Türkiye israf ekonomisinin tuzağına iyice düşmüş durumda. Dünyada “gelişen ekonomiler” içerisinde kategorize edilen Türkiye, bir yandan düşük tasarruf oranıyla yoluna devam ederken, diğer taraftan yıllardır ülkeye gelen kredi ve satılan kamu mallarının parasını üretime değil betona yatırdı. Geçen haftaki yazımda belirttiğim gibi şimdi de “borçları ödeme zamanı geldi”.
Ülkede hemen hemen bütün sektörlerde büyük bir israf ekonomisi oluştu. Örneğin gıda sektörüne baktığımızda, sadece ekmekte yıllık 1.7 milyar adet kayıp var ve bunun parasal değeri de 1.5 milyar liraya ulaşıyor. Bir yılda israf edilen ekmeğin parasal karşılığı ile 5 kişilik 104 bin aile, 162 bin asgari ücretli kişi bir yıl boyunca geçinebiliyor.
Toplamda israf edilen gıdanın Türkiye ekonomisinden götürüsü ise 214 milyar liraya ulaştı. İsrafın büyük boyutlarda olduğu yaş meyve-sebzeye gelirsek. Sektörde kayıplar üretim-dağıtım-tüketim aşamalarında gerçekleşiyor. Ülkede yeterli düzeyde soğuk hava deposu bulunmadığından dolayı, üretilen meyve-sebzenin önemli bir kısmı hasat sonrası pazara ulaşma aşamasında heba olup gidiyor. Yıllık 49 milyon ton olan yaş meyve-sebze üretiminin en az yüzde 25’i, yani 12 milyon tonu çöpe giderken, oluşan kaybın değeri de 25 milyar lira düzeyinde. Gıda israfının başka bir korkunç boyutu da özellikle “her şey dahil” konseptiyle çalışan otellerde oluyor.
Sabah, öğle ve akşam sunulan açık büfelerde genellikle her yiyecek alınıyor, ancak hepsi yenmediği için yarısı çöpe dökülüyor.
Yaş sebze ve meyvede tarladan başlayan tedarik zincirindeki kayıpların en aza indirilmesi için bir kere soğuk hava depolarının sayısının artırılması, taşımanın da soğuk zincirle yapılması gerekiyor.
Dünyaya gelirsek
Dünyada yer alan 200 ülkenin 37’sinde gıdasızlık yaşanırken, israf edilen yiyecek miktarı 1.3 milyon ton. Bunun parasal karşılığının da 750 milyar dolar olduğunu düşündüğümüzde de israfın boyutları daha da önem kazanıyor. Bu büyüklükteki israf önlendiğinde 2 milyara yakın insanın doyurulabileceği ifade ediliyor.
Dünyada şu anda yılda açlıktan ölen çocuk sayısı 1 milyon 400 bin dolaylarında. Bunun yanı sıra her 4 saniyede bir kişi açlıktan ölüyor. 850 milyon kişi de her gece yatağına aç giriyor. Bütün bunları düşündüğümüzde gıda israfının önlenmesinin ne kadar önemli olduğu ortaya çıkıyor.
Bir de silahlanmaya korkunç paralar harcanıyor. Stockholm Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI) tarafından açıklanan yıllık rapora göre küresel savunma harcamaları 2017 yılında 1 trilyon 739 milyar dolar olmuş. Açlıkla savaşan Amerikalı sivil toplum kuruluşu The Borgen Project’in hazırladığı rapora göre; dünyada aç insan kalmamasının maliyeti sadece yıllık 30 milyar dolar. Anladınız değil mi?
