1 Ocak’tan itibaren 45 yaş altındaki bütün çalışanlar için uygulanmaya başlanan otomatik katılımlı bireysel emeklilik sisteminin (BES) 1 Nisan’dan itibaren kapsamı genişledi. 1.000 kişi ve daha fazla sayıda çalışanı olan özel sektör işyerlerinde başlayan uygulama dünden itibaren memurları da içine aldı. Ayrıca 250 ila 1.000 kişi arasında çalışanı bulunan özel sektör işyerleri de kapsama alındı. Peki tüm memurlar kapsamda mı, otomatik BES’te kalmak avantajlı mı, cayma hakkı nasıl kullanılacak?
1- Kimler otomatik katılımlı bireysel emeklilik sisteminin kapsamında?
4/a’lılar (SSK’lı) ve 4/c’li sigortalılar ((emekli sandığı mensubu) yani işçi ve memurlar kapsama giriyor. Ayrıca 250 ila 1.000 kişi arasında çalışanı bulunan özel sektör işyerleri ve genel ve özel bütçeli kamu idarelerinde de otomatik BES uygulanacak.
2- Tüm memurlar kapsamda mı?
1 Nisan 2017 tarihi itibarıyla genel ve özel bütçeli kamu kurumlarında çalışan kişiler kapsama alındılar. Genel ve özel bütçeli kamu kurumları, Cumhurbaşkanlığı, Başbakanlık, Bakanlıklar, Hazine Müsteşarlığı, Mahkemeler gibi kurumlardan oluşuyor. Bu kurumlara ek olarak özel bütçeli kamu kurumlarında çalışan kişiler de kapsamda. Üniversiteler, Orman Genel Müdürlüğü, Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü gibi kurumlarda çalışanlar için de 1 Nisan 2017 tarihinden itibaren sözleşme başlatılması gerekiyor. Ayrıca, Radyo Televizyon Üst Kurulu, Kamu İhale Kurumu gibi düzenleyici ve denetleyici kurumlar ile Sosyal Güvenlik Kurumu ve Türkiye İş Kurumu’nda çalışanlar için de 1 Nisan 2017 tarihinden itibaren sözleşme başlatılması gerekiyor.
3- Otomatik katılımlı bireysel emeklilik sistemine katılımda yaş sınırı var mı?
1 Nisan 1972 ve sonrasında doğan işçi ve memurların tamamı kapsamda ve bu kişiler için kamu idarelerinin ve işverenlerin sözleşme başlatmaları gerekecek. 45 yaşın üzerindeki çalışanlar için bireysel emeklilik sözleşmesi başlatılmayacak.
4- Çalışanların bireysel emeklilik sistemine “katılmama hakkı” var mı, BES’i olana yeni hesap açılacak mı?
Otomatik BES’i başlatmak zorunlu. Yani, 45 yaşın altındaki çalışanların sisteme giriş yapmamaları söz konusu değil. Ancak çalışan isterse ilk 2 ay içerisinde cayma hakkını kullanarak sistemden çıkabilir. Bu anlamda, sisteme katılım zorunlu fakat devam etmek isteğe bağlı. Halihazırda BES sözleşmesi olan çalışanlar için de yeni bir sözleşme açılacak. Dileyen çalışan ikisine de devam edebilecek. Böylece devletin katkı payı uygulamasından iki farklı hesaptan da yararlanabilecek.
5- Çalışanlar cayma hakkını nasıl kullanacak, maaştan kesilen para çalışanlara aynen iade edilecek mi?
İşveren veya kamu kurumu tarafından bireysel emeklilik sözleşmesi başlatılan tarihten itibaren 2 ay içerisinde cayma hakkını kullanabilirler. Bu durumda çalışanın sözleşmesi iptal edilir. Diğer yandan, cayma hakkını kullanan çalışanlardan yapılan kesintilerin, hiçbir kayıp olmadan 10 gün içerisinde iade edilmesi gerekiyor. Dolayısıyla, otomatik katılımlı bireysel emeklilik sisteminden cayma hakkını kullanan çalışanın maddi olarak hiçbir kaybı olmayacak.
6- Cayma hakkını kullanan çalışanın kaybı olacak mı, bir kesinti yapılacak mı?
Otomatik katılımlı bireysel emeklilik sözleşmesinden 2 ay içerisinde cayan bir çalışan, hiçbir kayıp olmaksızın katkı paylarını alabilecek. Diğer yandan, bu sürenin sonunda cayma hakkını kullanan bir çalışandan kesinti yapılacak. Getiri üzerinden stopaj ve vergi kesintisi uygulanacak.
7- Bireysel emeklilik sistemine ne kadar katkı payı ödenecek?
Çalışan adına bireysel emeklilik sözleşmesine ödenecek katkı payı, çalışanın prime esas kazancının, yani bir anlamda brüt ücretinin yüzde 3’ü kadar olacak. 2017 için SGK tavan ücreti 13.331 TL’nin yüzde 3’ü yani 400 TL’dir. 2 bin TL brüt maaşlı çalışandan 60 TL kesilecek.
Örneğin, aylık 15 bin TL olan bir çalışan için, bu rakamın binde 3’ü (450 TL) değil, tavandan 400 TL’Lik kesinti yapılacak. Bununla birlikte, çalışan isterse bu miktarı artırabilecek.
8- Primlere yüzde 25 devlet katkısı olacak mı?
Otomatik katılımlı bireysel emeklilik sisteminde yüzde 25’lik devlet katkısı olacak. Sisteme ödenen prim örneğin 200 TL ise 50 TL’lik devlet katkısı alınacak. Devlet katkısı sayesinde çalışanların bireysel emeklilik hesaplarında biriken miktar artacak ve sistemden aylık almaya hak kazanılması halinde çalışanların kendilerinin ödediği primlere ek olarak devlet katkısından da faydalanması söz konusu olacak.
9- Otomatik katılımdan ne zaman emekli olunuyor?
Mevcut BES’teki şartlar otomatik katılım için de geçerli. Dolayısıyla sistemde 10 yıl kalan ve 56 yaş koşulunu sağlayan emekliliğe hak kazanacak. Böylece hem sistemdeki kendi birikimleri hem de getiriyle, devletin katkı payını 10 yıl sonra alabilecek.
10- Otomatik BES’in çalışanlara ek bir getirisi var mı, istendiği zaman çıkıldığında devlet katkısının tamamı alınacak mı?
2 ay içinde cayma hakkını kullanmayanlar, 1.000 TL’lik ek devlet katkısından yararlanacak. Bu para sistemden aylık almaya hak kazananlara verilecek. Yıllık gelir sigortası yaparak sistemden aylık almaya hak kazanan kişiler ise, o zamana kadar hesaplarında biriken devlet katkısının yüzde 5’ini ek katkı olarak alabilecek. Bununla birlikte gerek yüzde 25’lik katkı gerekse de ek 1.000 TL katkıyı hak etmenin belli süreleri var.
- İlk 3 yıl içinden sistemden çıkanlar sıfır katkı alacak.
- 3-6 yıl arasında çıkanlar katkının yüzde 15’ini alacak.
- 6-10 yıl arasında çıkanlar yüzde 35’ini hak edecek.
- 10 yılı tamamlayanlar yüzde 60’ını alabiliyor.
- 10 yılı tamamlayıp bir de 56 yaşını dolduranlar tamamanı alıp emekli olacak.
