Danışan: Bu yaşıma kadar uçağa binmedim çünkü çok korkuyorum. Bunu yakın ailem dışında kimse bilmiyor çünkü utanç verici olduğunu düşünüyorum.
Dr. Başak: Bu konuda yardım almaya nasıl karar verdiniz?
Danışan: Arkadaşlar uzak ülkelere seyahatlere gittiklerinde ve beni çağırdıklarında hep bir bahane uydurarak atlattım. Şimdi durum biraz değişik. İşimde geçen ay terfi ettim ve yeni pozisyonum sık sık yurt dışı seyahati gerektiriyor. Önümüzdeki ay, beni Almanya’ya yolluyorlar, nasıl bahane uydurabilirim ki? Bu sefer atlatsam, bir kaç ay sonra tekrar karşıma çıkacak. Diğer yandan, kendimi o uçağın içinde düşündükçe kalbim çarpıyor, soğuk terler döküyorum. Uçuş korkumu yenemezsem sanırım işimden olacağım. Bu yüzden artık iyileşmek istiyorum. Bu nasıl bir korkudur, geçer mi, bu konuda bana yardımcı olabilir misiniz?
Dr. Başak: Bir çok insanın elinde olmadan ve irrasyonel olduğunu bildiği halde üstesinden gelemediği korkuları veya fobileri vardır. Uçak korkusu da bunlardan biridir. Bu konuyla ilgili literatüre göre, insanların yaklaşık yüzde 40’ı uçağa binmekten korkar. Bu korkunun şiddeti kişiden kişiye değişebilir; kimi uçağa binebilir ama her bindiğinde yoğun bir korku, kaygı veya stres gibi psikolojik sıkıntılara eşlik eden terleme, kalp çarpıntısı gibi fiziksel şikayetler yaşar. Kimiyse sizin gibi, uçağa kesinlikle binemez. Uçağa binme fikri bile bahsettiğim psikolojik ve fiziksel şikayetlere neden olabilir. Her türlü fobi üzerinde çok etkili olan Kognitif Terapi yöntemleri takip edildiğinde, uçuş korkusu ortadan kalkabilir. Sizin uçak korkunuz nasıl ve kaç yaşlarında başladı, hatırlayabiliyor musunuz?
Danışan: Tam emin değilim ama yaklaşık 15 yaşlarında bir film seyretmiştim; düşen bir uçakla ilgiliydi. Sanırım o filmden sonra başladı.
Dr. Başak: Uçak korkusu yaşayanların her birinin değişik hikayesi olabilir, bazıları neden korktuğunu hatırlayamaz bile. Ortak olan bir nokta var ki uçaktan korkan kişiler, diğer tüm korkularda da olduğu gibi, kendilerini bir sonraki ‘korkunç’ sahne içinde hayal eder. Köpekten korkan kişi, örneğin, köpeğin kendisine saldırdığını hayal eder. Karanlıktan korkan kişi, karanlığın içinden bir varlık çıkacakmış gibi hayal kurabilir. Bütün bu korkulara, aklımızda yarattığımız, gayet net resimler eşlik eder. Sizin de aklınızda uçakla ilgili buna benzer resimler var mı?
Danışan: Evet, gözümün önüne gelen resim, sizin de söylediğiniz gibi, gayet canlı ve net. Sanki düşüyoruz ve kimse bir şey yapamıyor, herkes çığlık çığlığa bağırıyor, çok feci bir sahne.
Dr. Başak: Anlatırken bile sanki o anı yaşıyor gibi heyecanlandınız.
Danışan: Uçak yolculuğu her aklıma geldiğinde, aynı görüntüler aklıma geliyor. Biliyorum her dakika uçak düşmüyor, uçaklar daha güvenli ama elimde değil işte, korkumun önüne geçemiyorum.
Dr. Başak: Her ne kadar uçakların çok güvenli olduğunu duysanız da bu kadar yoğun korku yaşarken, bunu bilmek size hiç bir şey ifade etmeyebilir. Hepimiz korktuğumuz şeylerle ilgili araştırmalar yaparız ama genellikle korkumuzu destekleyecek kanıtlara daha fazla inanırız.
Danışan: Haklısınız, günde yüzlerce uçak inip kalkıyor olduğunu bilmek korkumu azaltmıyor, bir türlü ikna olamıyorum. Peki nasıl geçecek bu korku?
Dr. Başak: Terapinin ilk aşamasında, uçaklarla ilgili bol bilgi toplamanızı isteyeceğim. Örneğin, uçakların nasıl uçtuğu, kanatların ne işe yaradığı, iniş ve kalkışlarda neler olduğu ve bunun gibi konularda bilgi edinmek, korkunuzu hafifletecektir. Çünkü, bilinmeyen her durum insanda daha fazla korkuya neden olur. Daha sonraki aşamalarda, terapinin yanında bazı davranışsal deneyler yapacağız. Örneğin haftada en az bir kere havaalanına gitmenizi ve uçakların iniş ve kalkışlarını izlemenizi isteyebilirim. Uçakların sesleri, görüntüleri, hareketlerine iyice aşina olmanız önemlidir. Bunun yanında, uçağa binmeye hazır olana kadar, daha önce bahsettiğiniz zihinsel resimler üzerine çalışacağız ve yazdığınız senaryoların gerçekliği üzerine konuşacağız. Böylelikle daha uçağa binmeden uçaklar hakkında epey hazırlıklı olacaksınız. Uçağa ilk biniş tarihinizi beraber belirleyeceğiz ve hazır olduğunuza karar verene kadar bu konular üzerinde çalışacağız. En son aşamada, ilk uçuşta yapmanız gerekenleri planlayacağız; oturma planı, yanınıza dikkat dağıtmak için almanız gerekenler, gevşeme teknikleri gibi konuların üzerinden geçeceğiz.
