Kadın vücudu birçok biyolojik görev üstlenir. Bunlar arasında adet döngüleri, gebelik ve doğum ve menapoz sayılabilir. Kadın doğum uzmanı kadının biyolojik işlevleri çalışırken oluşacak sorunlar konusunda destek sağlayan gruptur.
Kadın doğum uzmanı kime denir?
Kadın doğum uzmanının kadın üreme sistemi, gebelik ve doğum konusunda uzmanlığı vardır. Bazı kadın doğumcular bu alanların tümünde hizmet verirken bazıları ise bu konulardan herhangi birinde üst ihtisas yaparak uzmanlaşır.
Obstetrik ne anlama gelir?
Obstetrik kısaca bir kadının gebelik öncesinde, gebelik sırasında ve doğumunda tıbbi tedavi yada cerrahiler ile ilişkili tıp dalıdır. Obstetrik kadının gebelik sırasındaki sağlık durumu ile ilgilenir. Kısaca;
•Gebelik
•Doğum süreci
•Doğum
•Doğum sonrası lohusalık dönemini kapsar
Ülkemizde obstetrik ile uğraşan doktorlara halk arasında Doğum Doktoru denmektedir. Doğum doktorları hastane yada kendi ofislerinde hastaların muayene ve takiplerini yapar, hastanede ise cerrahisini yada doğumunu gerçekleştirir.
Jinekoloji nedir?
Jinekoloji ise tanım olarak kadın hastalıkları ve üreme sağlığı tanı ve tedavisi ile uğraşan bilim dalıdır. Jinekolojinin kapsadığı organlar,
•Vajen
•Rahim
•Yumurtalıklar
•Fallop tüpleri olarak sayılabilir.
Jinekoloji kadınların üreme organlarında ergenlikten menopoza kadar karşılaşılan hastalıkları ve üremeye yardımcı yöntemleri de kapsar.
Kadın hastalıkları ve Doğumun Üst İhtisas konuları nelerdir?
Kadın hastalıkları ve Doğum uzmanlarının %90 genel kadın doğum konuları ile ilgili çalışır. %10 luk grup ise yan dal uzmanlıklarına sahiptir. Bu yan dal uzmanlıklarına kısaca değinecek olursak,
Perinatoloji (yüksek riskli gebelik)
Perinatoloji yan dalı yüksek riskli gebelikler ve ilişkili tıbbi durumlarla ilgilenir. Aşağıdaki doğumlar bu branşın alanına girer.
•Kronik yada gebeliğe bağlı hipertansiyon (preeklampsi yada gebelik zehirlenmesi)
•Gebelik şekeri
•Kan pıhtılaşma bozuklukları
•Erken doğum
•Gebelikte görülen yüksek riskli durumlar
Üreme sağlığı ve tüp bebek uzmanlığı (reproduktif endokrinoloji ve infertilite uzmanlığı)
Üreme sağlığı ve tüp bebek uzmanları kısırlık tedavisi, üreme organları ve hormonlarının bozuklukları ile ilgilenir. Gebe kalmak istiyor fakat gebe kalmada zorluk yaşıyorsanız başvuracağınız uzman kadın hastalıkları ve doğum uzmanlığı üzerine üreme sağlığı ve tüp bebek konusunda uzmanlaşmış doktorlardır. Bu gruptaki uzmanlar kendi ofislerinde yada tüp bebek merkezlerinde yumurtlama takibi ve ilaç tedavilerini uygular, hastaya uygun yardımcı üreme tekniğine karar verirler. Bu teknikler spermin yıkanıp yoğunlaştırılarak rahme bırakıldığı aşılama yöntemleri olduğu gibi yumurtanın toplanıp tüp bebek laboratuarlarında dölleme ve embryo transferinin yapıldığı tüp bebek tedavisi işlemleri olabilir.
Üreme tıbbı ve tüp bebek uzmanlığı yurtdışında yan dal olarak kabul edilirken ülkemizde sağlık bakanlığı sertifikasyonuna tabidir.
Jinekolojik onkoloji (kadın hastalıkları kanserleri)
Jinekolog onkologlar kadın üreme sistemi kanserlerinin tanı ve tedavisinde uzmanlaşmıştır.
Bu kanserler,
•Rahim kanseri
•Rahim ağzı kanseri
•Yumurtalık kanseri
•Vulva kanseri olabilir.
Kadın hastalıkları ve doğum uzmanlığı yan dalı olarak yurtdışında pelvik taban ve üreme tıbbı cerrahisi, minimal invaziv cerrahi olarak adlandırılan laparoskopik cerrahi uygulamaları da kabul görmüştür. Ülkemizde ise bu dallar henüz yan dal olarak onaylanmamıştır.
Pelvik taban cerrahisi ile uğraşan kadın doğum uzmanları idrar ve dışkı kaçırma, mesane sarkması, son barsak sarkması ve rahim sarkması gibi problemler ile ilgilenir ve cerrahilerini gerçekleştirir.
Minimal invaziv cerrahi yada laparoskopi uzmanları ise tüm kadın hastalıkları ameliyatlarının laparoskopik yöntemle yapılabilirliğini değerlendirir.
