İlişkilerin yeni kara kedisi: Phubbing (Sosyotelizm)

Teknolojinin gelişmesi yeni bir ilişkiye başlamak için eş bulmayı kolaylaştırsa da ilişkiyi devam ettirmeyi de zorlaştırabilir. İlişkilerin kara kedisi olarak da tanımlayabileceğimiz Phubbing (telefonla aşağılama) çiftlerden birisininin partneri ile ilgilenmek yerine onu görmezden gelecek derecede akıllı telefonu ile ilgilenmesi sonucu partnerine kendisini aşağılanmış hissettirmesidir. 2012 yılında Macquarie Sözlüğü tarafından yapılan bir kampanya sonucu bu duruma PPhubbing adı verilmiştir (1). Phubbing, telefon ve küçümseme/aşağılama kelimelerinin birleşiminden meydana gelen bir terim olarak “sosyotelizm” adıyla türkçe literatüre girmiştir. Bu terim kişinin, sosyal bir ortamda eşiyle ya da arkadaşıyla doğrudan iletişim kurmak yerine akıllı telefonu ile ilgilenmesini tanımlamaktadır. (2)

Yapılan bazı araştırmalar Phubbing’in ilişkinin doyumunu azalttığını göstermektedir(3). İlişkileri kötü etkileyen bu durum, evlilik müessesinin de zamanla çatlamasına ve bitmesine neden olabilmektedir. Phubbing (telefonla aşağılama) davranışı karşı tarafta “dalga geçilme-değersiz hissetme, benlik saygısında düşme ve ilişki doyumunun azalması” gibi duygulara ve durumlara neden olmaktadır. Çiftlerin karşılıklı yaptıkları Phubbing zaman içerisinde çiftler arasındaki çatışmayı arttırarak birbirlerine karşı olan olumlu duyguları azaltabilmektedir. Phubbing çiftler arasında kıskançlık duygusuna neden olduğunda da ilişkinin sürdürülmesi de çıkmaza girebilir.

ABD’de yapılan bir başka çalışmada ise Phubbing’in ‘karşıdakini görmezden gelme tutumu’ nedeniyle çiftlerde depresyona girme riskini arttırdığı görülmüştür. Bu durum da ilişkinin kalitesini düşürdüğü gibi yaşam kalitesini ve psikolojik sağlık durumunu da kötü etkileyebilmektedir.  

Phubbing yapan kişi de aslında gün içerisinde bu tutuma maruz kalmaktadır. Bu nedenle partnerinin neler hissettiğini bilmemesi mümkün değildir. Buna rağmen telefonunu elinden bırakmakta zorlanmaktadır. Bunun nedenleri arasında telefon bağımlılığı, partnerine/arkadaşlarına karşı ilgisizlik de yer alabilir.

Neler yapılabilir?

Yapılacak ilk iş telefon kullanımı ile ilgili özdenetim sergileyebilmektir. Buluşma sırasında ya da sosyal bir ortamda telefonun internetini kısıtlamak ve bildirimleri sessize almak ile işe başlayabilirsiniz. Yapabilirseniz buluşma sırasında telefonu karşılıklı olarak kapatmak ya da sessize almak ilişki kalitelinizi ve doyumunu artırabilir.

Kendinize yapılmasını istemediğiniz bir şeyi siz de başkasına yapmamalısınız. Kendinizi değersiz, aşağılanmış hissetmek nasıl kötü bir şey ise bu durum partneriniz için de geçerlidir. İlişkinizin sağlıklı ve iyi ilerlemesini istiyorsanız eşinizle ilgilenmelisiniz. Bu durum karşılıklı olursa ilişki doyumu ve kalitesi de artacaktır. Aksi takdirde çatışmaların, tartışmaların, kavgaların ve hatta ayrılığın olması kaçınılmazdır.

Phubbing (Sosyotelizm) puanınızı görmek istiyorsanız Ergün, N., Göksu, İ., & Sakız, H. ( 2019 ) tarafından türkçeye uyarlanan Genel Phubbing Ölçeği’nden yararlanabilirsiniz. (4) Ölçek puanınız yüksek ve telefon bağımlılığı ile ilgili endişeleriniz varsa ve bu durum yaşam/ilişki işlevselliğinizi kötü etkiliyorsa bir uzmandan destek alabilirsiniz.

Kaynaklar:

(1) http://adage.com/article/news/mccann-melbourne-made-a-world-sell-a dictionary/244595/

(2) https://doi.org/10.1016/j.chb.2016.05.018.

(3) (Wang, Xingchao & Zhao, Fengqing & Lei, Li. (2019). Partner phubbing and relationship satisfaction: Self-esteem and marital status as moderators. Current Psychology. 10.1007/s12144-019-00275-0.)

(4) https://www.researchgate.net/publication/342262256_GENEL_PHUBBING_OLCEGI_SSCI