Uranyum zirvesi

İSEDAK toplantısı için İstanbul’da bulunan İranlılar, Türk yetkililerle, BM Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Muhammed El Baradey’in “İran uranyumu zenginleştirmek amacıyla Türkiye’ye göndersin” teklifini ele aldı. İki ülke arasındaki bu konuda yoğun pazarlıklar yürütüldü.
Baradey’in 6 Kasım’da açıkladığı öneri, İran’ın düşük zenginlikteki uranyumunun Türkiye’ye gönderilmesini, zenginleştirilip nükleer reaktör yakıtı haline getirilmesinin ardından İran’a iadesini içeriyor. El Baradey, daha önce uranyumun zenginleştirilmesi amacıyla Rusya’ya gönderilmesi teklifini reddeden İran’ın, yakın ilişkilere sahip olduğu Türkiye’yi böyle bir plan için kabul edebileceğini düşünüyor. Ciddi haber kanallarından Amerikan Bloomberg’in internet sitesinde “İran, Türkiye’nin uranyum rolü seçeneğini müzakere ediyor” başlığıyla yer alan haberde de iki ülkenin Baradey’in teklifini görüştüğünü duyurdu.
İSEDAK toplantısı için İstanbul’da bulunan İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinecad ve Dışişleri Bakanı Manuçehr Muttaki, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ile iki gün boyunca yoğun bir müzakere trafiği yaşadı.

Yoğun trafik
* Pazar günü Erdoğan ve Ahmedinecad 17.30-19.00 arasında Ceylan Otel’de buluştu.
* Aynı gün Gül, Davutoğlu, Ahmedinecad ve Muttaki, Four Seasons Bosphorus’ta bu kez dörtlü bir görüşme gerçekleştirdi. 19.30’da başlayan toplantı 1.5 saat sürdü.
* Pazar gecesi Davutoğlu ve Muttaki Hilton’da buluştu.
* Davutoğlu dün 18.00’de Muttaki’yle Four Seasons Bosphorus’ta yine bir araya geldi.
Bloomberg Türk yetkililerin Baradey’in planını müzakere ettiğini ilan etti. İngiltere Dışişleri Bakanı David Miliband’in de 5 Kasım’da Davutoğlu ile görüşmesinde “İran’ın nükleer gücü”nü ele aldığı öğrenildi.

Plan nasıl işleyecek?
* İran elindeki 1200 kg uranyumun 900’ünü Türkiye’ye gönderecek. Uranyum, ABD yardımıyla Türkiye’de az zenginleştirilecek. Az zenginleştirilmiş uranyum içindeki 235U izotopu konsantrasyonu en fazla yüzde 2 olduğu için, nükleer santral yakıtı olarak kullanılabilecek düzeyde değil.
* Nükleer santral yakıtı olabilecek kalitede uranyumdaki 235U konsantrasyonu yüzde 2 - 20 arasında (orta zenginleştirilmiş olması gerekiyor). Türkiye’de az zenginleştirilen uranyum Fransa’ya gönderilecek ve bu ülkede zenginleştirilerek nükleer santral yakıtı olarak kullanılan çubuklar haline getirilecek. Çubuklar Türkiye üzerinden de İran’a iade edilecek.
* Bu sayede İran’ın 235U konsantrasyonunu nükleer bomba yapımında kullanılabilecek düzeyde zenginleştirmesinin önüne geçilmiş olacak. Nükleer bomba için yüzde 80’e yakın konsantrasyon gerekirken, İran’ın uranyumunun konsantrasyonu yüzde 20 civarında kalmış olabilecek.

Türkiye merkez mi olacak?
Gazeteci Erdal Sağlam’ın Hürriyet’te 15 Ocak 2008’de “Türkiye’nin uranyum zenginleştirme merkezi olması gündemde” başlığıyla yer alan haberi de, Türkiye’nin Batı tarafından böyle bir görev için seçilmiş olabileceği tezini güçlendiriyor. Haberde, ABD ile nükleer yakıt temini ve zenginleştirme konusunda görüşmeler yapıldığı yazıyordu. “İran’ın nükleeri” konusunda uzman isimler, Tahran’ın konuyu müzakere ediyormuş gibi görünüp bir oyalama taktiği izliyor olabileceğini söylüyor.