Bir süredir Güney Avrupa ülkelerinin borçları nedeniyle euro para biriminin çökeceği tartışılıyor. Biz buna katılmıyoruz. Açıklayalım:
Temel olarak konuşulan 3 ülke var. Portekiz, İspanya ve özellikle de Yunanistan. Geçtiğimiz yıl Portekiz milli gelirinin yüzde 9,3’ü, İspanya’nın yüzde 11,4’ü, Yunanistan’ın da yüzde 12,6’sı kadar bütçe açığı verdiği biliniyor. Bunlar yüksek bütçe açıkları ve tabii sorun oluşturuyor. Ancak İngiltere’nin 90 milyar sterlinlik bütçe açığı da milli gelirinin yüzde 12’si ediyor. Fransa’nın da 145 milyar euro’luk bütçe açığı milli gelirinin yüzde 7,5’i ediyor. Demek ki, aynı oranda bütçe açığı veren daha büyük Avrupa ekonomileri var. Ama onların sözü edilmiyor.
Portekiz’in kamu borcunun milli gelire oranı yüzde 75, İspanya’nın yüzde 59, Yunanistan’ın da yüzde 125 (406 milyar euro). Yani diğerleri Yunanistan kadar sorunlu değil. Kısacası, piyasadaki bulaşma endişesi biraz abartılı.
Yunanistan euro’yu çökertmez
Gelelim ikinci konuya. Bu borçlar euro’yu sarsar mı? Portekiz, İspanya ve Yunanistan’ın borcu 1 trilyon 14 milyar dolar. Bu rakam ilk bakışta dehşete sürükleyebilir. Ama Japonya’nın da borcu 9,4 trilyon dolar (milli gelirinin yüzde 192’si). O borç Japon yeni’ni sarsmıyor. Yahut euro bölgesinden bir örnek verirsek İtalya’nın kamu borcu da 3 trilyon dolar; milli gelirinin yüzde 115’i. O da yıllardır euro’yu sarsmıyor. Almanya’nın 2,8 trilyon dolar, Fransa’nın 2,3 trilyon dolar. İngiltere’nin kamu borcu da 1,4 trilyon dolar. O da sterlin’i yıkmıyor. Demek ki, ortada bir abartılı endişe var: Yunanistan’ın borcu euro’yu sarsacak boyutta değil. Adı geçen 3 ülkenin toplam borcu diğer AB ülkelerinin toplam kamu borcunun onda biri etmiyor!
Sorun şurada: Yunan ekonomisinin içinde bulunduğu konumdan çıkması için yardım AB ülkelerinden çok geç geldi ve bu arada moraller bozuldu. Gerçi bu gergin bekleyiş sürecinde Yunanistan belli önlemler almaya mecbur kaldı. Hızlı hareket edilseydi, bu önlemler alınmayabilirdi.
Doların durumu
Önceki gün küresel kâhin Prof. Roubini çıktı ve doların da bir gün çökeceğini iddia etti. Hoppala! Euro çöktü, dolar da çökerse dünya ticareti nasıl dönecek? Roubini çöküşün nedenini ABD’nin borçlarına dayıyor. Gerçekten de ABD’nin toplam federal kamu borcu 13,8 trilyon dolar! Bu Japonya, Almanya ve İngiltere’nin toplam borcuna denk... Şimdiye kadar sorun çıkmadı, bundan sonra mı çıkacak? Oysa Japonya’nın kamu borç oranı daha yüksek. Yenin küresel kullanımı (kabul edilirliği) de daha düşük. Eğer yen sıkıntıda değilse dolar hiç sıkıntıda olmaz. Geçelim.
Dünya ticaret hacminin neredeyse yüzde 40-45’ini AB ülkeleri yapıyor. ABD ise dünya ticareti içinde yüzde 20’lik bir paya sahip. Elbette dolar daha yaygın. Hem ticarette, hem de ülkelerin rezervlerinde. Ancak euro’nun da sağlam bir birim olduğuna kuşku yok. Keynes’in arzu ettiği gibi yeni bir küresel ödeme aracına ihtiyaç doğabilir. Ancak ikide bir çıkıp para sistemlerinin çökeceğini iddia etmek sadece spekülatörlerin karnını doyuruyor.