Kadın doğum uzmanlığı eğitimi
Kadın doğum uzmanlığı altı yıllık tıp eğitimini bitirmiş doktorlar tıpta uzmanlık eğitimi için TUS (tıpta uzmanlık sınavı) sınavına girerek üniversite yada sağlık bakanlığı eğitim hastanelerinde kadın hastalıkları ve doğum bölümlerinde ihtisasa başlar. Bu ihtisas 4 yıl sürer. Kadın doğum uzmanlığı süresinde çekirdek eğitim programının gerektiği sayıda doğum ve cerrahi operasyonu gerçekleştirir, uzmanlık tezini hazırlayarak kadın doğum uzmanı olarak diploma alır. Dört yılın sonunda kadın doğum uzmanı olarak görev yapmaya başlar. Uzmanlık bitiminde mecburi hizmet sürelerini tamamlayanlar devlet yada özel hastanelerde görev yapmaya başlar. Kadın doğum uzmanlığını bitirdikten sonra yan dal uzmanlık sınavı ile üst ihtisaslarına devam edenler ise perinatoloji ve jinekolojik onkoloji yan dal uzmanı olarak ihtisaslaşır.
Kadın doğum uzmanlarının ilgilendiği sağlık sorunları nelerdir?
Kadın doğum uzmanları kadın sağlığı ve üreme alanında çok sayıda sağlık problemleri ile ilgilenir. Bunlar kısaca,
•Anormal vajinal kanamalar
•Kasık ağrıları
•Genital bölgede kaşıntı
•İdrar kaçırma
•İdrar yolu ve vajina enfeksiyonları
•Endometriozis veya çikolata kisti hastalığı
•Üreme Hormonu bozuklukları
•Kısırlık
Kadın doğum uzmanlarının gerçekleştirdiği cerrahiler nelerdir?
Kadın doğum uzmanları poliklinik yada ameliyathane şartlarında bir çok operasyonu gerçekleştirebilir. Bunlar kısaca,
•Dilatasyon ve küretaj işlemleri
•Biopsi işlemleri
•Tüp bağlama ve diğer aile planlaması yöntemleri
•Rahmin alınması (histerektomi)
•Miyomların alınması(miyomektomi)
•Vajinal doğum
•Sezaryan doğum
•Doğumda forceps ve vakum uygulamaları
•Perinatoloji uzmanları tarafından amniosentez uygulamaları
•Üreme tıbbı uzmanları tarafından tüp bebek uygulamaları
Kadın doğum uzmanları düzenli muayene ve taramalarda jinekolojik muayene, servikovajinal smear testi, kadın hastalıkları kanser taramalarını gerçekleştirir.
Kadın doğum uzmanını ne zaman ziyaret etmelisiniz?
Kadın hastalıkları ya da üreme konusunda hiçbir şikayetiniz olmasa bile yıllık kontrol muayenelerinizi yaptırmalısınız. Muayene sırasında yaşınıza veya klinik durumunuza göre birçok test istenebilir.
Üreme döngünüzde adet tarihi düzensizlikleriniz, gebelik, menopoza yakın dönem ya da menopoz belirtileri kadın doğum uzmanına başvuru gerektiren durumlardır.
Adet dönemlerinizde miktar ve sıklığın artması, anormal kramp şekli ağrılar, idrar yaparken ağrı ve ilişkide ağrı kadın doğum uzmanına başvuru gerektiren durumlardır.
Cinsel olarak aktif bir kadının doğum kontrolü yöntemleri, cinsel geçişli hastalıklar, HPV ye karşı aşılama, vajinal akıntı, idrar yolu enfeksiyonları konusunda danışmanlık almak için kadın doğum uzmanına başvurması uygun olur.
Gebe kalmayı planlıyorsanız, kısırlık tedavisi için, diyet önerileri için, gebelikte doğum şeklinin değerlendirilmesi için, genetik taramalar ve emzirme önerileri için kadın doğum uzmanını ziyaret etmelisiniz.
Adetlerin sancılı ve kramplarla geçmesi, anormal veya düzensiz adet kanamaları, premenstrual sendrom, yumurtalık kistleri ve miyomların varlığı, rahim sarkması problemleri varlığı kadın doğum uzmanına başvuru gerektirir.
Menopozla birlikte vajinal kuruluk, ateş basması, kemik erimesi, idrar kaçırma ve hormon replasmanı teavisi için kadın doğum uzmanı değerlendirmesi gerekir.
Kadın doğum uzmanına başvuru gerektiren durumlarda hastalar sorunlarını paylaşırken yaşadıkları problemin doktorlarının çalışma alanına girip girmediğini sorgulamaları önem taşır. Doktorunuz bazı konularda geçirilecek cerrahi yada tedavi yöntemleri konusunda sizi başka bir meslektaşına yönlendirebilir.
Prof. Dr. Önder KOÇ
Kadın hastalıkları ve Doğum, Reproduktif Endokrinoloji ve İnfertilite Uzmanı