Ben size Karadeniz’deki fındık üreticisinin durumunu anlatayım. Siz yazdıklarımı okuduktan sonra “vicdanınızın sesini dinleyiniz”. Onların yerine kendinizi koyunuz. Ve de karar veriniz.
Efendim, Karadeniz’de özellikle Giresun, Ordu ve Trabzon’un dik eğimli topraklarında fındıktan başka ürün yetişmiyor. Bölgede yaşayan 1 milyon insanın ana geçim kaynağı fındık. Bu bölgelerde aile başına fındıklık büyüklüğü 20 dönüm. Bir dönümden yaklaşık 100 kg kabuklu fındık elde ediliyor. Bu, aile başına yılda 2 bin kg fındık üretimini ifade eder.
Geçen yıl hükümet fındığın kilosuna 5 YTL fiyat biçti. Bu fiyatın rüzgârında, üretici, fındığını tüccara 3.5 YTL dolayında sattı. En babayiğidi 4 YTL’den alıcı buldu.
Destekleme fiyatı önemli
Hükümet 5 YTL fiyat biçmişken, TMO fındık alımı yaparken üretici neden tüccara daha ucuz fındık satıyor? Çünkü, TMO’ya fındık satmak zor, parayı hemen ödemiyor.
Hükümet bu yılın fiyatını açıkladı. TMO fındığın kilosuna 4 YTL ödeyecek. Ama üretici fındığını hemen satmaz, bekletirse yıl sonuna doğru fiyat 5 YTL olacak. Bu yılın ürününü tüccar 2.5-3.0 YTL’den toplamaya başlamıştı. Demek ki, hükümetin açıkladığı fiyattan sonra tüccarın peşin alım fiyatı 3-3.5 YTL olacak. Üretici fındığını daha ucuza tüccara satmamak, 4 YTL de TMO’ya satmak için ne yapacak? Tarım Bakanı onu da açıkladı:
(1) Üretici bir bilgisayar bulacak. İnternet bağlantısı olacak. Üretici internetten TMO sitesine girecek. Randevu alacak. Kendisine 3 vakte kadar randevu verilecek. (2) Randevu günü üretici fındıklarını kamyona yükleyerek TMO’ya teslim edecek. (3) Fındık parası 15 gün sonra bir banka hesabına yatırılacak.
TMO’ya satmak zor
Üretici, güç işleyen bu çarkın içine giremediği için fındığını daha ucuza ama peşin parayla tüccara satmaya mecbur kalıyor. Tüccarın fiyatını da hükümetin açıkladığı fiyat aşağıya çekiyor. Tarım Bakanı diyor ki, (1) Bu yılın fiyatını geçen yılın fiyatının altında açıkladık ama, üreticinin zararı yok. Çünkü bu yıl ürün fazla. Üretici çok satarsa eline geçen yılki kadar para geçer. (2) Fındığın maliyeti kiloda 2 YTL’dir. Açıklanan 4 YTL’lik fiyat iyidir.
Karadeniz’de bir aile ortalama 2.000 kg fındık elde ediyor. Aile bu ürünü 4 YTL’den satsa, eline geçer 8.000 YTL. Bakanın açıklamasına göre, kiloda 2 YTL masraf varsa, üretici ailenin geliri düşer 4.000 YTL’ye. Bölünüz 12’ye: Aylık 335 YTL gelir eder.
Üretici desteklenmiyor
İşte bunun için fındık fiyatı Karadeniz’de geçimi sadece fındığa bağlı aileler için önemli. Üreticisi mutsuz ve umutsuz. Dört kişilik, beş kişilik ailenin aylık geliri işte bu kadar... Bu kadar ama fındığının kilosunu 4.0 YTL’den satarsa bu kadar. Halbuki üreticinin TMO’nun alımını beklemeye takatı yok. Nakit paraya ihtiyacı var. Çünkü borcu var. Ödeyecek.
Başbakan, memur maaşlarındaki ayarlamaları değerlendirirken, “Memuru enflasyona ezdirmeyiz” diyor. Ama üreticinin, hem de memleketlisi üreticinin ürününe geçen yılın altında fiyat veriyor. Üretim girdilerindeki artışı dikkate almıyor.
Tabii ki, fındığın dış piyasadaki fiyatı önemli, tüccarın da para kazanması gerekir, TMO’nun imkânları sınırlı... Ama biz bu ülkede üreticiyi “olduracak” yerde “öldürür” isek, ekonomiyi nasıl ayakta tutabiliriz? Tarımda üretici mutsuz ve umutsuz... Sanayide de öyle... Bu işte bir yanlışlık yok mu?
(Vicdanınızın sesi ne buyuruyor? Yazdıklarım yanlış ise “yanlışsın” deyiniz. Özür dileyeyim.)
