Bellini yalanı ve İBB
Geçtiğimiz günlerde İBB Basın Danışmanlığı’nın e-posta adresinden gelen bir e-posta bana tekrar Bellini ve Fatih Sultan Mehmed portrelerinden bahsetmem gerektiğini düşündürttü.
E-postanın içeriği bu yazının ve köşenin konusu değil ama orada geçen bazı ibarelerin düzeltilmesi gerekiyor. Çünkü Ekrem İmamoğlu yönetimindeki İstanbul Büyükşehir Belediyesi ekipleri bu konuyla alakalı sistematik olarak yanlış ve yalan beyanatlarda bulunuyorlar. Öncelikle yukarıda bahsettiğim e-postanın sıkıntılı kısımları alıntılıyorum:
Fatih Sultan Mehmed Han’ın Gentine Bellini imzalı orijinal tablosu, ikinci kez ön inceleme konusu yapıldı.
Londra’daki National Gallery’de “Daimi sergilenen sanat eserleri’ arasında yer alan Fatih Sultan Mehmed tablosu ünlü müzayede evi Christie’s tarafından açık arttırmayla satışa çıkarıldı.
Satn alma işleminden sonra tablo İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nde, Başkan Ekrem İmamoğlu’nun katılımıyla bir törenle ilk kez sergilenmeye başlanmıştı. Bu törende konuşan İBB Kültür Varlıkları Daire Başkanı Oktay Özel bakın ne diyor:
“Tablonun eksper raporunda Bellini’nin atölyesinden çıktığını görüyoruz.” Yani basın bülteninde bahsedildiği gibi eserde Gentile Bellini’nin imzalı orijinal tablosu olması söz konusu değil.
Bellini, Fatih Sultan Mehmed’in tablosunu yapmıştır bundan şüphe yok. Yaklaşık aynı dönemde yapılan, İBB’nin satın aldığı da dahil, bilinen üç adet tablo vardır. Bir tanesine Doha’daki İslam Eserleri Müzesi diğerine ise Londra National Gallery sahip. Bu eserler arasında Bellini’yle bağı en zayıf olan İBB’nin satın aldığı eserdir.
Christie’s Müzayede Evi’nin 25 Haziran 2020 tarihinde gerçekleştirdiği müzayedede 935 bin 250 sterline satın alınan eserle alakalı bizzat müzayede evinin referans gösterdiği literatür taramasından iki örnek vermek istiyorum:
F. Babinger, Mehmed the Conqueror and his Time, Princeton, 1978, p. 379, pl. XXIV, as ‘Attributed to Gentile Bellini, a claim so far unsubstantiated’.
A. Chong, ‘Gentile Bellini in Istanbul: Myths and Misunderstandings’, Bellini and the East, exhibition catalogue, Boston, 2005, pp. 109 and 133, note 24, as ‘not Bellini’.
Fatih Sultan Mehmed’in Doha İslam Eserleri Müzesi’nde (sol üstte), Londra National Gallery’de (sağ üstte) sergilenen portreleri ve İBB’nin satın aldığı eser (altta).
Her iki makalede de eserin Bellini tarafından yapılmadığı belirtiliyor.
Londra’daki eser daha önce de ülkemize gelmişti. Zaman zaman da başka müzelere ödünç de veriliyor. Şu sıralarda da Londra’daki Victoria&Albert Müzesi’nde. Basın bülteninde yer alan Londra’daki National Gallery’de “Daimi sergilenen sanat eserleri” arasında yer alan ifadesi tamamen yanlış. Eser hiçbir zaman National Gallery’de daimi olarak sergilenmedi. Ve İBB tarafından satın alınan eser National Gallery’de eser değil, orada hiçbir zaman sergilenmedi.
Yukarıda bahsettiğim tanıtım toplantısında Ekrem İmamoğlu şu sözleri sarf ediyor:
“Bizim idealimiz, geçici olsa bile diğer iki tabloyu da buraya getirerek üçünü yan yana dünyaya tanıtmak.”
Diğer ikisinin hangi tablolar olduğu ve şu anda nerede olduklarını da söyleseymiş ekibinin ısrarlı bir şekilde sürdürdüğü bu bilinçli ve sistematik yalan ortaya çıkarmış.
Sanat dünyası ise bence gayet anlaşılır nedenlerden ötürü bu konuyla alakalı herhangi bir yorumda bulunmuyor.