YARAMAZ ÇOCUK YOKTUR

Danışan: Oğlumla ilgili çok ciddi sorunlar yaşıyoruz. 11 yaşında ve daha şimdiden ona söz geçiremiyoruz. Zamanında yatmıyor, ders çalışmıyor, odasını dağıtıyor, yemek yemiyor. Kardeşimin çocuklarına bakıyorum melek gibiler, bizimki çok yaramaz.
Dr. Başak: Aslında yaramaz çocuk yoktur. Elbette her çocuğun fiziksel, zihinsel ve duygusal gelişimi birbirinden farklıdır. Doğuştan gelen mizaç ve yeteneklere; çevreden, aileden, okuldan, arkadaşlardan öğrenilenler inşa edilir. Böylece çocuğun kimliği oluşur.
Danışan: Doğuştan huyu farklı olabilir ama demek ki biz de bir şeyleri yanlış öğretiyoruz.
Dr. Başak: Kendinizi suçlayıp umutsuzluğa kapılmayın. Anne-baba olarak davranışlarınızda bazı değişiklikler yaparsanız her şey düzelebilir.
Danışan: Gerçekten bu kadar kolay mı?
Dr. Başak: Size bazı genel kurallardan bahsedeceğim. Bunları uygulamaya çalışırsanız çocuğunuzla ilgili birçok şeyin değişeceğini göreceksiniz:

1- Çocuklarınızı dinleyin: Onları gerçekten dinleyin, dinliyormuş gibi yapmayın. Meşgulseniz, başınız ağrıyorsa ya da aklınız başka bir şeyle meşgulse bunu çocuğunuza ifade etmek onu dinliyor gibi yapmaktan çok daha iyidir. Ona, “Şimdi meşgulüm ama biraz sonra seni dinlemek istiyorum” deyin.
2-Bağımsızlığa teşvik edin: Çocuğunuzun bağımsız bir birey olabilmesi için, kendi kendisini eğlendirmesine, kendini sakinleştirebilmesine, üzüntüyle baş etmesine, sıkıntısını gidermesine izin verin.
3- Pozitif disiplini tercih edin: Pozitif disiplinin ana fikri şudur; çocuklar ve hatta yetişkinler kendilerini iyi hissederlerse daha iyi davranırlar. Buna göre, davranışları değiştirirken ceza sisteminden çok ödül sistemini kullanın. Cezalandırılmış çocuklar, cesareti kırılmış çocuklardır. Elbette ki ceza verilmesi gereken durumlar da olabilir. Ancak cezayı başkalarının yanında vermeyin, gururunu kırmayın.
4- Olumluya odaklanın: Başarılarına, olumlu davranışlarına odaklanın ki sadece olumsuz davranışlar yaptığında dikkatinizi kazandığını zannetmesin. Örneğin, bir çocuk sadece ağladığında annesinden ilgi görüyorsa bu yöntemi kullanmaya devam edecektir.
5- Kurallarınızda devamlılık gösterin: Hiçbir zaman gerekli olduğuna inandığınız bir kısıtlamayı, çocuğunuzun ‘yalvarmalarıyla’ değiştirmeyin. Kuralların devamlılığı olmalıdır, günden güne değişmemelidir, yoksa çocuğunuz kurallarınızı ciddiye almaz.
6- Pazarlık yapmayın: Pazarlık yaparak sizi manipüle edebildiklerini öğrenirlerse, bunun işe yaradığını görünce sizinle ömür boyu pazarlığa devam ederler. Kuralların pazarlığa tabi olmadığını öğrettiğinizde, iç disiplin geliştirmelerine de yardımcı olursunuz.
7- Tutarlı olun: Kurallar, anne, baba ve kardeşler arasında değişiklik göstermemelidir. Ödüller ve cezalar kendi içinde de tutarlı olmalıdır.
8- Rutin öğretin: Çocuğunuzun hayatındaki rutinlere ailece sadık kalın. Çocuk ne zaman yemek yiyeceğini, ne kadar TV seyretmeye izinli olduğunu, ne zaman yıkanması gerektiğini bilsin. Gerekirse beraber bir program hazırlayın.
9- Zaman harcayın: Çocuklarınızla oynayın, konuşun, spor yapın, yemek yiyin. Unutmayın, çocuklar sizinle zaman harcarken, sizi örnek alarak, yeni davranışlar öğrenir.
10-Sorumluluk verin: Yaşına uygun görevler verin ve bunlar onun günlük sorumlulukları olsun. Örneğin, kendi yatağını toplayabilmeli, sofranın kurulmasına yardım edebilmeli.
11-Ahlaki kuralları öğretin: Dürüstlük, saygı, nezaket gibi kavramları aile ortamında sık sık tartışarak, örnekler vererek, hikayeler anlatarak öğretin. Bu kavramları, tutarlılık ve devamlılıkla pekiştirin.
12-İlgi ve sevgi gösterin: Araştırmalara göre her gün sevgi gören çocuklar daha az stres hormonu salgılıyor ve huzursuz olduklarında, stres reaksiyonlarıyla daha kolay baş edebiliyor. Ayrıca, araştırmalar, sarılmanın, gülümsemenin, beraber eğlenmenin çocukların beyni için de faydalı olduğunu gösteriyor.
13-Çocuğunuza güveni öğretin: Sözlerinizi tutun, tutamayacağınız sözler vermeyin. Onu koşulsuz sevdiğinizi anlatırsanız, çaresiz kaldığında, hata yaptığında, yalnız hissettiğinde güveneceği kişinin anne-babası olduğunu öğretmiş olursunuz.
14-Bol bol konuşun: Çocuklar kendilerini ifade etmeyi onlara konuşma fırsatı verildiğinde öğreniyor. Araştırmalara göre, sohbet çocukların IQ puanlarında artma yaratabiliyor.
15-Yaratıcılığını teşvik edin: Çocuklar doğuştan yaratıcıdır. Verdikleri cevaplar, olaylara bakış açısı çocukken sansüre uğramamıştır. Onları, resime, dansa, müziğe yönlendirerek yaratıcılığını kullanabileceği alanlarda aktiviteler yapmasını sağlayın.
16-Televizyon seyretme süresine, bilgisayar oyunlarına sınır koyun: Meraklı olmasını, okumasını, soru sormasını, keşfetmesini teşvik edin.