Sözlü edebiyatın en önemli örneklerinden biri olan masallar... Bazen bir çocuğu uykunun kollarına uğurlarken, ona gündüz düşleri gördüren. Temelde insani değerlerle ilgili hayat dersleri veren. Olağanüstü kahramanların büyülü dünyalarındaki özel ‘gerçek’likle kimi zaman da büyüklerin elinden tutan. Miş’li geçmiş zamanın en çok yakıştığı anlatı türü. Dinlemesi ayrı zevk, yazıya döküldüğünde okuması ayrı...
Zaman zaman elime geçtikçe okumayı severim masalları. Hayatın sertliklerinden uzaklaşır, naif bir dünyanın içinde soluklanırım. Çocukluğumda “Bana masal anlat” diye eteklerine yapıştığım bilge babaannem gelir aklıma. Özellikle kış geceleri, yorganın altında, elim elinde, kalbim çarparak dinlediğim masalları... Bazısında hafiften korktuğum. Bazısında peri padişahının kızı olduğumu hayal ettiğim.
Son yıllarda büyüklere masallar adı altında kitaplar da çıkmaya başladı. Geçen hafta Karakarga Yayınları “İrlanda Masalları”nı yayımladı. Periler ülkesi İrlanda’nın dört Nobelli edebiyatçısından biri olan W. B. Yeats’in hikâye anlatıcılarından dinleyip derlediği masallar bunlar. Kitabın girişinde Yeats’in İrlanda’nın ünlü perilerini anlattığı bir yazısı da var. Servin Sarıyer’in mahir çevirisiyle.
Kitaptaki masallar, iyilik, doğruluk, dürüstlük, merhamet gibi kavramlara kara ve su perilerinin kahramanlığında göndermeler yapıyor. Kimi insanın içini ısıtan kimi hafif korku ürpertilerine neden olan ama her biri diğerinden güzel anlamlı masallar bunlar.
“Yün Eğirme Yarışı” adlı masalda İrlanda’nın kuzeyindeki çiftçi evlerinde toplanıp yün eğiren kadınlardan söz ediliyor. Kadınlar bu toplantılarda bir de yarışma düzenliyor. En fazla yün eğiren kadın günün kraliçesi seçiliyor. Shaun Buie M’Gaveran, bölgenin en gözde delikanlısı. Boylu, poslu, yakışıklı, çalışkan. Bütün kadınlar hayran kendisine. Shaun evlenmek istiyor ama kendisi gibi çalışkan bir kadın arıyor. İki de favorisi var. Biddy Corrigan ve Sally Gorman. Ne var ki ikisi de çok çalışkan, her katıldıkları yarışmayı kazanıyorlar. Her ikisine de halk büyük saygı duyuyor. Bir türlü seçim yapamayan Shaun sonunda ikisi arasında bir yarışma düzenlenmesine ve kazananla evlenmeye karar veriyor. Yarışmaya iki gün kala, her iki genç kadının da evine yüksek ökçeli, kırmızı ayakkabılı ve kırmızı mantolu bir peri geliyor. Kadınları ayrı ayrı sınava tabi tutuyor. Masalın sonunda iyi kalpli olan kadın, perinin yardımıyla yarışmayı kazanıyor ve Shaun onunla evleniyor, bir yastıkta kocadıkları güzel bir ömürleri oluyor.
Masalı okurken niye bir kadın bir erkekle evlenmek için sınava tabi tutulsun sorusu aklımdan geçmedi değil. Ama masal bu. Kızamadım hakkıyla. Bir 8 Mart’ı daha geride bıraktık bu hafta. Erkekleri geçtim kimi kadınların, kadınları algılayışına ve 8 Mart’a dair öyle sığ şeylere rastladım ki çok masum kaldı bu masal onların yanında. İyi kalpli olmanın erdemini anlatış şekliyle bile okunmaya değer ve anlamlı. Diğer masallarda da insani değerlerin periler yardımıyla yüceltildiği sıcacık mesajlar dikkat çekiyor. Okuyana iyi geliyorlar.
Önsözde Yeats şöyle diyor: “Periler olmasa İrlanda köylüleri şiire ve öykülere bu kadar düşkün olur muydu? Denizi ve karayı sevmeyi öykülerinde, efsanelerinde öğrenmemiş olsalar, Donagal’ın köylü kızları ülkenin başka yerlerinde çalışırken eğilip de denizi öperler miydi? Yaşlılar hayatı neşeyle karşılayıp atasözlerini ortaya atarlar mıydı? ‘Kuğu göle yük olmaz, semeri eşeğe, ruhu da insana’ derler miydi ruhları böyle yakınlarında hissetmeselerdi?”
Tam da Yeats’in altını çizdiği gibi, kuğu göle yük olmaz dedirten masallar bunlar. “Bana bir masal anlat” diye içinizden geçirdiğinizde yaşınız kaç olursa olsun, annenize, babanıza, büyükannenize, her kimse beklentiniz olan, sizi pamuklara sarıp sarmalayacak masallar... Okuyun isterim.
