Çikolata kisti, genellikle yumurtalıkların içinde olan sıvı dolu kistlerdir. İsimlerini kahverengi, çikolata benzeri görünümlerinden alırlar. Ayrıca yumurtalık endometriomaları da denir. Rengi, beklemiş adet kanından ve kistin boşluğunu dolduran dokudan gelir. Bir çikolata kisti yumurtalıkların birini veya her ikisini etkileyebilir.
Çikolata kistleri, endometriozisi olan kadınların yüzde 20 ila 40'ında meydana gelir. Endometriozis, endometriyum olarak bilinen uterusun astarının uterusun dışına ve yumurtalıklara, fallop tüplerine ve üreme sisteminin diğer alanlarına yayıldığı yaygın bir hastalıktır. Bu astarın aşırı büyümesi şiddetli ağrıya ve bazen kısırlığa neden olur.
Çikolata kistleri endometriozisin bir alt grubudur. Genellikle bozukluğun daha ciddi biçimleriyle ilişkilendirilirler.
Çikolata kisti belirtileri tedaviyi etkiler mi?
Çikolata kistleri bazı kadınlarda semptomlara neden olabilir. Bazı kadınlar da ise herhangi bir semptom görmeyebilir. Kistin büyüklüğü aynı zamanda semptomların ciddiyetini veya varlığını da etkilemez. Bu, küçük bir kisti olan bir kadının semptomları yaşayabileceği anlamına gelirken, büyük kisti olanın herhangi bir semptomu olmayabilir anlamına gelir. Kistler 2 ila 20 santimetre boyutlarında olabilir.
Belirtiler endometriozis belirtilerine benzerdirler. Belirtiler şunları içerebilir:
-Ağrılı, kramplı adet dönemleri
-Pelvik ağrı (adet döngüsü ile ilişkili olmayan)
-Adet düzensizliği
-Birliktelik sırasında ağrı
-İnfertilite
-Bir çikolata kisti patlarsa ciddi, ani karın ağrısına neden olabilir. Yırtılmış bir kist tıbbi bir acil durum gerektirebilir.
Elbette ciddi belirtileri olanlarda çikolata kisti tedavisinde cerrahi tedavi yöntemleri daha ön planda düşünülebilir.
Çikolata kistlerinin nasıl ve niçin oluştuğu konusunda çok fazla teori vardır.
Bir teori, retrograd menstrüasyon teorisidir. Her ay, kadın hormonlarının östrojen ve progesteronun dalgalı seviyelerine yanıt olarak, uterin astar büyür ve daha sonra üreme çağındaki çoğu kadında dökülür.
Ancak çikolata kistleri olan kadınlarda, bu adet kanının ve dokunun bir kısmı vajinadan dışarı atılmak yerine, karın boşluğuna dökülmektedir. Sonunda endometrium hücreleri yumurtalıkların içine yerleştirerek kistlere neden olur.
Bu kistlerin astarı, rahim zarının yaptığı gibi davranır. Büyür ve daha sonra dişi hormonlarının aylık artışına ve düşüşüne cevaben dökülür. Ancak, vücuttan ayrılmak yerine, bu doku kistin boşluğu içinde tutulur. Burada iltihaplanmaya neden olabilir ve yumurtalıkları tahrip edebilir.
Çikolata kistleri nasıl teşhis edilir?
Aşağıdaki durumlarda bir kadın doğum uzmanına görününüz:
-Pelvik muayene sırasında karında bir sertlik ve şişlik hissediliyorsa
-Endometriozis belirtileri olduğunda
-Açıklanamayan infertilite durumlarında
Bir kist olup olmadığı ultrasonla tespit edilebilir. Bir çikolata kistini kesin olarak teşhis etmek için laparoskopi adı verilen kapalı ameliyat yöntemi uygulanır.
Çikolata kisti tedavisi nasıl yapılır?
Tedavi aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli faktörlere bağlı olacaktır:
-Yaşınız
-Belirtileriniz
-Yumurtalıklardan birinin veya ikisinin etkilenip etkilenmediği
-Çocuk sahibi olmak isteyip istemediğiniz
Kist küçükse ve semptoma neden olmuyorsa, doktorunuz bekle ve gör yaklaşımı önerebilir. Ayrıca doğum kontrol hapı gibi yumurtlamayı engelleyen ilaçlar önerebilirler. Bu, ağrıyı kontrol etmeye ve kistlerin büyümesini yavaşlatmaya yardımcı olabilir, ancak onları tedavi edemez.
Çikolata kisti ameliyatı genellikle şu durumlarda uygulanır:
-Ağrı belirtileri varsa
-4 cm’den büyük kistler olduğunda (ancak bu konuda fikir birliği yoktur)
-Kanserli olabilecek kistler (kistlerin yüzde 1'inden daha azının kanserli hücreler olabiliyor)
-Kısırlık
Ameliyat genellikle laparoskopi ile yapılır. Bir laparoskop, doktorların prosedürü gerçekleştirmelerine yardımcı olan ışık ve kamera ile ince, uzun bir tüptür. Küçük bir kesiden geçirilir.
Ameliyatın, doğurganlığa zarar verip vermediği konusu tartışmalıdır. Cerrah çok yetenekli olsa bile, sağlıklı yumurtalık dokusu kist ile birlikte çıkabilir. Bu yumurtalık fonksiyonunu olumsuz etkileyebilir. Bununla birlikte, bir çikolata kistinin ürettiği iltihap ve toksik ortam, doğurganlığa ameliyattan daha fazla zarar verebilir.
Çikolata kistlerinin doğurganlık üzerindeki etkisi nedir?
Çikolata kistleri, sağlıklı yumurtalık dokularına hasar verebilir. Bu doğurganlık için ciddi bir tehdit olabilir. Bu kistlerin tedavisi zor olabilir ve onları kontrol etmek veya uzaklaştırmak için kullanılan pelvik ameliyatlar yumurtalık hasarına ve doğurganlığın azalmasına neden olabilir.
Çikolata kisti olmayan kadınlarla karşılaştırıldığında, çikolata kisti olan kadınlarda:
-Daha az yumurta
-Olgunlaşma olasılığı daha düşük olan yumurtalar
-Yumurtalıklarla ilgili problemleri gösterebilen daha yüksek seviyelerde folikül uyarıcı hormon (FSH) görülür.
Çikolata kistlerinin yumurtalıklara verdiği hasara rağmen, onlarla birlikte birçok kadın normal olarak gebe kalabilir. Çikolata kistleriniz varsa ve hamile kalmakta zorluk çekiyorsanız in vitro fertilizasyon (IVF) başka bir seçenektir. Bazı hastalarda aşılama tedavisi yapılırken bazılarında tüp bebek tedavisi gerekebilir.
Endometriozisli kadınlarda çikolata kistleri yaygındır. Belirtiler sıklıkla ilaçla tedavi edilebilir. Bazı durumlarda, kistlerin çıkarılması gerekebilir. Çikolata kisti tedavisi, ilaçlarla yada ameliyat ile rahatlıkla yapılabilecek bir tedavidir. Çikolata kisti tedavisini ertelemeyiniz. Mutlaka bir kadın doğum uzmanına muayene olunuz.
Doç. Dr. Aydın Köşüş
Kadın Hastalıkları ve Doğum / Üreme Endokrinolojisi ve İnfertilite
İnternet sitesi: http://www.aydinkosus.com/
Twitter: https://twitter.com/surgeonskopi
Facebook: https://www.facebook.com/jinekologankara/
Instagram: https://www.instagram.com/doc.dr.aydinkosus/?hl=tr