Raketa ve tecrübe okulu
Raketa deyince aklıma Nejat geliyor. Rus saatlerini çok seven ve biriktiren doktor arkadaşımla 2009’da kurulan Türk Saat Forumu vesilesiyle tanışmıştık. İlk kez onda bir Raketa ve diğer Rus saatlerini görmüştüm, hepsi çok sağlam saatlerdi. İçlerinde en iyi tasarıma sahip saat ise Raketa’ydı.
Raketa, üretilmesi zor olan denge yayı dahil olmak üzere bir saatin bütün parçalarını kendi tesislerinde üretiyor ve kendi mekanizmalarını kullanıyor. Bünyesinde bir saatçilik okulu ve müze bulunan Raketa’nın başarısı övgüye değer. Fabrika turlarıyla üretim aşamaları da meraklılara gösteriliyor.
Gorbaçov’un saati
Raketa saatlerinin üretildiği Petrodvorets saat fabrikası, 300 yıl önce Çar I. Petro (Büyük Petro) tarafından 1721’de lüks eşya üretimi için kuruldu. Fabrikada taş oymacılığı ve kuyumculuk dahil birçok atölye vardı. Bir dönem masa saatleri üreten fabrika 1895’te Talberg markasıyla cep saatleri de üretmeye başladı. 1938’de
saat mekanizmalarında kullanılan yakut taşlarının üretimine başlandı.
II. Dünya Savaşı’nın sona erdiği yıl Pobeda (zafer) markasıyla kol saatleri üretimine başlandı. Bir Pobeda ile 1961’de uzaya çıkan Yuri Gagarin’i kutlamak amacıyla Raketa (roket) isimli yeni bir marka oluşturuldu. Raketa, 1970’lerde 8 bin işçi çalıştırıyor ve yılda beş milyon saat üretip 38 ülkeye satış yapıyordu.
Raketa’yı dünyanın gündemine taşıyan son olay, 1989’da Doğu Almanya’daki gezisinde “Big Zero” modeli Raketa marka saatine işaret ederek konuşan Mihail Gorbaçov oldu. Ancak Raketa 1990’ların başında durgunluk dönemine girdi ve küçüldü.
Stalin döneminde ülkeden kaçan göçmenlerin torunları Jacques von Polier ve David Henderson Stewart 2009’da sadece 12 kişinin çalıştığı fabrikayı satın aldı. İsviçre’den uzmanlar getirdiler ancak onların önerilerini dinlemediler ve eskileri atıp yeni makine almadılar. 2021’de 300. yılını kutlayan markanın şimdi Petersburg’da iki, Moskova ve Paris’te birer olmak üzere dört butik mağazası var. En çok saat ise ABD’ye satılıyormuş.
Yapımında gerçek bir denizaltıdan alınmış çelik kullanılan Raketa Sonar.
Bolşevikler ve soylular
Raketa yönetim kurulu aynı zamanda Rusya’nın son 300 yılını anlatan bir tarih kitabı gibi: Fabrikanın genel müdürünün ataları Beyaz Ruslardan (Rusya’dan kaçıp önce İstanbul’a gelmişler), fabrikanın sahiplerinden birinin dedesi de Bolşevik devriminin ön saflarında savaşmış biri, son Çar II. Nikola’nın yeğenlerinden birinin soyundan gelen
Prens Rostislav Romanov da şirketin yönetim kurulu üyesi ve saat tasarımcısı.
Bugün Raketa’da yaşları 17 ile 70 arasında değişen 103 kişi çalışıyor. Tecrübeye büyük önem verilen fabrikada her biri 242 parçadan oluşan bir saatin tüm parçalarının üretimi ve montajı için 8201 işlem gerekiyor. Üretim aşamasında bilgisayar yazılımları yerine geleneksel yöntemler kullanılıyor.