Endometriozis nedir?
Endometriozis, rahmin iç kısmını oluşturan doku tipinin (endometrium) rahim dışında bulunması durumudur.
Endometriozis ne kadar yaygındır?
Endometriozis üreme çağındaki her 10 kadından 1'inde görülür. En sık 30'lu ve 40'lı yaşlardaki kadınlarda teşhis edilir.
Endometriozis nerede oluşur?
Endometriyal doku alanları (genellikle implant olarak adlandırılır) en sık aşağıdaki yerlerde oluşur:
-Karın zarı
-Yumurtalıklar (Çikolata kisti)
-Fallop tüpleri
-Rahim, idrar kesesi, idrar kanalları, bağırsaklar
-Douglas boşluğu (rahim arkasındaki boşluk)
Endometriozis nasıl sorunlara neden olur?
Endometriozis dokusu, östrojen adı verilen bir hormondaki değişikliklere yanıt verir. Doku, adet döngüsü sırasında rahim iç dokusu gibi büyüyebilir ve kanayabilir. Çevreleyen doku tahriş olabilir, iltihaplanabilir ve şişebilir. Bu dokunun her ay parçalanması ve kanaması da skar dokusunun oluşmasına neden olabilir. Bu skar dokusuna yapışıklıklar denir. Bazen yapışıklıklar organların birbirine yapışmasına neden olabilir. Kanama, iltihaplanma ve yara izi, özellikle adet öncesi ve sırasında ağrıya neden olabilir.
Endometriozisin belirtileri nelerdir?
Endometriozisin en sık görülen semptomu, özellikle adet döneminin hemen öncesinde ve sırasında kronik (uzun süreli) pelvik ağrıdır. Ağrı cinsel ilişki sırasında da ortaya çıkabili. Endometriozis bağırsağı etkilerse, bağırsak hareketleri sırasında ağrı olabilir. Mesaneyi etkiliyorsa, idrara çıkma sırasında ağrı olabilir. Ağır adet kanaması, endometriozisin başka bir belirtisidir. Endometriozisli birçok kadının hiçbir semptomu yoktur. Semptomları olmayan kadınlar genellikle endometriozis olduğunu hamile kalamadıklarında veya başka bir şey için ameliyat olduklarında öğrenirler.
Kısırlık ve endometriozis arasındaki bağlantı nedir?
Kısırlığı olan her 10 kadından yaklaşık 4'ünde endometriozis vardır. Endometriozisden kaynaklanan iltihaplanma, sperm veya yumurtaya zarar verebilir veya fallop tüpleri ve rahim yoluyla hareketlerini engelleyebilir. Şiddetli endometriozis vakalarında, fallop tüpleri yapışıklıklar veya yara dokusu tarafından tıkanabilir.
Endometriozis nasıl teşhis edilir?
Bir kadın doğum uzmanı-jinekolog önce pelvik muayene de dahil olmak üzere fizik muayene yapabilir. Ancak endometriozis olduğundan emin olmanın tek yolu laparoskopi adı verilen cerrahi bir işlemdir. Bazen prosedür sırasında küçük bir miktar doku alınır ve laboratuarda test edilir. Buna biyopsi denir.
Endometriozis nasıl tedavi edilir?
Endometriozis tedavisi, hastalığın boyutuna-şiddetine, semptomlarınıza ve çocuk sahibi olmak isteyip istemediğinize bağlıdır. Endometriozis ilaç, cerrahi veya her ikisi ile tedavi edilebilir. Ağrı birincil sorun olduğunda, genellikle ilk önce ilaç denenir.
Endometriozis tedavisinde hangi ilaçlar kullanılır?
Endometriozis tedavisinde kullanılan ilaçlar arasında nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAID'ler) gibi ağrı kesiciler ve doğum kontrol hapları, sadece progestin içeren ilaçlar ve gonadotropin salgılatıcı hormon (GnRH) agonistleri gibi hormonal ilaçlar bulunur. Hormonal ilaçlar endometriyal dokunun büyümesini yavaşlatmaya yardımcı olur ve yeni yapışıklıkların oluşmasını engelleyebilir. Bu ilaçlar tipik olarak zaten var olan endometriozis dokusunu temizleyemezler.
Ameliyat endometriozisi nasıl tedavi edebilir?
Cerrahi endometriozis dokusunun çıkarılmasına yardımcı olur. Bu dokunun çıkarılması ağrıyı hafifletebilir ve doğurganlığı iyileştirebilir.
Ameliyat endometriozisi tedavi eder mi?
Ameliyattan sonra çoğu kadın ağrıdan kurtulur. Ama ağrının geri gelme ihtimali var. 10 kadından 8'inde ameliyattan sonraki 2 yıl içinde tekrar ağrı olur. Bunun nedeni, ameliyat sırasında görünmeyen veya çıkarılamayan endometriozis odakları olabilir. Hastalık ne kadar şiddetliyse, geri dönme olasılığı o kadar yüksektir. Ameliyattan sonra doğum kontrol hapları veya diğer ilaçları almak ağrısız dönemi uzatmaya yardımcı olabilir.
Ya tedavi olduktan sonra bile geçmeyen şiddetli ağrım varsa?
Ağrı şiddetliyse ve tedaviden sonra geçmiyorsa, rahmin alınması “son çare” seçeneği olabilir. Histerektomi sırasında yumurtalıklarınız alınırsa, endometriozisin gelecekte ağrıya yol açma olasılığı daha düşüktür. Her iki durumda da cerrahi tedavinin amacı, rahim dışında bulunan endometriozisi mümkün olduğunca çıkarmaktır.
Prof. Dr. Hüseyin Cengiz
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
www.huseyincengiz.com
www.instagram.com/prof.dr.huseyincengiz/
www.youtube.com/channel/UCsX8pYySL3EneJx9aRPyW5A/featured
