Kuraklık kabusu! Günebakan geceye döndü
28.08.2023 - 06:58 | Son Güncellenme:
Ayçiçeği üretim merkezi Trakya’da kuraklık çiftçiyi vurdu. Borun eksik olduğu topraklar 1 kilo ayçiçeği veremeyecek durumda. Bazı tarlalara biçerdöver bile giremeyecek. Tarlasını erken eken geçen yıla yakın ürün bekliyor. Ancak ‘kuraklığa dayanıklı’ diye pazarlanan 145 kodlu tohum eken çiftçinin tarlasında 1 kilo bile ayçiçeği yok. Peki bu durum ayçiceği yağı fiyatlarını etkiler mi? İşte detaylar
Çiğdem Yılmaz - Türkiye’nin ayçiçek üretiminin yarıdan fazlasının gerçekleştiği Trakya’da kuraklık kâbusu yaşanıyor. Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli’ndeki bazı arazilere bu yıl biçerdöver dahi giremeyecek. Bölgede verim kaybının yüzde 50’yi aşacağı, özellikle sulama yapılmayan arazilerde verimin yüzde 70 düştüğü belirtiliyor.
‘TABAN SUYU YETERSİZ’
Tarlalardaki verim kaybının özellikle geç ekim yapılan bölgelerde yaşandığı belirtiliyor. Edirne Ziraat Odası Başkanı Hüseyin Arabacı, erken ekim yapılan yerlerde verimin geçen yıla yakın olduğuna dikkat çekti:
“Her yere yağmur vurmadı. Yağmurun olmadığı yerlerde ciddi verim kaybı bekleniyor. Kış dönemi çok kurak geçti. İlkbahar güzeldi ama kışın iyi yağış alsaydık çok daha iyi verim alırdık. Önemli olan taban suyunun iyi olması. Onun için de kar yağışı veya etkili kış yağışları gerekiyor. Geçen yılın altında bir verim ortalaması olur bölgemizde. Edirne merkezde erken ekim yapılan alanlarda genel ortalama önceki yıllara yakın. Bölgenin yüzde 50’si erken ekim yaptı. Geç ekim yapanlarda verim kaybı yaşanacak. Bir de yeni tohum çeşidini tercih eden üreticilerin daha çok kaybı yaşandığını duyuyoruz. Aynı firmanın başka tohumları da yaygın olarak bölgede ekiliyor. Herhalde yeni çeşitler bölgemize iyi adaptasyon sağlayamadı. Bunun nedeni olağanüstü kış kuraklığı da olabilir.”
‘SENEYE EKİM YAPILAMAZ’
Kuraklıktan en çok etkilenen bölge ise Çorlu. Bölgedeki ayçiçeği tarlalarında ekilen tohumların büyük kısım yeterli gelişimi gösterememiş. Çiftçilerin deyimiyle ayçiçekleri “bücür” kalırken, bazı çiftçiler bu tablonun, bu yıl denedikleri yeni nesil tohumdan kaynaklandığını öne sürüyor. Trakya Bölgesi’nin şiddetli kış kuraklığıyla karşı karşıya kaldığını aktaran Çorlu Ziraat Odası Başkanı Ali Topuz, şunları dedi:
“Bölge kışın hiç yağış almadı. Bundan ayçiçeğinde yüzde 50 ile yüzde 70 arasında verim kaybımız var. Bölgede verim ortalaması dönüme 180 ile 250 kilo arasındaydı ama bu yıl 30 kilo ile 70 arasında. Bu tabloyla çiftçi seneye ayçiçek ekimi yapamaz. Çünkü, elimize geçecek para yok. Bu yılın mahsulü için ilaç, tohum gübre alındı ve elimizde para kalmadığı gibi borçlar da ödenmedi. Verimden dolayı hüsrana uğradık. Seneye tarlaları ekmeyiz. Devletimizden bölgemizin afet bölgesi ilan edilmesini istiyoruz. Çünkü çiftimiz çok perişan ve mağdur durumda.”
