Çocukta dikkat kaybı, sürekli konuşma, kıpır kıpırlık, yerinde duramama sorunları 7 yaşından sonra da sürüyorsa, dikkat eksikliği ve hiperak-tivite tanısı konma olasılığı artar. Bu çocukların deneyimli bir psikiyatrist tarafından izlenmesi gerekir
Dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu (DEHB) ve öğrenme zorluğu çeken çocuklar, 5-10 dakika sonra derse dikkatlerini veremeyebilirler. Beynindeki motivasyon, dikkat, sabır bölgesinin düzensiz çalışması yüzünden derste konuşabilir, arkadaşları tarafından konuşturulabilir, komiklik yapabilir, komiklik yapana gülebilir, hayal kurabilir, kıpır kıpır olabilir, sınıf içinde gezinebilir, ellerinde kalem, silgi ya da başka bir nesneyle oynayabilir, deftere ya da sıralara karalamalar yapabilir, resim çizebilir, eşyalarını masadan yere düşürebilirler. Ödevlerini almada zorlanabilirler. Ödevlerini unutabilirler, eşyalarını kaybedebilirler. Eve geldiklerinde sorumluluk alıp ödeve ve ders çalışmaya başlamazlar.
Teşhiste doğru yöntem
Eğer bu yukarıda saydığımız şikayetlerin belli bir kısmı, hem okulda hem evde çocuğun akademik ve sosyal fonksiyonunu bozuyorsa ve bu belirtiler 7 yaşından sonra da varsa, dikkat eksikliği ve hiperaktivite tanısı konma olasılığını arttırır ve deneyimli bir psikiyatrist tarafından bu çocukların görülmesinde büyük fayda vardır.
Başlangıçta aile, varsa çocuk bakıcısı, okul öğretmeni, rehberlik öğretmenleriyle ana şikayetleri hakkında bilgi alıp çeşitli davranışlarda neler yaptığını öğrenmeli, şikayetler hangi yaşta başlıyor, süresi, fonksiyonel bozukluğun derecesi nedir bakılmalı. Ayrıca beraber görülen diğer hastalıklar araştırılmalı (depresyon, anksiyete, genel öğrenme bozukluğu, kurallara karşı gelme, davranış bozukluğu, kişilik bozukluğu gibi). Öğrenme, konuşma problemleri, agresiflik, dersi ve ortamı bozacak davranışlar, ince ve kaba motor bozukluklar, görsel ve işitsel bozukluklar araştırılmalı. Kan testlerinden hemogram, TSH, vitamin eksikliği (B12, B6, folik asit, D vitamini), idrarda ağır metaller ve karaciğer fonksiyon testleri ve EKG testi istenebilir.
Tanı için zaman ayrılmalı
DEHB’de doğru tanı konulabilmesi için yapılan yayınlar, 2-3 saatlik standart psikiyatrik değerlendirme gerekliliğini ortaya koyar. Aksine, çocuk ve ergen psikiyatristlerinin her çocuk için ayırdıkları zaman 15 dakikadır. Çok açıktır ki 15 dakikalık doktor gözlemlemesiyle DEHB teşhisi konulamaz. Hasta yakınları da bu durumdan şikayetçidir.
DEHB’in kontrol gruba karşı teşhis edilmesinde, ailelerin ve öğretmenlerin doldurduğu değerlendirme ölçeklerinden (Conner’s öğretmen ve aile skalası, DSM-IV Dikkat Eksikliği, Hiperaktivite, Dürtü Bozukluğu Skalası gibi) beklenen hassasiyet aralığı yüzde 38-79, özgüllük aralığıysa yüzde 13-61 arasındadır.
Dijital beyin dalgaları
QEEG (beyin elektrik akımı) kayıtlama ölçümleri kullanılarak dikkat eksikliği/hiperaktiviteyi, normal çocuklardan yüzde 88 özgüllük ve yüzde 94 hassasiyetle, öğrenme güçlüğündeyse yüzde 97 hassasiyet ve yüzde 84.2 özgünlükle ayırt etmek mümkündür.
QEEG ölçümleri kullanılarak hiperaktivite bozukluğunu normal çocuklardan ayırt etme çalışmalarının meta analizi, yüzde 94 hassasiyet ve özgünlükle ayırt etmenin mümkün olduğunu göstermektedir.
QEEG analizinin DEHB’nin klinik değerlendirmesinde objektif veri sağlayan yararlı bir yöntem olarak klinikte kullanılabileceği sonucuna varıldı.
Hafif kafa travmalarının DEHB benzeri bir durum ortaya çıkardığından bahsetmiştik. QEEG ölçümleri, teşhisi yüzde 95.67 gibi yüksek bir ayırt edici doğruluk oranıyla desteklemektedir.
