Sosyal medyada anında yayılan yanlış bilgi ve yalan haberlerin sayısı giderek artıyor. Öyle ki dünyanın her yerinde sahte haber artık bir ideolojik aygıta, silaha dönüştürülmüş durumda! Sahte bilgi ya da haberlerin de farklı türleriyle karşı karşıyayız. Bu tür yanlış bilgi ve sahte haberler, sosyal medya platformlarında kontrolsüz bir şekilde yayılıyor ve insanların gerçeklik algısını etkiliyor. Yanlış bilgi, çarpıtılmış veya aktarılan içerikler, manipüle edilmiş görüntüler veya yanıltıcı başlıklar aracılığıyla viral hale geliyor.
Viral gerçek dışılık, genellikle duygusal veya tartışma ortamlarında yoğunlaşıyor ve kullanıcıların duygusal tepkilerini harekete geçirerek algı yönetimi yapıyor. Bu süreçte, gerçeklik kontrolü yapmadan içerik paylaşan kullanıcılar da bilinçsizce yanlış bilgilerin yayılmasında rol oynuyorlar. Viral gerçek dışılık, toplumun genel bilgi düzeyi ve medya okuryazarlığını da etkiliyor. Bu durum, görüş oluşturmayı ve toplumsal konuları içinden çıkılmaz hale getirmekle kalmıyor, güvenilir bilgiye erişim ve sağlıklı bir iletişim ortamını da olumsuz bir biçimde etkiliyor.
Doğrulama için algoritmalar geliştirilmeli
Yanlış bilgiyle mücadelede, medya ve kullanıcılar arasında iş birliği ve bilinçlendirme çalışmaları önemli bir rol oynar. Medya, doğru ve güvenilir bilgi sağlama konusunda kamuoyunu bilinçlendirmeli ve yanlış bilgiyi görünür kılmamalıdır. Sosyal medya platformları da yanlış bilgiyi engellemek için içerik politikalarını geliştirmelidir. Algoritmalar, yanlış bilgi içeren içerikleri tespit etmek ve doğrulamak için geliştirilmelidir.
Gerçeklik kontrolü yapmadan içerik paylaşan kullanıcılar bilinçsizce yanlış bilgilerin yayılmasında rol oynuyor ve iletişim ortamını etkiliyor.
Eleştirel düşünme becerileri kullanılmalı
Her bir sosyal medya kullanıcısı, bireysel olarak yanlış bilgileri tespit etmek için eleştirel düşünme becerilerini kullanmalıdır. İçerikleri doğrulamadan paylaşmaktan kaçınmalı ve güvenilir yerlere doğrulanmış bilgiye dayalı paylaşımlar yapmalıdır. Ayrıca, yanlış bilgiyle karşılaştığında, bunları düzeltip doğru bilgiyi yaymak için çaba göstermelidir.
Eğitim kurumları da medya okuryazarlığını ve eleştirel düşünmeyi kullanmak için çabalarını artırmalı. Kullanıcılara, doğruluk kontrolü yapma, kaynak değerlendirme ve yanlış bilgiyi tanıma konusunda rehberlik edilmelidir. Bu sayede, genç nesiller yanlış bilgiyle mücadele etmek için yetenekli hale gelebilirler.
Sonuç olarak, viral gerçek dışılık sosyal medyanın yaygınlaşmasıyla birlikte ortaya çıkan bir sorundur. Yanlış bilgi, hızla ve geniş bir kitleye yayıldığında, gerçeklik algısını bozar, demokratik süreci olumsuz etkiler. Medya desteği, sosyal medya platformları, bireyler ve eğitim kurumları arasında iş birliği ve bilinçlendirme çalışmaları bu sorunların çözümüne katkı sağlayabilir. Medya okuryazarlığını geliştirmek, eleştirel düşünmeyi kullanmak ve doğruluk kontrollerini yapmak bu süreçte önemli bir başarıdır.
Mesela gerçek bir görüntünün ya da ekleme, çıkarma yaparak bilginin değiştirilmesi yoluyla yapılan manipülasyonların bir propaganda aracı haline getirilmesine izin vermeyin!
Gerçeğin çarpıtılması meseleyi bağlamından koparıp saptırmaktır. Gerçek bir haberin ya da içeriğinin çarpıtılmasıyla oluşan kuşku, okurları yanlışa sürükleyecektir. İnsanların bu yalan ve yanlış bilgiyle yönlendirdiklerinin bilincinde olarak hareket edin!
Medyada da örnekleri var
Sosyal medyada kullanıcıların en çok rastladığı bir yanlış bilgi türü de hatalı ilişkilendirmedir. Bir olayı daha da tepkisel hale getirmek için farklı zamanlarda başka olaylarla ilgili görsel materyallerin, arşiv görüntülerinin, uydurma ya da çarpıtma amaçlı üretilen içeriklerin kullanıldığını unutmayın! Hatalı ilişkilendirmenin medyada da örnekleri vardır. Özellikle haber sitelerinde tıklanma sayısını artırmak için başlığın içeriği yansıtmadığı durumlarda ortaya çıkar. Yani bir olayı gösterdiği ya da anlattığı iddiasıyla ilişkilendirilen fotoğraf, video, alıntı ya da haber başlığının başka bir olaya ait olduğu durumları teşhir edin!
Kaynağı kontrol edin
Algı yaratmak için, okuru etkilemek için yapılan en tehlikeli yalan haber türü ise gerçek dışı, uydurulmuş haberlerdir. Bu tür haberlere karşı duyarlı olun! Yanlış bilginin yaygınlaştırılması veya inandırıcılığının artırılması için bazen gerçek kaynakların isimleri ya da logoları taklit edilmektedir. Bir ünlü ya da bir kurumun ya da bir haber sitesinin logosuyla paylaşılan yalan haberi anında yüzlerce kişinin görmesi sağlanabiliyor. Bunun için kaynağı kontrol etmeden asla paylaşmayın!
