EYVAH! BAYRAMDA KAYINVALiDEMLER GELiYOR!

Sadece kayınvalide ile değil, eşlerle, anne-baba-çocuk arasında, arkadaşlar, komşular, iş yerinde çalışanlar arasında da sınırlar olmazsa her zaman çatışmalar, problemler çıkabilir

Danışan: Bayramda kayınvalidemler gelecek, şimdiden stres yapmaya başladım. Eşim de farkında ve evde çok fazla gerginlik var.
Dr. Başak: Neden? Anlaşamıyor musunuz?
Danışan: Kayınvalidesiyle anlaşan bir gelin gördünüz mü Allah aşkına?
Dr. Başak: Doğrusunu söylemek gerekirse ben çok iyi anlaşıyorum.
Danışan: Demek ki sizinki iyi, çok şanslıymışsınız. Benimki çok problemli. Hayatımıza çok müdahale ediyor. Daha da kötüsü her yaptığımı eleştiriyor, çok bunalıyorum.
Dr. Başak: Bu tip problemler çok sık yaşanıyor ve genellikle kişisel sınırların korunamamasından kaynaklanıyor. Oysa sınırlar, kendi düşüncelerimizi, duygularımızı, isteklerimizi koruyabilmek için şart olan limitlerdir. Başkalarına ne kadar duygu ve bilgi aktaracağımızı ve nasıl bir ilişkiye gireceğimizi belirler.
Ayrıca bizi kullanılmaktan, manipule edilmekten, hakkımızın yenmesinden korur.
Danışan: Benim bildiğim tek sınır ülkeler arasında olur! Aile içinde sınır hiç duymamıştım.
Dr. Başak: Evet fiziksel sınırların işlevini, faydasını hepimiz biliyoruz, ama yakın ilişkilerimizdeki sınırların gerekliliğini anlayamıyoruz. Mesela bahçenizin sınırlarını duvarla, tel örgüyle çizerek, “uranın mülkiyeti bana ait, izinsiz girilmez” mesajını kolaylıka verebiliyoruz. Kişiler arası sınırları aynı kolaylıkla uygulayamıyoruz.
Danışan: Çünkü bizim kültürümüzde böyle bir şey yok. “Burası benim evim” diyeceğim ve kayınvalidem de kabul edecek. Bu neredeyse imkansız.

Kişisel sınırlar olmalı
Dr. Başak: Sadece kayınvalidenizle değil, eşlerle, anne-baba-çocuk arasında, arkadaşlar, komşular, iş yerinde çalışanlar arasında da sınırlar olmazsa her zaman çatışmalar, problemler çıkacaktır. İnsanın bir birey olarak var olabilmesi, duygularını özgürce ifade edebilmesi ve ihtiyaçlarını karşılayabilmesi için kişisel sınırlar olmak zorundadır.
Danışan: Demek bizde de bu yüzden kavga, gürültü bitmiyor. Herkes herkesin işine burnunu sokuyor. Peki sınır koymak çözecek mi?
Dr. Başak: Sadece sınır koymak değil, sağlıklı sınırlar koymak ve korumak asıl önemli olan. Dünyaca ünlü aile terapisti Minuchin, aile içi problemlerin, ağırlıklı olarak, ‘sağlıksız’ sınırlardan kaynaklandığını söyler. Bazı ailelerde sınırlar katıdır, herkes birbirinden uzak durur, kimse kimseye karışmaz, ama duygusal anlamda da destek yoktur. Aile bireyleri birbirlerini ihmal ettiği için, duygusal yakınlığı dışarıda arar. Bu tip ailelerde bireyler bağımsızlık kazanır, ama diğer yandan birbirlerine yardımcı olamaz ve yakınlık duymazlar. Bu tarz sınırlar sağlıklı değildir.
Danışan: Bizimki tam tersi.

Dr. Başak: Evet bazı ailelerde ise bir tür iç içe geçmişlik söz konusudur. Bireyler birbirlerine çok yakındır, çok destek olur, ama bir o kadar da birbirinin işine karışır. Üzüntüler, sevinçler, tüm duygular hep beraber yaşanır. Aileden uzaklaşmaya çalışmak aileye sadakatsizlik olarak algılanır. Özellikle anne-babalar, aile normlarını korumak için ellerinden geleni yapar ki bu çoğunlukla suçluluk duygusu aşılayarak olur. “Ben artık yaşlandım, benimle yeteri kadar ilgilenmiyorsun” gibi sözler, yetişkin çocukların evden uzaklaşmasını engeller. Bu sefer de, bireyler birbirlerine fazlasıyla destek olmaları, birbirlerinden yardım almalarına rağmen bireyselliklerini ve farklılıklarını koruyamaz.
Danışan: Tam bizim aileyi anlattınız.
Dr. Başak: En ideali ise, sınırların belirgin ve net olduğu ve bir yandan da duygusal paylaşımın çok olduğu aile ilişkileridir. Bu tip ailelerde bireyler birbirlerinden kopmazken bir yandan da isteklerini, ihtiyaçlarını, bireyselliklerini koruyabilir.
Danışan: Bunu nasıl başarabilirim?
Dr. Başak: Öncelikle sınırlarınızı karşınızdakine net bir şekilde, ama kızmadan ve mümkün olduğunca az kelimelerle anlatın. Burada en önemli nokta, isteklerinizi belirtirken, kendinizi haklı göstermeye çalışmamak, net, soğuk kanlı ve saygılı olmaktır. ‘Hayır’ demek illa saygısızlık yapıyorsunuz anlamına gelmez. Onların iyi hissetmeleri sizin sorumluluğunuzda değil, sizin sorumluluğunuz sınırlarınızı saygılı bir şekilde iletmek, hepsi bu. Başlangıçta kendinizi suçlu, bencil, kaba hissedebilirsiniz. Ama kendinize sık sık şunu hatırlatmalısınız : “Kendi isteklerim ve tercihlerim doğrultusunda yaşamaya hakkım var.”
Danışan: Evet bazı insanlara bunu yapmak kolay ama bazılarına imkansız.
Dr. Başak: Sınırlarınızı koymaya başladığınızda, sık sık test edileceksiniz. Buna hazırlıklı olun, kararlı ve sabırlı davranmaya devam edin. Tolerans sınırlarınıza göre yavaş yavaş, daha bilinçli olarak sınırlarınızı şekillendirmeye başlayın.
Örneğin cevap vermek istemediğiniz soruları, kibarca cevapsız bırakın, istemediğiniz yemeği yemeyin, bulunmak istemediğiniz ortamlarda bulunmayın. Zamanla problem-lerin azaldığını fark edeceksiniz.