ALZHEIMER TEŞHİS VE TEDAVİSİNDE YENİ TEKNOLOJİK YAKLAŞIMLAR

“Anne ve babamız yaşlanıyor. Onlar da Alzheimer olabilir mi, ne yapacağız?” sorusunu çok sık duyuyoruz

Demans (bunama), bilişsel fonksiyonların kaybı olarak tanımlanmaktadır. Buna, düşüncede, hafızada, mantıkta, iletişimde, kişilik ve bilişsel hızda bozulma dahildir. Demansın en yaygın çeşitleri, alzheimer ve vasküler (birden fazla damar enfarktüsüne bağlı) demans hastalığıdır.
Alzheimer hastalığı, demansın en yaygın formudur. 65-74 yaş arasındaki yüzde 5 ve 85 yaş üstündeki yüzde 50 insanı etkileyen, beynin ilerleyen ve dejeneratif bir hastalığıdır. Alzheimer’ın bilinen tek bir nedeni yoktur; ancak birkaç faktör vardır ki, bunlar da hastalığın ortaya çıkmasında yüksek oranda etkilidir.
Apolipoprotein E varyasyonu, bu hastalığın oluşumuyla ilintili genetik bir faktördür. Kafa travması alzheimer’a neden olabilir. Hastalığın en belirgin özellikleri, beynin normal organizasyonunu ve fonksiyonunu bozan amiloid plaklar ve düğümlü nöronal liflerdir. Bunlar, önce beynin temporal lobunda, yani hafıza ve konuşmadan sorumlu alanda görünür. Aynı bölgelerde beynin elektrik akımında değişiklikler ve “teta” dediğimiz yavaş beyin dalgalarında artma, alpha-beta dalgalarında ve beynin bağlantılarında azalma olduğu görülür. Düşük seviyelerde eğitimin alzheimer’a olumsuz katkı sağladığı düşünülmektedir.

Doğru teşhis önemli
Tamamen demans olmadan, yani yaklaşık 12 yıl önce, beyinde elektrik akım değişiklikleri başlıyor. Beyin elektrik değişikliklerini incelemeye yarayan FDA onaylı QEEG ve nörometrik inceleme teknolojisi, yüzde 90’ın üstünde bir oranda ön teşhiste hekime yardımcı oluyor. Bu dönemde hastada depresyona benzer bazı bulgular olabilir. Hafıza testleri ve depresyon ölçeklerinde bakıldığında, depresyon ve demansın birbirleriyle örtüşen belirtiler verebildiğini görürüz. Bu da, iki hastalığı ayırmayı güçleştirebilir. Ancak, QEEG NxLink nörometrik analizi, depresyonla primer dejeneratif demansı yüzde 91.9-92.2 ve alzheimer ile vasküler demansı yüzde 95 gibi yüksek bir oranda ayrıştırabiliyor. Bu da doğru teşhisi bulup doğru tedaviye yönlenmemiz açısından çok önemlidir. Ayrıca, bu dönemde hastalığın ilerlemesini yavaşlatacak araştırmalara önem verilebilir.

İlaç tedavisinde hayal kırıklığı
Alzheimer ilaçları yalnızca yüzde 50 etkili ve bazı hastalar çok ciddi yan etki görebiliyor. İlaç firmaları AR-GE çalışmaları için büyük paralar yatırmalarına rağmen, bugüne dek yapılan araştırmalarda hayal kırıklığı yaşadıklarını ve istedikleri sonuçları alamadıklarını açıkladılar. Hastalığın seyrini bile yavaşlatmayı başaramadıklarını belirten firmalar, alzheimer ilaçlarıyla ilgili araştırmaların zor ve maliyetli olduğunu belirterek çalışmaların sona erdirileceğini duyurdular.

Umut veren ilaçsız tedavi “neurofeedback”
Olumsuz şekilde artan yavaş beyin dalgalarını azaltmaya ve bağlantıları güçlendirmeye yarayan, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunda (DEHB) kullandığımız neurofeedback yöntemini, alzheimer tedavisinde de kullanabiliyoruz. Başarılı sonuç alabildiğimiz hastalarımız var. DEHB’daki elektrik akımı bozukluğu alzheimer hastalarındakine benzerlik gösterir.
Angelakis ve arkadaşları, 2007 yılında bir çifte körleme kontrollü çalışmada, dominant alfa frekansının artışını ödüllendiren neurofeedback eğitiminin normal yaşlılardan oluşan küçük bir örneklemde bilişsel işlem hızını ve yürütücü işlevleri iyileştirdiğini gösterdi.
Brown Üniversitesi’ndeki Festa ve ekibi, 2009 yılında 26 normal yaşlanan kişide neurofeedback tedavisinin olumlu etkisini randomize kontrollü çalışma ile gösterdiler.
Meksika ve Kübalı araştırmacılar (Becerra ve arkadaşları) 56 normal yaşlanan kişide neurofeedback tedavisinin olumlu etkisini randomize plasebo karşılaştırmalı çalışmayla gösterdiler.
Amerika’da Berman ve arkadaşlarının 2009 yılında 27 denekle yapılan demans çalışması neurofeedback eğitimi, bekleme listesi kontrol grubuna kıyasla, belleği ve yürütücü işlevlerin bazı yönlerini kayda değer bir şekilde düzettiğini gösterdi ki bu neurofeedback’in demans için “olası etkin” bir tedavi olabileceğini öne sürdü.
Benim de uyguladığım QEEG NxLink Nörometrik analizin teşhiste ve neurofeedback tedavi protokollerinin seçiminde çok yardımcı olduğunu düşünüyorum. Bazı hastalarımızın bu yönteme nasıl olumlu yanıt verdiğinden gelecek yazılarımda bahsedeceğim.