Yazarlar
Dış gebelik (ektopik) nedir?
Dış gebelik yada tıbbi dilde Ektopik gebelik üreme çağında kadınlarda en sık karşılaşılan acillerdendir. Adet gecikmesi üreme çağındaki kadın da ilk olarak gebeliği akla getirir. Gebelik varlığı kanda gebelik testi ile kesinleştirilse de gebeliğin sağlıklı gebelik olduğu klinik takip ile anlaşılır. Dış gebelik yada tıbbi dilde Ektopik gebelik üreme çağında kadınlarda en sık karşılaşılan acillerdendir. Adet gecikmesi üreme çağındaki kadın da ilk olarak gebeliği akla getirir. Gebelik varlığı kanda gebelik testi ile kesinleştirilse de gebeliğin sağlıklı gebelik olduğu klinik takip ile anlaşılır.
Gebeliğin ilk basamağı fallop tüplerinde döllenmiş yumurtanın rahme yapışmak üzere hareket etmesidir. Dış gebelik durumunda döllenmiş yumurta rahme yapışmaz. Döllenmiş yumurta fallop tüpleri, karın boşluğu veya rahim boynu denilen serviks bölgesine yapıştığı durumlarda dış gebelik tanısı konur.
Gebelik testi bir kadının gebe olduğunu gösterse de, döllenmiş yumurta rahmin dışında herhangi bir yere yerleşmiş olabilir. Her 50 gebelikte 1 tanesinde dış gebelik ile karşılaşılır.Tedavi edilmeyen dış gebelik iç kanama yaratan tıbbi bir acildir. Hızlı tedavi ektopik gebelik komplikasyonlarını azaltır ve ileriki dönemde sağlıklı gebelik şansını artırır.
Dış gebelik yaratan sebepler nelerdir?
Dış gebeliğin sebebi tam olarak bilinmemekle beraber aşağıdaki durumların dış gebelik ile ilişkili olduğu düşünülür.
• Fallop tüplerinin zarar görmesi,
• Hormonal kaynaklı faktörler,
• Doğum anomalileri,
• Fallop tüplerinin şekil ve konumunu etkileyen enfeksiyon durumları.
• Genetik faktörler
Dış Gebelik Riski Taşıyanlar
Dış gebelik riskini artıran faktörler
• Cinsel birlikteliği olan her kadının belli derecede dış gebelik riski vardır.
• Anne yaşının 35 ve üzerinde olması,
• Batın cerrahisi, kasık bölgesine yönelik cerrahiler ve tekrarlayan düşükler varlığı,
• Pelvik inflammatuar hastalık hikayesi,
•Çikolata kisti hastalığı ya da endometriosiz hikayesi,
• Tüp bağlama işlemine ya da spiral varlığına rağmen gebelikle karşılaşılması,
• Gebeliğin yumurtlama ilaçları ile desteklenmesi,
• Sigara içimi,
• Dış gebelik hikayesi,
• Cinsel geçişli hastalık, bel soğukluğu ya da klamidya geçirme öyküsü,
• Tüplerdeki doğuştan gelen yapısal anormallikler.
Ektopik Gebelik Belirtileri
Bulantı ve göğüs hassasiyeti hem normal hem dış gebeliğin ortak belirtisidir. Aşağıda belirttiğimiz belirtiler dış gebelikte ve tıbbi aciliyet durumunda sıklıkla gözlenir.
• Karında, kasıkta ve omuzda keskin batıcı ağrılar,
• Karnın bir tarafında daha şiddetli ağrı,
• Hafif yada ağır vajinal damlama ve kanama,
• Baş dönmesi,
• Rektal (son barsak) baskı hissi.
Dış Gebelik (Ektopik) Teşhisi
Dış gebelik şüphesi hızlı tanı gerektiren bir acildir. Dış gebelik tek bir muayene ile anlaşılamayabilir. Birden fazla muayene yada tahlil gerektirebilir. Bazen dış gebelik tanısı bir takip süreci ile konur.
Dış gebelik tanısında transvaginal ultrasonografi kullanımı önem taşır. Bu cihazla rahim içinde bir gebelik kesesi olup olmadığı karından yapılan ultrasonografiye göre daha erken tespit edilir.
Bazen ultrasonografi de gebeliği göstermek için yetersiz olabilir. Kesenin görülemediği bu durumda gebeliğin erken döneminde kanda b-hcg değerlerinin pozitifliği ve yükseliş grafiği ile teşhis koymaya çalışırız. Eğer bu hormonun düzeyi düşer, sabit kalır yada yeterince hızlı artmaz ise bize ektopik gebeliği düşündürür.
Dış Gebelik Acili
Eğer karın ağrısı ve kanama şikayetleri çok yoğun ise tanı ve tedavi geç kalınmamalıdır. Fallop tüpleri yırtılarak hayatı tehdit eden bir iç kanamaya yol açabilir. Bu durumda beklenmeden acil cerrahi uygulanması ihtimali yüksektir.
