kudüs’e taşımaması gerektiği yönünde de çağrıya yer verilmişti.

‘Tarafsızlığını yitirdi’

Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, ABD’nin, Kudüs tasarısını veto etmesine ilişkin, “Trump yönetimi dışında bütün ülkeler bu oylamada birlik içinde hareket etti. Şimdi BM Genel Kurulu süreci başlayacak” dedi. Kalın, “BM Güvenlik Konseyi’ndeki ABD’nin Kudüs kararını geçersiz sayacak olan karar, ABD’nin vetosuyla 14’e 1 reddedildi. Trump yönetimi dışında bütün ülkeler bu oylamada birlik içinde hareket etti. Şimdi BM Genel Kurulu süreci başlayacak” diye yazdı.

Dışişleri Bakanlığı da açıklamasında “(BMGK’da Kudüs tasarısının) ABD tarafından veto edilmesi, bu ülkenin tarafsızlığını yitirdiğini bir kez daha ortaya koymuştur” denildi.