Zorunlu komposta doğru

Mutfak atıkları aslında doğa için altın değerinde. Kentlerde sürdürülebilir bir gelecek için çöpün yönetilmesi gerekiyor. Bunun yolu gıda ve bitki atıklarını kompostlaştırmaktan geçiyor. Peki, evde kompost yapabilir miyiz?

İlk adımı Fransa attı. Artık Fransa’da yaşayan herkes gıda ve bitki atıklarını kompostlaştırmak zorunda! Uygulamanın nasıl hayata geçeceği konusunda ülkede tartışmalar sürse de muhtemelen tüm Avrupa zamanla bu adıma eşlik ederek, biyobozunur atıkların gübreye dönüşümünü zorunlu kılacak. Çünkü çöp, aslında altın değerinde. Bizim iğrenerek baktığımız gıda atıkları, toprak için önemli bir besin kaynağı.

Normalde bu süreç, insan müdahalesi olmadan milyonlarca yıldır zaten işliyordu. Toprağın üzerindeki besinleri otobur hayvanlar tüketiyor, otoburları avlayan etoburlar da yaşamlarının sonunda yine toprağa dönüp bitkileri besliyordu. Yani doğal döngüde çöp diye bir şey yoktu. Ama insan, atıklarını doğadakine benzer şekilde dönüştüremeyince, okyanuslardan ormanlara her yerde çöp dağları oluşmaya başladı. Şimdiyse kentlerde sürdürülebilir bir gelecek için bu çöpün yönetilmesi gerekiyor.

Kompostun önemi

İşte tam da bu noktada kompostun önemi ortaya çıkıyor. Zira günlük çöpümüzün yarıdan fazlası; yemek artıkları, çay ve kahve posası gibi kompostlaştırılabilecek organik atıklardan oluşuyor. Bu atıkların uygun koşullarda çürütülmesi hâlinde toprağı besleyen gübre elde edilebiliyor. Tarımla uğraşanlar komposta aslında çok da yabancı değil. “Sıfır Atık” süreciyle bazı kentlerimizde kompost tesisleri kurulmaya başlandı ve atıkların gübreleştirilmesine yönelik farkındalık yaratıldı. Ancak bireysel olarak dönüşümü önemseyen insanların hemen yakınlarında gıda atıklarını değerlendirebileceği tesisler ya hiç yok ya da çok uzakta. Bu açıdan tek çare evlerde kompost yapmak. Ama bu da çok kolay değil. Hem ciddi bir uğraş hem de bilgi birikimine ihtiyaç var.

Evde kompost nasıl yapılır?

Kompost, her yerde, her koşulda yapılabilir. Apartman dairesinde otursanız bile, fazla yer kaplamayan, koku ve sinek yapmayan kompost yöntemleri kullanabilirsiniz. En elverişlisi de kuru kompost ve “Bokaşi kompostu.” Bokaşi kompostu, kentlerde en çok uygulanan kompost yöntemi. Yapmak için 3 temel malzemeye ihtiyaç var: Atıkları biriktireceğiniz 2 kova, bokaşi tozu veya laktoserum, bir de ağaç talaşı. Yaklaşık 15 kiloluk kovaların (varil ya da bidon da olabilir) ağızlarının hava almayacak şekilde kapanıyor olması şart. Çünkü ortama oksijen girmemeli. Ve kovaların alt kısmında mutlaka bir musluk bulunmalı. O musluktan düzenli olarak atıklardan çıkan suyun alınması gerekiyor. Yine kovanın dibinde plastik bir süzgeç olmalı.

Tüm bunları temin etikten sonra başta sebze ve meyve olmak üzere; yemek artıkları, çay ve kahve posaları artık çöpe değil bu kovaya konuluyor. Kovayı sürekli açmamak için ön biriktirme yapılabilir. Biriktirdiğiniz atıkları iyice bastırarak kovaya koyuyorsunuz. Üzerine de talaş ve bokaşi tozu (veya laktaserum) serptikten sonra kapatıyorsunuz. Bu işlem kova dolana kadar sürüyor. Bu süreçte, iki günde bir alt kısımda biriken suyu almanız gerekiyor. Su kalırsa kompost süreci bozuluyor. Kompost suyunu 1’e 100 oranında sulandırılarak bahçede ya da saksılarda sıvı gübre olarak kullanabilirsiniz. Kova dolduğunda, ikinci kovaya geçiyorsunuz. İlk kovayı kapağını açmadan 2 hafta bekletmeniz gerekiyor. Bu süreçte yine dipteki su alınıyor. 15 gün sonra da kovadaki atığı toprağa gömüyorsunuz. Toprakta 2-3 hafta kaldıktan sonra artık gübreniz hazır. Bokaşi kovasını 21 ile 37 derece arasında muhafaza etmek gerekiyor. O yüzden kışın balkon veya açık mekânda bokaşi pek mümkün değil. Banyo veya mutfak en uygunu.

Diğer kompost türleri ise sıcak ve solucan kompostu. Sıcak kompost daha kısa sürede tamamlansa da, kompost yığını oluşturmak için bir bahçeye ihtiyaç var. Solucan kompostu ise kırmızı kompost solucanlarını gıda atıklarıyla besleyerek elde ediliyor.

Komposta konulmaması gerekenler:

Kedi ve köpek dışkısı, yağ, kimyasalla bulaşık malzeme, ağır metaller, kolayca çürümeyecek sert ve büyük malzemeler, et ve süt ürünleri, fazla miktarda turunçgil atığı.