Dış Gebelik Tedavisi
Dış gebelik tedavisi seçenekleri hakkında tıbbi yaklaşım kısaca aşağıda yer almaktadır.
1. İzlem tedavisi,
2. Metotreksat,
3. Cerrahi.
İzlem Tedavisi
İzlem tedavisi uygulanacak hastalarda klinik olarak bir şikayet bulunmamalı, tüpün yırtıldığına yada hastanın kanama ile genel durumunun bozulduğuna dair bir bulgu olmamalıdır. B-hcg izlemlerinde değerlerin düştüğünün görülmesi izlem tedavisinin seçilmesi için önemli bir nedendir. Burada önemli olan hasta ile yakın iletişiminin devam etmesidir. İzlem tedavisinde düşük yada düşmekte olan b-hcg değerlerine rağmen tüplerin yırtılması ve şiddetli iç kanama ile karşılaşılabilir. Hasta bu riskler ve olası aciller konusunda bilgilendirilmelidir.
Metotreksat Tedavisi
Ektopik gebeliğin standart tedavisini oluşturan medikal ajan Metotreksat'tır. Tek doz kas içine yapılan enjeksiyonla uygulanması en yaygın kullanım şeklidir. Bu ilacın uygulanması için;
• Genel durumu ve hayati bulguları iyi olmalı,
• Devam eden şiddetli karın ağrısı olmamalı,
• Tedavi alınan klinikle iletişimde kalmalı,
• Normal karaciğer ve böbrek fonksiyon testlerine sahip olmalıdır.
Metotreksatın kesinlikle uygulanmaması gereken durumlar ise,
• Rahim içi gebelik varlığı,
• Bağışıklık sistemi yetmezliği,
• Ciddi derecede kansızlık, lökosit ve trombosit kan elemanları düşüklüğü,
• Metotreksata duyarlılık,
• Aktif akciğer hastalığı ya da mide ülseri,
• Karaciğer ve böbrek yetmezliği,
• Emzirme,
• Fallop tüplerinde yırtılma belirtisi.
• Dış Gebelik (Ektopik) Cerrahi Tedavi
Dış gebelik vakasında standart cerrahi yaklaşım LAPAROSKOPİ'dir. Laparotomi ile karın kesilerek yapılan ameliyatlar ise hayati iç kanama geçiren ve genel durumu bozulmuş hastalarda için önerilir. Eğer ameliyatı yapacak cerrahın laparoskopik ameliyat tecrübesi yada ekipmanı yoksa yine hastaya açık ameliyat önerebilir.
Dış Gebelikle İlgili Sık Sorulan Sorular
Dış gebelik ameliyatı nasıl olur?
Dış gebelik ameliyatı laparoskopik yani kapalı cerrahi yöntem yada karnın alt kasık bölgesine yapılacak kesi ile açık ameliyat yöntemiyle yapılır. Dünyada ki standard ameliyatın laparoskopik yapılmasıdır.
Dış gebelik ameliyatı sonrası cinsel ilişki
Ameliyat sonrası hastanın genel durumu düzeldikten sonra bir kısıtlama olmamakla beraber kişilerin ağrı eşiğine göre ameliyat farklılık gösterir.
Dış gebelik ameliyatı ücreti
Dış gebelik ameliyatı fiyatı ameliyatın açık yada kapalı yapılmasına, yada yapıldığı hastaneye göre farklılık gösterir.
Dış gebelik ameliyatı sonrası kanama
Dış gebelik ameliyatı sırasında rahim içerisine yönelik kürtaj işlemi de yapılır. Bu nedenle bir miktar vajinal lekelenme görülebilir. Karın içinde eğer bağlanan damarlarda bir açılma oldu ise karın içine kanama gerçekleşmekle birlikte bu sık görülen bir durum değildir.
Dış gebelik tehlikesi nasıldır?
Gebeliklerin yaklaşık olarak yüzde 2 si dış gebelik olarak karşımıza çıkar.
Dış gebelik sonlanmaz ise ne olur?
Dış gebelik sonlanmaz ise yerleştiği yerde hayatı tehdit eden şiddetli bir iç kanamaya sebep olur.
Dış gebelikte müdahale nasıl olur? Dış gebelikte erken dönemde müdahale metotreksat adı verilen ilaçla medikal, ilerlemiş döneminde laparoskopik yada açık cerrahi ile olur. Bu cerrahilerde tüp içinden dış gebelik materyali alınabilir, bazen de tüp korunamaz ve tüpün tamamının alınması gerekebilir.
Dış gebelik ağrı yapar mı?
Dış gebelik ciddi karın ve kasık ağrısı yapabilir. Ağrı vajinal kanamaya göre ön plandadır.
Haberin Devamı
PROF. DR. ÖNDER KOÇ
Haberin Devamı
Kadın Hastalıkları ve Doğum, Jinekolojik Laparoskapi ve Tüp Bebek Uzmanı
Haberin Devamı
Twitter link: https://twitter.com/dronderkoc/
Facebook link: https://www.facebook.com/dronderkoc
İnstagram link: https://www.instagram.com/dronderkoc/