Ahmet Hamdi Gül 1925 doğumlu. Kayseri Tayyare Fabrikası “Balkanların ve Ortadoğu’nun ilk ve tek tayyare fabrikası” iken, bu fabrikaya işçi olarak girmişti.
Fabrikada, “tesviye atölyesinde ustabaşılığa” kadar yükselmişti. Tayyare fabrikası çöker hale gelince, 1972 yılında fabrikadan ayrılan üç arkadaşıyla birlikte “Teksan” adıyla bir atölye kurarak makine parçaları ve kalıp üretmeye başlamıştı.
Ben Ahmet Hamdi Gül ustayı küçük atölyesinde çalışırken tanıdım. Çayını içtim. Sohbet ettim.
Alın teriyle kazandığı parayla iki oğlunu, kızını okuttu. Oğlunun biri makine mühendisi oldu. Babasıyla birlikte çalıştı. Öbür oğlu politikaya atıldı. Başbakanlık, Dışişleri Bakanlığı koltuğuna oturdu. Cumhurbaşkanı oldu. O oğlu Abdullah Gül’dür.
Ahmet Hamdi Gül ile ortakları 2004 yılında Organize Sanayi Bölgesi’nde, madeni eşya üretmek için yeni bir tesis kurdular. Asteksan Madeni Eşya Makine Sanayi firması olarak belediyeler için sokak mobilyaları üretimine yöneldiler.
Parkim ve Parkstore markalarıyla kent mobilyaları, otobüs durakları, işaret levhaları, korkuluklar üretiyorlar. Asteksan’ı Ahmet Hamdi Gül’ün ve ortaklarının çocukları yönetiyor.
Son gittiğimde Macit Gül, bana fabrikanın bir bölümünde sakladıkları, babasının ilk atölyesinde kullandığı metal işleyen torna tezgâhlarını göstermişti. Ahmet Hamdi Gül’ü görememiştim.
Gül’ün hikâyesi
Ahmet Hamdi Gül’ün hikâyesi Kayseri’de sanayileşmenin hikâyesidir. Kamu fabrikalarının bir şehirde insan yapısını ve üretim yapısını değiştirmesinin hikâyesidir.
Tayyare Fabrikası ve Sümerbank (Bez) Dokuma Fabrikası Kayseri’nin kalkınmasının altyapısını oluşturan tesislerdir. Kayseri sanayiini bu fabrikalarda yetişenler kurdu, büyüttü.
Cumhuriyet’in ilanından hemen sonra, Atatürk’ün direktifiyle, uçak üretmek üzere Tayyare ve Motor Türk Anonim Şirketi (TOMTAŞ) kuruldu. TOMTAŞ, Alman Junkers firmasının desteğiyle uçak üretimi için Kayseri’de bir fabrika kurdu. Alman ustalar ve onların yetiştirdiği Türk ustalar 1926 yılında üretime başladı. 1928 yılına kadar 20 silahlı, 20 silahsız A20 tipi uçak üretildi. A20 tipi uçaklar metal gövdeli uçaklardır. Türk Hava Kuvvetleri’nin ilk telsizli uçaklarıdır.
Yapmak zor, yok etmek kolay
Fabrika 1933 yılında Milli Savunma Bakanlığı’na devredildi. Fabrikada Türkkuşu için 50 planör üretildi. 1936 yılında Alman Gothaer firmasıyla lisans anlaşması yapıldı. Gotha 145 tipi 45 uçak üretildi. 1937 yılında Polonya firmasıyla yapılan anlaşmaya dayalı olarak PZL24A ve 24C tipi 24 uçağın üretimi gerçekleştirildi.
1950 yılında başlayan Amerikan Marshall Yardımı Programı kapsamında uçak fabrikası kapatıldı. Fabrika ve tesisleri, uçak bakım ve onarımı için kullanılmaya başlandı. Kayseri Hava İkmal ve Bakım Merkezi oldu.
Sümerbank Kayseri Bez Fabrikası, 1930 Beş Yıllık Sanayileşme Planı döneminde Sovyetler Birliği’nden alınan 8.5 milyon Türk Liralık krediyle ve Sovyet teknolojisiyle kuruldu. 1935’de hizmete açıldı. Fabrikada 2.100 işçi ile 155 memur çalışıyordu. Özelleştirme sevdasıyla fabrikayı kapattık.
Kayseri Bez Fabrikası, Türkiye’de sanayileşme hareketini başlatan, devlet tarafından yapılmış ilk tesistir. Kapanıncaya kadar halk tipi ucuz basma üretti.
Bu tesiste çalışanlarsa, Kayseri’de tekstil sanayiinin gelişmesini sağladı.
Ahmet Hamdi Gül’ün ölümü nedeniyle bunları hatırlatmak istedim.
Ahmet Hamdi Gül’e Tanrı’dan rahmet, ailesine başsağlığı dilerim.