YAĞ FİYATLARI YÜKSELECEK
Son yıllarda fiyatı en çok konuşulan ürünlerden biri de ayçiçek yağı oldu. Ocak 2019’da litresi 7.95 lira olan ayçiçek yağının Şubat 2021’de 13.75 lira-22.50 liraya çıkmasıyla tartışmalar başlarken, konunun uzmanları özellikle pandemi döneminde stok yapıldığından şüphelenmişti. Şu an ayçiçek yağının litre fiyatı 43.75 liradan başlayıp markasına göre 53.90 liraya çıkıyor. Bir ayçiçek yağı markasının beş litrelik ürününün son üç aylık fiyatına bakıldığında haziran ayında 179.95 liraya satılan ürün temmuzda 184.95 lira, ağustos ayında ise 219.95 liradan satışa sunuldu.
‘ÜRÜNLERDE YAĞ ORANI DÜŞÜK OLACAK’
Babaeski Ziraat Odası Başkanı Şahin Arslan ekim döneminden itibaren böyle bir kuraklıkla karşı karşıya kalacaklarının belli olduğunu belirterek, “Kış kuraklığı yaşandı. Buradaki en büyük sorunlardan biri de çiftçilerin büyük kısmının 145 kodlu ABD menşeili firmanın yeni tanıttığı tohumu ekmesi. Bu tohum kuraklığa uyum gösteremedi, iklim şartlarına uymadı. Kuraklık nedeniyle zaten verimde ciddi bir kayıp varken, bu tohumun ekildiği yerlerde verim daha da düşük. Geçen yıl ki hasada göre bu yıl yüzde 100’e yakın verim kaybı yaşanan yerler var. Bu kayıp yağ oranlarına da yansıyacak ve bu yıl ürünlerin yağ oranları çok düşük çıkacak” dedi.
ABD’Lİ FİRMA DESTEK VERECEK
Tekirdağ’da 25 yıldır çiftlik yapan Onur Turan, ayçiçek ekimi yaparken farklı tohumlar kullandığını, bunlardan birinin de 145 kodlu tohum olduğunu söyledi. Bu tohumu ektiği yerde tarladan verim almadığını söyleyen Turan, “Maddi kaybımız var, Diğer tohumlarda da aldığım verim çok düşük. Bir dönümde 150 kiloya kadar elde ediyorken şimdi 30’a kadar düştü. Bu maddi kayıp ve kuraklık sebebiyle seneye ayçiçek ekmeyi düşünmüyorum. 25 yıllık çiftçiyim ve ilk kez böyle bir kuraklık yaşandı” dedi. Yeni nesil ayçiçek tohumunu ilk kez bu yıl tarlasına eken ve verim alamayan bazı çiftlerin firmayla iletişime geçtiği öğrenilirken, Onur Turan mağduriyeti karşılığında firmanın kendisine gelecek yıl için tohum desteği sağlayacağını söyledi. Bir arkadaşıyla şirketle uzlaştıklarını anlatan Turan “Bize her 10 dönümlük arazi için 3 çuval tohum verilecek” diye konuştu.
ÜRÜN 1 KİLO BİLE DEĞİL
Trakyalı çiftçilerin bir bölümünün ABD menşeili uluslararası tohum firmasının yeni tanıttığı 145 kodlu tohumu etiklerini söyleyen Topuz, “Firma ürünü bize ‘kuraklığa karşı toleranslı, verimi yüksek’ diye tanıttı. Bu tohumu güvendik, ektik, dayanıksız çıktı. Belki diğer tohumlardan ekmiş olsak bu sorunu bu kadar büyük yaşanmayacaktık. 145 tohumu ekenlerin tarlasına biçer döver hiç girmedi. Verim sıfır. Yan yana olan iki tarladan birinde verim 30 kilo iken, 145 kodlu tohumun ekildiği tarlada 1 kilo bile değil” diye konuştu.
