Gele-cekte, aile çiftçiliğinin giderek ortadan kalkması ve toprakların büyük şirketlerin elinde toplanması, tarımdaki değişimin yapıtaşlarını etkileyecek en önemli etken olacak.
Küçük çiftçilik ‘ölçek ekonomisi’ diye adlandırılan bir ekonomik kurama göre değerlendiriliyor ve burada daha çok üretim maliyetleri üzerinde duruluyor. Bu tartışmayı da özellikle liberal yazarlar kâr-zarar hesabı üzerinden yürütüyor. Ölçek ekonomisini savunan bazı ekonomist ve yazarlar tarım sektörünün sosyoekonomik önemini es geçiyorlar. Kâr-zarar üzerine yapılan tartışmalar belki birçok sektörle ilgili olarak yapılabilir ancak tarım gibi dünya kadar işlevi olan bir sektör için konunun farklı düşünülmesi gerekiyor.
Bugünlerde Türkiye’de gelinen noktada, yükselen döviz kuru nedeniyle artan maliyetler yüzünden kazanamayan üreticiler, ‘üretmemenin maliyetini hesaplamaya’ başladı. Bu çok tehlikeli bir durum. Çünkü, kazanamayan üreticiler ya topraklarını satarak ya da boş bırakarak nüfusça daha yoğun yerleşim yerlerine göç ediyor. Bir bakıma üreticiyken bir anda tüketici konumuna düşüyorlar.
Böyle tüketicilerin çoğaldığı ülkelerde, artan nüfusun da etkisiyle gıda üretiminde yetersizlikler baş gösteriyor; üretim düzeyi tüketimi karşılayamıyor, ülke gıda açığını kapatmak için bugün Türkiye’de olduğu gibi ithalat yapmak durumunda kalıyor ve bir anda ithalatçı konumuna düşüyor. Gelişmemiş ya da gelişmekte olan ekonomilerdeki bu tehlikeyi gören Birleşmiş Milletler’e (BM) bağlı Gıda ve Tarım Organizasyonu (FAO), 2012 yılını ‘Dünya Kooperatifler Yılı’, 2014’ü ‘Uluslararası Aile Çiftçiliği Yılı’, 2015’i de ‘Uluslararası Toprak Yılı’ ilan etti. Bunun yanı sıra, teknoloji kullanımı da son derece önemli. Günümüzde ülke içindeki insanlar ile turistlerin gıda gereksinimlerinin karşılanması ve ihracat yapılabilmesi için dekar/hayvan başına verimin artırılması gerekiyor. Bu da ancak teknoloji kullanımı ile olur. Yani, endüstri 4.0’ın tarımda uygulanış şekli olan ‘tarım 4.0’ın zaman kaybetmeksizin hayata geçirilmesi gerekiyor. Üretim maliyetlerinin azaltılması, kalitenin artırılması ve pazarlık gücüyle ürünlerin daha iyi fiyattan satılması ile teknolojinin uygulanması, ancak küçük çiftçilerin kooperatif/birlik çatısı altında birleşmesiyle mümkün olacaktır.
Her zaman söylediğim gibi...
